لزوم پیوند مسوولیت اجتماعی شرکتی با کمپین «نه به تصادف»

اما نقطه امیدبخش آن است که بالاخره پس از سال‌ها عزمی جدی در مجموعه دولت با محوریت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور تلاش برای کاهش تصادفات جاده‌‌‌ای ایجاد شده است. این تلاش یکپارچه و فراگیر که در چارچوب کمپین «نه به تصادف» شکل گرفته، اگرچه با اطلاع‌‌‌رسانی، آگاه‌‌‌سازی و دعوت از مردم برای کاهش تصادفات جاده‌‌‌ای از طریق رانندگی ایمن آغاز شد، اما مطالبه‌‌‌گری و حمایت‌‌‌طلبی از قانونگذار برای سیاستگذاری پیشگیرانه، از وزارت راه و شهرسازی برای ایمن‌‌‌سازی جاده‌‌‌ها، و از خودروسازان برای تولید خودروهای با‌کیفیت و ایمنی بالا، گام‌‌‌های مهم و حائز اهمیتی است که در ادامه این کمپین ضروری است مورد توجه و پیگیری قرار گیرد. در این یادداشت سعی دارم با تاکید بر ضرورت مسوولیت‌پذیری اجتماعی خودروسازان، نگاهی بر ضرورت پیوند مسوولیت اجتماعی شرکتی(CSR) با کمپین نه به تصادف داشته باشم.

مسوولیت اجتماعی شرکتی مجموعه وظایف و تعهداتی است که یک شرکت، سازمان یا بنگاه اقتصادی به منظور حفظ، مراقبت و کمک به جامعه‌‌‌ای که در آن فعالیت اقتصادی می‌‌‌کند، به صورت کاملا داوطلبانه انجام می‌‌‌دهد. ایده اصلی این مفهوم این است که شرکت‌ها علاوه بر به حداکثر رساندن سود و افزایش درآمدشان، باید به مسوولیت خود نسبت به نیروی انسانی و ذی‌نفعان، مسوولیت قانونی خود نسبت به جامعه، مسوولیت اخلاقی خود نسبت به جامعه و در نهایت مسوولیت بشردوستانه و خیرخواهانه خود نسبت به جامعه متعهد بوده و عمل کنند. بنابراین باید به این نکته توجه داشت که اگرچه مسوولیت اجتماعی ابعاد مختلف اقدامات اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی، اقتصادی، معیشتی و سلامت‌‌‌محور را در‌‌‌برمی‌گیرد، اما پیش از هرگونه اقدام بشردوستانه و خیرخواهانه تعهد مسوولانه نسبت به ذی‌نفعان حال و آینده، عمل به مسوولیت قانونی و اخلاقی نسبت به جامعه‌‌‌‌‌‌ای که بنگاه اقتصادی در آن فعالیت می‌‌‌کند از اهمیت بسزایی برخوردار است.

مطابق این تعریف در ابتدا باید توجه داشت که تولید مسوولانه و مبتنی بر حفظ سلامت و ایمنی مردم، یک بعد بشردوستانه از اقدام مسوولانه خودروساز نیست، بلکه مسوولیتی مبتنی بر بعد قانونی و اخلاقی شرکت‌های خودروسازی است که وقتی با توجه آنها به تمامی ذی‌نفعانشان در حال و آینده ادغام می‌شود، نه‌تنها موجب انجام مسوولانه وظایف آنها می‌شود، بلکه اعتماد به برند آنها را افزایش داده و موجب سوددهی بیشتر بنگاه اقتصادی‌‌‌شان هم خواهد شد. بنابراین اقدامات بشردوستانه یک شرکت تولیدکننده خودرو در موضوعات ظاهرا بی‌‌‌ارتباط به وظایف و مسوولیت‌هایش - مثل حمایت از نیازمندان یا کودکان کار - در زمانی که نسبت به مسوولیت‌‌‌های قانونی و اخلاقی خود بی‌‌‌اعتناست و موجب آسیب به جان انسان‌‌‌ها یا محیط‌زیست می‌شود، به هیچ وجه قابل دفاع نیست.

حال با تاکید بر این نکته مهم، در ادامه به برخی از مزایای ورود جدی خودروسازان به حوزه مسوولیت اجتماعی شرکتی با هدف کاهش تصادفات جاده‌‌‌ای می‌‌‌پردازیم.

۱- یکی از اصول اصلی مسوولیت اجتماعی شرکتی، ارتقای کیفیت زندگی و افزایش رفاه اجتماعی است. امروزه تصادفات جاده‌‌‌ای یک مشکل بزرگ اجتماعی و اقتصادی هستند که سالانه هزینه‌‌‌های مادی و غیرمادی زیادی به دولت‌‌‌ها، خانواده‌‌‌ها و شرکت‌های بیمه‌ای تحمیل می‌‌‌کنند. شرکتی که در حوزه مسوولیت اجتماعی شرکتی فعال است، از سویی می‌تواند با حرکت در مسیر سلامت و ایمنی جامعه، ضمن جلب اعتماد عمومی، ارزش‌‌‌ برند خود را افزایش دهد و از سوی دیگر گامی موثر در راستای کاهش معلولیت‌‌‌ها، آسیب‌‌‌های جدی به خانواده‌‌‌ها و افزایش رضایت از زندگی مردم بردارد.

۲- از دید اقتصادی، یک عزم یکپارچه مسوولانه توسط سازمان‌های مختلف دولتی، غیردولتی و خصوصی می‌تواند از طریق کاهش تصادفات جاده‌‌‌ای هزینه‌‌‌های مستقیم و غیرمستقیم (هزینه‌‌‌هایی چون تعمیرات، بیمه، غرامت و....) بنگاه‌‌‌های اقتصادی را کم کند. از این طریق، مسوولیت اجتماعی شرکتی با اهداف عملیاتی سازمان‌ها و بنگاه‌‌‌های اقتصادی گره می‌‌‌خورند.

نمونه‌های موفقی چون پروژه مسوولیت اجتماعی شرکت ولوو که سال‌‌‌هاست از طریق کمپین‌‌‌هایی مثل Vision Zero که روی ایمنی جاده‌‌‌ها تمرکز داشته و صفر کردن مرگ‌‌‌ومیر جاده‌‌‌ای را هدف گرفته، یا شرکت‌های بیمه‌‌‌ای مثل Allianz که از طریق راه‌‌‌اندازی کمپین‌‌‌های آگاهی‌‌‌بخشی درباره رانندگی ایمن، تلاش می‌‌‌کنند تصادفات جاده‌‌‌ای را کاهش داده و از این طریق ضمن اعتبار برند خود، با کاهش تلفات موجب افزایش سوددهی شرکت خود شوند، تنها چند مورد قابل ذکر هستند.

اما باید توجه داشت برای حرکت بنگاه‌‌‌های اقتصادی در این مسیر داشتن یک رویکرد استراتژیک و طراحی برنامه‌‌‌های عملیاتی ذیل آن به نحوی که همزمان نفع بنگاه اقتصادی و نفع جامعه را مدنظر قرار دهد، ضروری است. برای این منظور توجه به نکات ذیل در یک اقدام یکپارچه و مبتنی بر کار تیمی توسط سیاستگذار و بخش خصوصی ضروری است:

• نیازسنجی مولفه‌‌‌های اجتماعی موثر بر افزایش یا کاهش تصادفات جاده‌‌‌ای که موجب هدفمندی و اثربخشی اقدامات می‌شود.

• ارتباط نوع اقدام مسوولانه با حوزه فعالیت، توانمندی‌‌‌ها و ظرفیت‌‌‌های بنگاه‌‌‌های اقتصادی

• نگاه به طراحی برنامه مسوولیت اجتماعی کاهش تصادفات جاده‌‌‌ای به عنوان یک تعهد بلندمدت و نه یک پروژه مقطعی یا تبلیغاتی

• انجام اقدامات مبتنی بر شواهد بومی و بین‌المللی

• ارزیابی مستمر اقدامات، اندازه‌‌‌گیری تاثیر و اصلاح اقدامات

• عمل به مسوولیت‌‌‌های قانونی و اخلاقی (رعایت استانداردهای ایمنی) پیش از انجام هر نوع طرح مسوولیت‌‌‌پذیری صرفا خیرخواهانه مانند صرف هزینه‌‌‌های آموزشی و اطلاع‌‌‌رسانی توسط خودوساز در شرایطی که خودرو ناایمن تولید می‌‌‌کند.

• انجام نوآوری در تولید محصولات ایمن‌‌‌تر، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه برای فناوری‌‌‌های جدید کاهش‌‌‌دهنده خطر تصادفات مثل سنسورهای هشداردهنده و...

• اقدام موثر و پایدار در بهبود جاده‌‌‌ها، نصب علائم هشداردهنده یا چراغ‌‌‌های هوشمند

• شفافیت، گزارش‌‌‌دهی و انتشار گزارش سالانه از فعالیت‌‌‌های مسوولیت اجتماعی شرکتی سازمان‌ها و بنگاه‌‌‌های اقتصادی در زمینه کاهش تصادفات و سیاستگذاری پایدار و موثر به منظور ترویج اقدامات مسوولانه.

به نظر می‌رسد کمپین نه به تصادف، فرصت مناسبی است تا از طریق بازبینی سیاستگذار در سیاست‌‌‌ها، برنامه‌‌‌ها و ظرفیت‌‌‌های مشارکت‌‌‌پذیری خود برای انجام اقدام مشترک با بنگاه‌‌‌های اقتصادی، و نیز پذیرش داوطلبانه و مسوولانه بنگاه‌‌‌های اقتصادی بالاخص خودروسازان و شرکت‌های بیمه برای ورود جدی به این مساله اجتماعی و اقتصادی مهم، گامی اساسی در راستای ایجاد محیطی امن، ایمن و سالم برای زندگی همه مردم برداشته شود.

*  مددکار اجتماعی و مشاور اجتماعی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

این مطلب به سفارش پایگاه خبری تحلیلی «خیر ایران» نوشته شده است.