ایران لغو تمامی تحریم‌ها را می‌خواهد/بازگشت به مذاکرات وین تا چه زمانی به تعویق می‌افتد؟
هر چند که مقامات کشورمان می گویند به پای میز مذاکره باز می گردند اما زمان آن را نامشخص باقی گذاشته اند.
غربی ها مدام از خود می پرسند که ایا ایران بالاخره به پای میز مذاکرات وین که به خاطر انتقال قدرت ترک کرده، باز می گردد؟
مقامات امریکایی مدام می گویند که ایران تا ابد برای بازگشت به میز مذاکره برای گفتگو با ۴+۱ فرصت ندارد. این در حالیست که در ماه های اخیر آنها تحریم هایی را علیه برخی اشخاص وضع کرده اند و همزمان گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمی سمت و سویی سیاسی پیدا کرده است. برخی از پژوهشکده های این کشور هم که اوضاع را بین تهران و واشنگتن رصد میکنند، می گویند با گذشت زمان شانس رسیدن به یک توافق در حال کمتر شدن است.
اختلاف بر سر چیست؟
هرچند که مقامات ایالات متحده مدام می گویند اماده اند تا بخشی از تحریم ها علیه ایران را بردارند، اما تهران معتقد است که این کشور باید همه تحریم هایی که دولت ترامپ علیه ایران وضع کرده را بردارد تا ایران حسن نیت واشنگتن را بپذیرد. با این حال به نظر می رسد که امریکایی ها که هنوز هم به بهانه های مختلف تحریم هایی را علیه برخی اشخاص وضع می کنند، مایل به برداشتن کلیه تحریم ها نیستند و این امر را ممکن نمی دانند.
اما اختلاف دیگر بر سر راستی ازمایی است. مقامات کشورمان در پی توافقی هستند که پس از روی کار آمدن دولت های بعدی در ایالات متحده قابل لغو شدن نباشد. ویژگی که برجام فاقد آن بود و دونالد ترامپ به عنوان مخالف سرسخت توافق هسته ای توانست زیر میز بزند و از آن خارج شود. با این حال در میان قراردادهای بین المللی چنین تضمینی وجود ندارد و در حقوق بین الملل هم پیشبینی نشده است. کشورها تا زمانی که یک قرارداد منافعشان را تامین کند در آن می مانند و در غیر این صورت می توانند یک طرفه از آن خارج شوند. مگر اینکه از نظر اقتصادی چنان وضعیت در هم تنیده ای به وجود آمده باشد که برهم زدن توافق با نارضایتی همراه شود.
ایران چه می گوید؟
ایران می گوید بر سر میز مذاکرات باز می گردد. از اخرین مناظره برگزار شده میان کاندیداهای ریاست جمهوری تا امروز ابراهیم رییسی و دولتش بر بازگشت به گفتگوها تاکید کرده اند. اما با گذشت زمان نسبتا طولانی از استقرار دولت سیزدهم، هنوز مشخص نیست که تیم سیاست خارجی چه زمانی به وین برگردد.
در آن سوی میز یک مقام ارشد آمریکایی که نخواست نامش فاش شود، به واشنگتن پست گفته است که چنانچه ایران اکنون پای میز گفت‌وگو ننشیند «مذاکره می‌تواند از جایی به بعد غیرممکن شود. چرا که پس از مدتی فرایند پیشرفت‌های هسته‌ای آنها برگشت‌ناپذیر خواهد شد و بازگشت به برجام، دیگر ممکن نخواهد بود.»
دوروز قبل حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران که در پایان سفرش به نیویورک به سر می برد گفت که ایران «به زودی» به مذاکرات هسته‌ای بر می‌گردد. این سخنان با واکنش وزارت خارجه آمریکا روبرو شد که می پرسید معنای به زودی چیست؟
وزیر خارجه ایران در نیویورک در پاسخ به پرسش خبرنگاران گفت: «انتظار ما این است که دولتمردان آمریکایی واقع‌بینانه به وین بیایند و به‌جای حرف‌های زیبا، اقدامات عملی، مثبت، سازنده و قابل اندازه‌گیری داشته باشند. اگر آمریکایی‌ها بخواهند با تداوم ادبیات و رفتار غیرسازنده گذشته صحبت کنند، جمهوری اسلامی ایران دست بسته نخواهد ماند.»
این همان نقطه اختلاف اصلی میان تهران و واشنگتن است که تا امروز به نتیجه رسیدن توافق را به تعویق انداخته است. غرب هر چند نگران پیشرفت های هسته ای ایران است و نمی خواهد بیش از این بازگشت به برجام عقب بی افتد، اما حاضر به دادن ضمانتی به ایران نیست. در این میان ابزار ایران برای تحت فشار قرار دادن طرف مقابل گسترش فعالیت های هسته ای و ابزار غرب اضافه کردن تحریم های تازه بر روی کوهی از تحریم های قبلی است. نقطه ای که به نظر می رسد یک بن بست را ایجاد کند.
موضوعی که سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز بدان اشاره کرد و گفت: ایالات متحده در مذاکرات احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) موافقت نمی‌کند ضمانت‌هایی را ارائه دهد که در آینده از این توافق خارج نشود.
از سوی دیگر بنابر گزارش‌ها آمریکا و اسرائیل برای تدوین یک برنامه جایگزین در صورت شکست مذاکرات احیای برجام گفت‌وگو کرده‌اند. تا کنون شش دور از این مذاکرات در وین برگزار شده اما تاریخ از سرگیری احتمالی آن مشخص نیست. امری که می تواند اوضاع را بین تهران و غرب دشوارتر و رسیدن به یک توافق را سخت تر از قبل کند.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا و همتای او، هفته پیش در یک کنفرانس ویدئویی در مورد برنامه جایگزین برای مقابله با برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی ایران مذاکره کرده‌اند.
ظاهرا این کنفرانس ویدئویی نخستین جلسه رایزنی میان دو کشور از زمان آغاز به کار دولت جدید رژیم صهیونیستی در ماه ژوئن بوده که در پی آن یک "کارگروه راهبردی به شدت محرمانه" در ارتباط با ایران تشکیل شده است.
ابراهیم رییسی که هفته پیش به صورت آنلاین در نشست سالان مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کرده بود، اساس سخنرانی خود را بر بی اعتمادی ایران به ایالات متحده گذاشت.
او گفت سیاست خروج «خودسرانه از برجام و فشار حداکثری» دولت دونالد ترامپ علیه ایران «به‌طور کامل» شکست خورده، اما سیاست «ظلم حداکثری» هنوز رها نشده است. رئیس‌جمهوری ایران در ادامه گفت «آمریکا به اشتباه فکر می‌کرد ما مستأصل می‌شویم، اما ایستادگی ما جواب داده و همواره جواب خواهد داد. ما به وعده‌های دولت آمریکا اطمینان نداریم.» این سخنرانی برای ناظران این طور تعبیر شد که با وجود تحریم های بی شمار علیه ایران، دولت سیزدهم زیر بار توافقی کم تر از آنچه که از ابتدا به دنبال آن بوده نخواهد رفت. ناظران معتقدند که در چنین شرایطی خطر فرسایشی شدن گفتگوها و اوضاع بین تهران و غرب، دو طرف را به شدت تهدید می کند.
از آن سو امیرعبداللهیان در نیویورک با پنجاه مقام خارجی به گفتگو نشست. به نظر می رسد که دستگاه سیاست خارجی به دنبال محکم کردن پیوندهای خود با کشورهای دیگر خارج از ۵+۱ است. پیش از این هم آنها اعلام کرده بودند که ایران به دنبال احیای روابط خود با شرق خواهد بود. اما به نظر می رسد در شرایطی که ایران تحت تحریم است و مبادلات تجاری به دلیل عدم تصویب اف ای تی اف و تحریم با مشکلات بسیاری رو به روست، ارتباطات با دیگر کشورها نمی تواند فشار اقتصادی ناشی از برهم خوردن برجام و خروج آمریکا و وضع تحریم ها را برای ایران جبران کند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
