بررسی آمارهای رسمی در مورد تورم خوراکی‌ها نشان می‌دهد
افت تورم خوراکی‌های اصلی
انعکاس ثبات ارزی در تورم خوراکی‌ها
بررسی آمارهای رسمی در ارتباط با رشد قیمتی خوراکی‌های منتخب در 10 ماه نخست سال‌جاری با مدت مشابه سال گذشته و نیز نرخ ارز حاوی چند نکته مهم است: نخست اینکه در حالی که نرخ رشد ارز در 10 ماه نخست سال‌جاری به میزان 15درصد بوده است؛ اما برخی اقلام خوراکی نظیر گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی تورم بالای 100درصدی را در مدت مذکور تجربه کرده‌اند. کارشناسان اقتصادی علت این موضوع را به عواملی نظیر کاهش تولید این محصولات، دپوی این محصولات و هزینه‌های بالای حمل‌ونقل مرتبط می‌دانند.
دوم اینکه در 10 ماه نخست سال‌جاری، تورم پرتقال و موز منفی بوده حال آنکه این اقلام در مدت مشابه سال قبل تورم بالای 100درصدی را تجربه کردند. برخی کارشناسان بر این باورند علت گرانی پرتقال، صادرات این میوه در سال گذشته بوده که سبب کمبود در عرضه این محصول در بازار داخلی شده است. در مورد موز نیز علت گرانی به دلیل محدودیت در سمت عرضه این کالای خوراکی ناشی از تخصیص ارز ترجیحی و تغییر سیاستگذاری در خصوص واردات این کالا بوده است.
تصویر تورم خوراکی‌ها در دی‌ماه
مرکز آمار در گزارشی به بررسی متوسط قیمت کالاهای خوراکی منتخب در مناطق شهری کشور در دی ماه سال‌جاری پرداخت. در بخشی از این گزارش به بررسی تورم ماهانه اقلام خوراکی منتخب در ماه مذکور پرداخته شده است. بنا بر آمارهای رسمی هندوانه (2/ 12درصد)، برنج ایرانی درجه یک (2/ 10درصد)، سیب‌زمینی (1/ 9درصد) و رب گوجه‌فرنگی (1/ 7درصد) بیشترین تغییرات قیمتی ماهانه و فلفل دلمه‌ای (منفی 2/ 16درصد)، هویج فرنگی (منفی 5/ 13درصد)، گوجه‌فرنگی (منفی 8/ 11درصد) و پرتقال (منفی 3/ 4درصد) کمترین تورم ماهانه را تجربه کردند. افزون بر این، در نخستین ماه زمستان 43 قلم کالا تورم مثبت و 8 قلم دیگر تورم منفی را تجربه کردند که ماکارونی (منفی 2/ 0درصد)، روغن نباتی جامد (منفی 4/ 0درصد)، روغن مایع (منفی 9/ 0درصد) و مرغ ماشینی (منفی 4درصد) از جمله این موارد هستند.
آنالیز تورم نقطه‌ای خوراکی ها
در بخش دیگری از این گزارش به بررسی تورم نقطه‌ای اقلام خوراکی منتخب در دهمین ماه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال‌جاری پرداخته است. بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد که 50 قلم کالا تورم نقطه‌ای مثبت را تجربه کردند و تنها موز تورم منفی 9/ 7درصدی را تجربه کرده است.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که یکی از علت‌های رشد بالاتر قیمت موز در سال گذشته می‌تواند به خاطر محدودیت تخصیص ارز ترجیحی برای این کالا باشد.
از سوی دیگر با بررسی قیمت ارز در دی ماه سال‌جاری نسبت به سال گذشته به بالاتر بودن نرخ ارز در حدود 3700 تومان نسبت به مدت مشابه سال قبل می‌رسیم. دیگر اینکه در ماه مذکور از 53 قلم خوراکی منتخب در نقاط شهری، تعداد 31 قلم، درصد تغییر سالانه بالاتری از نرخ تورم نقطه‌ای نقاط شهری کشور (8/ 35درصد) داشته‌اند.
در نهایت اینکه در مدت مذکور هندوانه (6/ 142درصد)، سیب‌زمینی (106درصد) و رب گوجه‌فرنگی (95درصد) بیشترین و مغز گردو (16درصد)، خیار (6/ 15درصد)، لیمو ترش (10درصد) و روغن نباتی جامد (3/ 4درصد) کمترین تورم نقطه‌ای را در ماه مذکور به ثبت رسانده‌اند.
تورم منفی موز و پرتقال در 10 ماه 1400
تحلیل‌های کارشناسی در ارتباط با مقایسه تورم خوراکی‌های منتخب با رشد نرخ ارز نشان می‌دهد که نرخ ارز در 10 ماه سال‌جاری به میزان 15درصد رشد داشته است؛ این در حالی است که رشد قیمتی اقلام خوراکی نظیر هندوانه (07/ 42درصد)، سیب (43/ 25درصد)، گوجه‌فرنگی (07/ 121درصد)، پیاز (78/ 49درصد)، قند (08/ 33درصد)، چای خارجی (86/ 19درصد)، سیب‌زمینی (30/ 105درصد)، تخم‌مرغ‌ماشینی(5/ 30درصد)، شیر پاستوریزه (27درصد)، گوشت گاو (37/ 27درصد)، مرغ ماشینی (55/ 17درصد) و برنج خارجی (92/ 18درصد) و ایرانی (99/ 62درصد) بیشتر از رشد نرخ ارز بوده است. افزون بر این روغن مایع (96/ 12درصد) و گوشت گوسفند (80/ 9درصد) کمتر از نرخ تورم رشد کرده است. همچنین نرخ رشد موز (منفی 78/ 37درصد) و پرتقال (منفی 97/ 1درصد) در بازه زمانی مذکور منفی بوده است.
تورم بالای 100درصدی سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی در بازه زمانی مذکور از نکات دیگر قابل‌توجه است. کارشناسان اقتصادی علت تورم بالای گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی را به عواملی نظیر کاهش تولید، دپوی این محصولات و هزینه‌های بالای حمل‌ونقل می‌دانند.
تورم بالای 100درصدی برخی اقلام خوراکی
علاوه بر این، بررسی 10 ماه سال 1399 نشان می‌دهد که نرخ ارز در بازه زمانی مذکور به میزان 62درصد رشد قیمتی داشته است. در بازه زمانی مذکور برنج خارجی (11/ 144درصد)، مرغ ماشینی (11/ 63درصد)، شیر پاستوریزه (14/ 66درصد)، تخم‌مرغ ماشینی (79/ 107درصد)، موز (54/ 101درصد)، پرتقال (39/ 103درصد)، گوجه‌فرنگی (92/ 73درصد) و سیب (84/ 75درصد) تورمی بیشتر از رشد نرخ ارز را تجربه کرده‌اند. همچنین برنج ایرانی (68/ 42درصد)، گوشت گوسفند (28/ 26درصد)، گوشت گاو (51/ 31درصد)، روغن مایع (78/ 56درصد)، سیب زمینی (38/ 9درصد)، چای خارجی (31/ 53درصد)، قند (02/ 48درصد) و هندوانه (14/ 9درصدی) رشد قیمتی کمتر از نرخ ارز را به ثبت رسانده‌اند. نکته دیگر اینکه پیاز در بازه زمانی مذکور کاهش قیمتی به میزان 24درصد را تجربه کرده است. تورم بالای 100درصدی برنج خارجی، تخم‌مرغ ماشینی، موز و پرتقال از دیگر نکات قابل‌توجه این تحلیل است.
برخی کارشناسان بر این باورند که علت گرانی پرتقال، صادرات این میوه در سال گذشته بوده که سبب کمبود در عرضه این محصول در بازار داخلی شده است. در مورد موز نیز قضیه از این قرار است که عمده مصرف داخلی این میوه با واردات ارز ترجیحی تامین می‌شود و در سال گذشته که محدودیت دسترسی به منابع ارزی مطرح بود؛ قانونی از سوی سیاست‌گذار برای این موضوع مطرح شد. این قانون به این صورت بود که به ازای واردات هرکیلو موز چندکیلو از میوه‌هایی نظیر سیب صادر شود. مشکلات صادرات میوه در ایران به دلیل استانداردهای پایین سبب کمبود عرضه برای این میوه و گران شدن آن شد.
