سال نااطمینانی چگونه گذشت؟ بانک جهانی تشریح کرد
۹ پرده از جهان ۲۰۲۲
از نگاه بانک جهانی، سال جاری میلادی پر از عدم‌اطمینانی‌های متفاوت بود. جهان در سال 2022 شاهد افزایش شدت مخاطرات طبیعی بوده است که تخمین‌های ترسناکی از تاثیرات اجتماعی و اقتصادی تغییرات آب‌وهوایی را تصدیق می‌کند. مشکلات امور آموزشی، تورم جهانی، اختلال در زنجیره تامین و سایر چالش‌های جهانی به‌مثابه یادگاری از دوران همه‌گیری کرونا، در اکثر کشورهای جهان باقی مانده است. از جمله مختصات شرایط پساکرونایی، شکل‌گیری بهبود اقتصادی ناپایدار و ناهمگون در 2022 بوده است که توسعه جهانی را با بحران جدیدی مواجه کرد و به همراه کندی رشد اقتصادی، موجبات افزایش بدهی در جهان را فراهم آورد.
رشد اقتصادی در باتلاق
براساس گزارش بانک جهانی، تلاقی بحران‌هایی که اقتصاد 2022 را شکل داد، همچنان مانع رشد جهانی خواهد شد. اقتصاد جهان درحال تجربه شدیدترین رشد کند اقتصادی پس از رکود سال 1970 است. میزان اعتماد مصرف‌کننده جهانی در مقایسه با دوره قبل از رکود جهانی قبلی، شاهد سقوط بسیار شدیدتری است. سه اقتصاد بزرگ جهان، آمریکا، چین و اتحادیه اروپا، نیز از کاهش رشد شدید رنج می‌برند. تحت چنین شرایطی، در سال آینده شوکی هر چند کوچک می‌تواند اقتصاد جهانی را وارد دوره رکود کند.
ترمز مهار فقر
همه‌گیری کووید-19 به بزرگ‌ترین مانع بر سر راه تلاش‌های جهانی برای کاهش فقر بدل شد و بهبودی اقتصادی پساکرونا نیز در تمام جهان یکسان نبوده است. طبق آمارهای بانک جهانی تا پایان 2022، حدود 685میلیون نفر در فقر شدید زندگی می‌کنند، که این آمار 2022 را پس از 2020 به بدترین سال برای کاهش فقر در دو دهه گذشته تبدیل می‌کند. علاوه بر اثرات ماندگار همه‌گیری، افزایش قیمت مواد غذایی و انرژی، که ناشی از شوک‌های آب‌وهوایی و جنگ در اوکراین است، مانع از بهبود شرایط شده است. اکنون پیش‌بینی می‌شود 7درصد از جمعیت جهان، تقریبا معادل 574میلیون نفر، تا سال
2030 همچنان با فقر شدید دست‌وپنجه نرم کنند که بسیار بیشتر از هدف 3درصدی جهان در 2030 است.
چهره جدید بحران بدهی
سال گذشته کشورهای درحال‌توسعه شاهد تشدید بحران بدهی بودند. هرچند به‌صورت فراگیری سطح کلی بدهی کشورهای درحال‌توسعه طی دهه گذشته افزایش یافته است، به طوری که اکنون حدود 60درصد از فقیرترین کشورهای جهان یا در تنگنای بدهی یا در معرض خطر آن قرار دارند. براساس گزارش بدهی بین‌المللی 2022، تا پایان سال 2021، طلبکاران خصوصی 61درصد از بدهی عمومی کشورهای با درآمد پایین و متوسط را در اختیار داشته‌اند.
در همین حال، کشورهایی که از وام‌دهندگان سنتی نیستند، مانند چین، هند، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، نقش پررنگ‌تری در فضای وام‌دهی ایفا کردند.
از یک سو، افزایش شمار منابع وام‌دهی اعتباردهندگان، تنوع و گستردگی وام‌ها را افزایش می‌دهد. از طرفی دیگر بازگشت از موقعیت بدهکاری را بسیار دشوارتر می‌کند. این امر به‌ویژه در این زمان که رشد جهانی درحال حرکت به سمت رکود است و کشورها را نگران رکود تورمی کرده است، موجب آشفتگی بیشتر می‌شود.
استمرار شرایط کرونایی
در پاسخ به همه‌گیری جاری، کشورهای سراسر جهان به طور خستگی‌ناپذیری برای واکسینه کردن جمعیت خود تلاش می‌کنند. در همین راستا بانک جهانی به عنوان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار جهانی در امر مبارزه با کووید، بیش از 14میلیارد دلار در بیش از 100 کشور تامین اعتبار کرده است.
تورم و ناامنی غذایی
از مشخصه‌های سال 2022 افزایش شدید ناامنی غذایی در سراسر جهان بود. جنگ اوکراین، تورم بالا، اختلالات زنجیره تامین و رکود اقتصادی جهانی، همگی باعث افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها در بسیاری از محصولات کشاورزی و نهاده‌ها شدند.
شوک تغییرات آب‌وهوایی
اندک زمانی از رهایی جهان از بند شوک همه‌گیری در 2022 نمی‌گذشت که بلایای طبیعی ناشی از تاثیرات آب‌وهوایی بر سر کشورها آوار شد: سیل‌های شدید در پاکستان جان صدها نفر را گرفت و میلیون‌ها نفر را آواره کرد، خشکسالی در چین و شاخ آفریقا زندگی میلیون‌ها نفر را تحت‌الشعاع قرار داد و اروپا شاهد موج‌های گرمای سوزان و بدترین خشکسالی در 500 سال گذشته بود.
مصائب انرژی در سال جاری
نیمه اول سال 2022 یکی از بزرگ‌ترین شوک‌های بازارهای جهانی انرژی در دهه‌های اخیر به وقوع پیوست. این شوک جهان را در بهت افزایش قیمت‌ها، تشدید کمبود انرژی و نگرانی‌های مربوط به تضمین تامین انرژی، فرو برد. در این زمان بود که برنامه‌های دسترسی جهانی به انرژی مقرون‌به‌صرفه، قابل‌اعتماد، پایدار و مدرن تا سال 2030 به‌کلی فراموش شد.
تعطیلی و بحران آموزش
جهان قبل از همه‌گیری نیز با بحران یادگیری و مهارت‌ها مواجه بود. کووید-۱۹ این بحران را عمیق‌تر کرده و بر مشکلات افزود. تعطیلی‌های طولانی مدارس منجر به زیان‌های بزرگی در امر یادگیری شده است. تخمین زده می‌شود نرخ فقر یادگیری در کشورهای با درآمد پایین و متوسط ممکن است در سال 2022 به 70درصد افزایش یافته باشد. به بیانی بهتر این آمار بدان معناست که تمام دستاوردهای جهانی در بهبود فقر یادگیری که از سال 2000 به دست آمده بود، احتمالا از بین رفته است.
چتر حمایتی از فقرا
انجمن توسعه بین‌المللی بانک جهانی (IDA) با نگاه رو به آینده به افزایش حمایت خود از 75 کشور از فقیرترین و آسیب‌پذیرترین‌ها در سال 2022 ادامه داده است. با در نظر گرفتن این نکته که بحران‌های جهانی که بیشترین ضربه را به فقیرترین مردم می‌زند، انجمن توسعه بین‌المللی تحت برنامه حمایتی IDA20 که از سال 2022 تا 2025 اجرا خواهد شد، در نظر دارد به کشورها کمک کند تا با اولویت دادن به سرمایه‌گذاری در منابع انسانی از جمله آموزش، بهداشت و تغذیه، و در سال‌های جاری واکسن کرونا، با چالش‌های پیش رویشان مقابله کنند. تقویت انعطاف‌پذیری سیستم‌های غذایی، کسب آمادگی برای بحران‌های احتمالی آینده، افزایش اقدامات اصلاحی در زمینه تغییرات آب‌وهوایی، حمایت از کشورهایی که با معضلات اقتصادی مختلف مواجه هستند و ترویج مدیریت بدهی پایدار، از جمله اهداف مورد‌حمایت انجمن توسعه بین‌المللی بانک جهانی است.
