سبک زندگی ناسالم عامل مهم پاندمی بیماری‌های غیرعفونی مزمن
سخنرانی‌های سبک زندگی سالم و سلامت الکترونیک در دو پنل تخصصی «سبک زندگی سالم از نگاه سلامت جسمانی و تغذیه»و «سلامت روان – سلامت الکترونیک» انجام شد.
دکتر سلیمانی‌فر: ۶۰ درصد از مرگ‌های زودرس به دلیل عوامل مرتبط با سبک زندگی رخ می‌دهد
دکتر منیژه سلیمانی‌فر، استادیار فیزیوتراپی مدیر گروه پژوهشی سبک زندگی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران به عنوان اولین سخنران علمی سمپوزیوم به رفتارهای سبک زندگی وبیماری‌های غیرواگیر پرداخت. سلیمانی فر گفت: با پیشرفت پزشکی کنترل بیماری‌های واگیر ممکن شد، واکسینه کردن، پیشرفت داروها و پیشرفت علمی پزشکی توانست بیماری‌های واگیر را کنترل کند. اما با وجود کاهش بیماری‌های واگیر بیماری‌های غیرواگیر افزایش پیدا کرد.
عضو هئیت علمی گروه پژوهشی سبک با بیان اینکه هیچ روش مطمئنی برای کنترل بیماری‌های غیرواگیر پیدا نشده است گفت: این بیماری‌ها بسیار فردمحور هستند و هرفرد باید به خود کمک کند که از دچار شدن به این گونه بیماری‌ها جلوگیری کند. این موضوع هم در کشورهای پیشرفته و هم در کشورهای در حال توسعه دیده شده است. سازمان بهداشت جهانی در گزارشی در مورد بیماری‌های کشورهای در حال توسعه تا سال ۲۰۲۰ اعلام کرده که ۸۰ درصد هزینه بیماری‌ها متعلق به بیماری‌های غیرواگیر است و از هر ۱۰ مرگ و میر ۷ مرگ و میر به بیماری غیرواگیر مربوط می‌شود. متاسفانه این بیماری‌ها به افراد جوان منتقل شده است.
سلیمانی فر افزود: مطالعه ای در دانشگاه هاروارد به بررسی عوامل سبک زندگی بر امید به زندگی پرداخته است. این مطالعه تقریبا بر روی ۵۳۲ هزار نفر در ۱۷ کشور و در طول ۱۳ سال انجام شد. این مطالعه می‌گوید ۶۰ درصد از مرگ‌های زودرس به دلیل عوامل سبک زندگی مثل استعمال دخانیات، رژیم غذایی نامناسب، نداشتن فعالیت بدنی مناسب و استفاده از الکل رخ می‌دهد.
یاری: با افزایش فعالیت جسمانی جامعه به سوی ۱۳ هدف از اهداف ۱۷گانه سازمان بهداشت جهانی گام برمی‌داریم
در ادامه سمپوزیوم، دکتر حسین یاری، استادیار طب فیزیکی و توانبخشی سخنرانی خود را با عنوان «برنامه راهبردی جهانی برای فعالیت بدنی ۱۴۰۹-۱۳۹۷» ارائه کرد. عضو هیئت علمی گروه پژوهشی سبک زندگی و مدیریت سلامت جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران با تاکید بر مضر بودن بی‌تحرکی افراد جامعه گفت: در همه جای دنیا بی‌تحرکی بین خانم‌ها تقریبا شایع‌تر از آقایان است که در بعضی کشورها این مورد بیشتر اما در برخی کشورها مثل کشورهای آسیای جنوب شرقی بی‌تحرکی آقایان از خانم‌ها بیشتر است. به طور کلی بر اساس آماری که مجله لنست در سال ۲۰۱۶ چاپ کرده میزان بی‌تحرکی در دنیا ۲۷.۵ درصد است که این در مورد خانم‌ها ۳۱.۷ درصد می‌رسد. کشور ما نسبت به عراق و عربستان بهتر است اما نسبت به کشورهای آسیای جنوب شرقی تعریفی ندارد. متوسط بی‌تحرکی در ایران ۳۳.۲۷ درصد و بی‌تحرکی زنان ایرانی نزدیک ۴۳ درصد است.
استادیار طب فیزیکی و توان بخشی ادامه داد: برای افزایش تحرک در ایران سازمان بهداشت جهانی برنامه راهبردی برای فعالیت جسمانی را پیشنهاد می‌کند. این برنامه چشم اندازی را تعریف کرده که تا سال ۲۰۳۰ میزان بی‌تحرکی در افراد بالغ ۱۵ درصد کاهش پیدا کند. همه نهادها اعم از دولتی، خصوصی و NGOها باید دست به دست هم دهند که میزان تحرک جسمانی جامعه افزایش پیدا کند.
گجت‌های پوشیدنی هنوز به دقت مطلوب نرسیده اند
«روند استفاده از فن آوری‌های پوشیدنی در جهت سلامت جسمانی» عنوان سخنرانی دکتر محمد زارعی نژاد، استادیار دانشگاه صنعتی امیرکبیرمعان پژوهشی پژوهشکده فناوری‌های نوین بود. زارعی نژاد در این سخنرانی به کاربردهای کجت‌های پوشیدنی پرداخت و گفت: ویژگی این گجت‌ها این است در اندازه‌های کوچک، بدون نیاز به تخصص و افزودن متعلقات زیاد بتواند اندازه گیری‌ها را انجام دهد که معروف‌ترین آنها ساعت‌های هوشمند است که می‌تواند با حسگرهای موجود ضربان قلب یا قدم‌های فرد را اندازه گیری کند. البته مشخصه‌های دیگری وجود دارد که هنوز تا رسیدن به آنها فاصله زیادی وجود دارد به عنوان نمونه ابزاری که بتواند با روش غیرتهاجمی میزان قندخون را با دقت خوبی اندازه گیری کند توسعه پیدا نکرده است.
استادیار دانشگاه صنعتی امیرکبیرمعان پژوهشی پژوهشکده فناوری‌های نوین ادامه داد: چالش‌های مهمی بر سر راه شرکت‌های مختلف وجود دارد که دقت مهمترین آنهاست. برای نمونه ادعا شده که شرکت اپل برای سال ۲۰۲۱ در نسل جدید ساعت هوشمند خون ابزار اندازه‌گیری فشار خون و قند خون را قرار ندهد چرا که می‌خواهد از خطاهای احتمالی پرهیز کند.
زارعی نژاد در ادامه به بحث ربات‌های پوشیدنی پرداخت و گفت: این گونه ربات‌ها هنوز در ابتدای راه هستند. ربات‌های پوشیدنی کاربردهای مختلفی مثل نظامی، پزشکی و … دارند. تنها هفت درصد از ربات‌های پوشیدنی تجاری شده‌اند که دلایل این موضوع به پوشیدن آنها، هزینه بالا و وزن زیاد آنها برمی گردد. با این حال ربات‌های پوشیدنی نرم در حال توسعه هستند و به خاطر وزن پایین و پوشیدن آسان جایگزین ربات‌های سلب خواهند شد.
مساحی خالقی: کرونا اهمیت پاندمی بیماری‌های غیرعفونی را برجسته کرد
سخنران دیگر سمپوزیوم دکتر پریسا مساحی خالقی، بنیان گذار انجمن پزشکی مبتنی بر سبک زندگی سالم در ایران (IRALM) بود. او سخنرانی خود را با عنوان حیطه‌های پزشکی مبتنی بر سبک زندگی سالم و کاربرد بالینی ارائه کرد. مساحی خالقی گفت: وقتی صحبت از پاندمی می‌آید، همه به فکر بیماری‌های عفونی مثل کرونا می‌افتند اما ما پاندمی بیماری‌های غیرعفونی مزمن مثل چاقی، دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی داریم که همه مربوط به سبک زندگی ناسالم ما هستند. اما رویکرد ما نسبت به این دو پاندمی بسیار متفاوت است چرا که پاندمی بیماری‌های غیرعفونی نتایج تاخیری دارند. مصرف سیگار و خوردن فست فود نتایج خود را سالهای بعد نشان می‌دهند در صورتی که نتایج کووید ۱۹ سه هفته بعد مشخص می‌شود و مغز ما نمی‌تواند برای اتفاقاتی که با تاخیر رخ می‌دهند راهکارهای مناسبی اتخاذ کند وگرنه ما از دود سیگار به اندازه سرفه فرد مبتلا به کرونا به دور می‌ماندیم.
بنیان گذار انجمن پزشکی مبتنی بر سبک زندگی سالم در ایران افزود: پاندمی کرونا نه تنها اهمیت پاندمی بیماری‌های غیرعفونی را کمرنگ نکرد بلکه آن را برجسته کرد چرا که عوارض کرونا در بین کسانی که بیماری‌های مزمن داشتند بیشتر بود و به تعداد هریک از این بیماری‌ها در فرد ریسک کرونا بالا رفته بود.
دکتر ترابی: مصرف هفتگی فست‌فود در بین دخترها ۲۰ درصد و در بین پسرها ۳۰ درصد است
دکتر پریسا ترابی، مدیر تغذیه بالینی و تغذیه بزرگسالان در برنامه تحول سلامت دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت نیز به موضوع تغذیه و سبک زندگی سالم پرداخت. او با بیان اینکه مصرف فست فود در کشور ما بسیار بالاست گفت: بیشترین میزان مصرف فست فود در جوانان است که مصرف هفتگی آن در بین دختران ۲۰ درصد و در میان پسران ۳۰ درصد است. به طور میانگین در کل جامعه خانم‌ها ۱۰ درصد و آقایان ۲۰ درصد فست فود مصرف می‌کنند.
ترابی گفت: یک الگوی تغذیه مناسب این است که وعده غذایی اصلی به ویژه صبحانه حذف نشوند. همچنین میان وعده‌ها به دلیل آنکه احساس گرسنگی را کنترل می‌کنند بسیار اهمیت دارند و حدود ۲۵ درصد از انرژی روزانه از میان وعده‌ها به دست می‌آیند.
او ادامه داد: برای آنکه ببینیم الگوی غذایی خوبی داریم یا نه باید از خود بپرسیم در طول روز پنج واحد میوه و سبزی مصرف می‌کنیم یا نه؟ شاخص دوم نیز نمای توده بدنی یا BMI است که باید بین ۱۸.۵ تا ۲۵ باشد.
دوست محمدیان: الگوی تغذیه سالم باید کفایت، تعادل، کنترل کالری، میانه روی و تنوع داشته باشد
«سلامت الکترونیک و سبک زندگی سالم تغذیه‌ای» نیز عنوان سخنرانی دکتر اعظم دوست محمدیان، استادیار علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی ایران بود. او الگو و رژیم غذایی ناسالم را یکی از تاثیرگذارترین عوامل در مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیرواگیر عنوان کرد و گفت الگوی تغذیه سالم باید پنج ویژگی کفایت، تعادل، کنترل کالری، میانه روی و تنوع داشته باشد.
این استایار علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران در بخشی از سخنان خود گفت: یک راه برای اطمینان حاصل پیدا کردن از اینکه ما الگوی تغذیه سالمی داریم یا نه رهنمودهای غذایی است که کمک می‌کند افراد التهاب‌های غذایی سالم تری داشته باشند.
دوست محمدیان ادامه داد: الگوی غذایی سالم الگویی شامل همه مواد غذایی با هدف تامین مقدار مناسب کالری است. بنابراین الگوی مناسب الگویی است که انواع سبزیجات، میوه‌ها، غلات شیر و لبنیات کم چرب و انواع منابع گیاهی و حیوانی در آن لحاظ شده باشد. توصیه بر این است که مقدار نمک مصرفی در طول روز باید کمتر از ۵ گرم در روز و کمتر از ۱۰ درصد کالری روزانه از قندهای افزودنی باشد. میزان چربی‌های اشباع نیز باید کمتر از ۱۰ درصد باشد.
او افزود: خیلی از رفتارهای غذایی که در کودکی شکل می‌گیرد می‌تواند تا بزرگسالی ادامه پیدا کند به همین خاطر توصیه سازمان بهداشت جهانی بر این است که قبل از تثبیت و شکل گیری عادت‌ها اقدامات لازم برای پیگیری از اصول زندگی سالم به اجرا درآید. تلاش‌های بعدی برای تغییر عادت‌ها بسیار سخت و چه بسا غیرممکن خواهد بود.
مکری: اعتیاد تنظیم هیجانات به مواد بیرونی است
در ادامه پنل دوم این سمپوزیوم با سخنرانی دکتر آذرخش مکری، استادیار روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز شد. این استاد دانشگاه که فعالیتش در طی سالهای اخیر در موضوع اعتیاد و مصرف مواد متمرکز بوده، سخنرانی خود را با عنوان «عادات مواد و کنترل سالم هیجان» ارائه کرد.
او با تاکید بر آنکه اعتیاد صرفا به مصرف مواد مخدر برنمی‌گردد گفت: به مواد مخدر می‌توان به صورت فشنگی نگاه کرد که به سوی فرد شلیک می‌شود. به این مدل، مواد محوری گفته می‌شود. اما اعتیاد راجع به مواد مخدر نیست. اما اصل دیگری می‌گوید اعتیاد آن چیزی نیست که مواد با شما می‌کند بلکه کاری است که شما با مواد می‌کنید.
مکری با بیان اینکه فرد مواد مصرف می‌کند تا تغییری در خود ایجاد کند گفت: همه آدم‌ها هیجان‌های مثبت و منفی را تجربه می‌کنند. ما وقتی هیجان را تجربه می‌کنیم مغزمان تلاش می‌کند این هیجانات را تنظیم کند. بعضی انسان‌ها برای تنظیم هیجانات خود به مواد متوسل می‌شوند در واقع می‌توان اعتیاد را تنظیم هیجانات به کمک مواد تعریف کرد که البته فرقی ندارد آن ماده چه باشد. هر ماده بیرونی که هیجانات را سریع‌تر و قاطع‌تر تنظیم کند اعتیاد خطرناک تری است.
او ادامه داد: وقتی هیجانات فقط به کمک یک ماده کنترل شود، هیجانات شبیه به هم می‌شوند. مثلا فرد می‌گوید حالم بد است اما نمی‌تواند بگوید کدام هیجان را دارد. در این مواقع اصطلاحاتی مثل حالم بد است یا بیقرارم پررنگ می‌شود؛ انتهای خط هیجانات یک فرد افیونی است یا خماری است یا نشئگی و حالت سومی در کار نیست.
مکری در ارتباط با کسانی که مشکل خواب دارند گفت: مشهورترین داروهای خواب توانایی رقابت با روش‌های رفتاری را ندارند. روش‌های رفتاری مجموعه ای از رعایت بهداشت خواب و نیفتادن در چرخه‌های بی‌خوابی است.
استادیار روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ارتباط با اعتیاد به پورنوگرافی نیز گفت: اعتیاد به پورنوگرافی دقیقا مثل اعتیاد به مواد مخدر است و فرد برای تنظیم هیجانات مثبت یا منفی خود از این ابزار استفاده می‌کند.
صداقت: تاثیر روش‌های مبتنی بر تغییر سبک زندگی در سلامت روانی فرد
دکتر مریم صداقت استادیار روانشناسی سخنران بعدی سمپوزیوم بود. عضو هیئت علمی گروه پژوهشی سبک زندگی و مدیریت سلامت سازمان جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران گفت: استفاده از روش‌های مبتنی بر تغییر سبک زندگی روش‌های بسیار کارآمدی هستند و شواهد نشان می‌دهد که ما با این روش‌ها می‌توانیم به بهود شرایط سلامت افراد در بعد جسمانی و روانی کمک کنیم.
او در ادامه به بیان روش‌های متعددی پرداخت و ورزش را یکی از این روش‌ها دانست که اثرات زیادی در زمینه‌های پیشگیری و درمان و سلامت روان دارد.
صداقت ادامه داد: حتی برنامه‌های کوتاه مدت یک تا سه ماهه می‌توانند اثر داشته باشند، هرچند که با افزایش این زمان اثرات بهتری در پی خواهد داشت.
سمیه برجعلی‌لو: اثربخشی فضای ICT در CBT، ذهن‌آگاهی و روانکاوی دیده شده است
دکتر سمیه برجعلی لو، استادیار روانشناسی بالینی دانشکده مجازی دانشگاه علوم پزشکی تهران دیگر سخنران سمپوزیوم بود که به کاربرد فضای مجازی و خدمات روانشناسی پرداخت.
او با اشاره به میزان بالای استفاده از اینترنت و فضای مجازی در ایران گفت: اگر بخواهیم روند مقالاتی که در حوزه سلامت الکترونیک در جهان وجود دارد را بررسی کنیم، از ۱۹۷۰ حضور این ابزارها را در روانشناسی مشاهده می‌کنیم. کشورهای پیشرو در این حوزه ارائه اطلاعات، آموزش، غربالگری و حمایت اجتماعی در بستر ICT را مورد توجه قرار داده اند.
استادیار روانشناسی بالینی دانشکده مجازی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: مطالعاتی که بر روی روش‌های تراپی بر روی این بستر صورت گرفته و اثربخشی بالایی را نشان داده به CBT، ذهن‌آگاهی و روانکاوی اشاره شده است. بحث‌های نظارت رفتار، مراقبت از خود و آموزش بحث‌هایی هستند که با استفاده از اینترنت و موبایل به خوبی انجام شده و اثربخشی خود را به خوبی نشان داده است.
او یکی از چالش‌های ارائه خدمات روانشناسی در فضای مجازی را نداشتن مجوزهای لازم و رعایت نکردن چارچوب‌های علمی و اخلاقی از سوی افرادی دانست که اصلا روانشناس نیستند.
درویش اسکندر: در فرهنگ ما پسرها و دخترها اگر بخواهند بترسند یا خشمی را ابراز کنند مورد شماتت قرار می‌گیرند
دکتر سحر درویش اسکندر، متخصص روانپزشکی نیز درباره طب کل نگر سخنرانی کرد. درویش اسکندر گفت: طب کل نگر به ریشه‌ها نگاه می‌کند. پرداختن به ریشه احتمال عود بسیاری از بیماری‌ها را به شدت کاهش می‌دهد. هومیوپاتی یکی از طب‌های کل نگری است طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی به آن اقبال بسیار زیادی وجود دارد.
درویش اسکندر افزود: وقتی قرار است در روان شناسی بیمار را با طب کل نگر درمان کنیم باید ریشه‌های آن علائم را در لایه‌های دیگر شناسایی کرده و روی آن ریشه‌ها کار کنیم. مثلا در لایه جسم با اصلاح الگوهای خواب، تغذیه، فعالیت جسمی بتوانیم بر روی ریشه‌ها تاثیر بگذاریم.
این روانپزشک ورزش‌هایی مثل یوگا که بر روی جسم و ذهن تاثیر دارند را کمکی برای بهبود علائم روانی فرد بیمار دانست و گفت: ورزش منظم سه تا پنج بار در هفته در طی دو تا چهار هفته می‌تواند اثربخشی خود را نشان دهد. همچنین مدیتیشن به فرد می‌تواند برای تجربه هیجانات مثبت‌تر مثل شادی، لذت و … کمک شایانی کند.
او تاکید کرد: کلیه روش‌های روان درمانی با مکانیسم هوش هیجانی فرد بر روی تاب آوری فرد تاثیر به سزایی دارد. کمبود تاب آوری فرد انسان امروزه را آزار می‌دهد. انسان با ذهن، بدن و احساس به دنیا می‌آید، بدن و ذهن و منطق خود را خوب پرورش می‌دهد اما برای بخش احساسات کار زیادی انجام نمی‌شود. متاسفانه در فرهنگ ما پسرها و دخترها اگر بخواهند بترسند یا خشمی را ابراز کنند مورد شماتت قرار می‌گیرند و با این مکانیسم هوش هیجانی، فرد علیل بار می‌آید.
علی قاسمی: مبتلایان به اختلال BDD به آسانی با نرم افزار زوم کنار آمدند
دکتر علی قاسمی، استاد روانشناسی از لس‌آنجلس آخرین سخنران این سمپوزیوم بود. سخنرانی او در موضوع روانشناسی دوراپزشکی در اختلال بدشکلی بدنی در دوران همه گیری کرونا بود.
قاسمی با توضیح درباره اختلال BDD گفت: این اختلال نقص خیالی در یک قسمت بدن است تحقیقات نشان می‌دهد که ۹۵ درصد از این نقص خیالی از گردن به بالا برمی‌گردد مثل بینی، پوست و چشم. این نگرانی بیش از حد ممکن است به افسردگی یا اضطراب در مورد آن قسمت از بدن دچار شود.
قاسمی افزود: افرادی که برای زیبایی تغییری در بدن خود انجام می‌دهند با مبتلایان به اختلال BDD متفاوت هستند. آنچه در BDD مطرح است آن نقص خیالی است.
این استاد روانشناسی با بیان اینکه BDD یکی از بالاترین آمارهای خودکشی را دارد گفت: یکی از علت‌های این بیماری نبود رابطه عاطفی بین بیمار و والدین است. بنابراین بیمار باید بسیار به تراپیست خود اعتماد داشته باشد به همین خاطر ما مدت‌ها تلاش می‌کنیم با بیمار رابطه مطلوب را برقرار کنیم. ممکن است ما به جای مطلب در یک مرکز خرید با بیمار ملاقات کنیم تا او با فروشندگان ارتباط برقرار کند. دلیل این کار برقراری رابطه بیمار با مردم و تحمل احساسات خود است. مثلا به او می‌گوییم بدون آرایش – که البته به صورت تدریجی در ملاقات‌های مختلف کم خواهد شد – به فلان جا بیاید.
قاسمی ادامه داد: ما با اپیدمی کرونا فکر می‌کردیم ایجاد رابطه عاطفی از پشت کامپیوتر بین بیمار و درمانگر ممکن نباشد. اما بعد از پاندمی کرونا وقتی از نرم افزار زوم استفاده کردیم متوجه شدیم بیماران با تغییر و تحول بسیار راحت کنار آمدند و این رابطه عاطفی در زوم می‌تواند ادامه پیدا کند. البته برای برخی افراد استفاده از نرم افزار زوم سخت بود. برخی فقط مدت کوتاهی دوربین خود را روشن می‌کردند چرا که می‌دانستند چهره آنها توسط فرد دیگری مشاهده می‌شود اما رفته رفته زمان روشن بودن دوربین آنها افزایش بیشتر می‌شد و آنها و به این که تصویرشان توسط فرد دیگر دیده می‌شود عادت می‌کردند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
