معدن نخلک اصفهان جان گرفته است
نوسازی و اشتغال در قلب کویر
موقعیت مکانی ویژه این معدن و وجود دژ و آتشکده کهنسال نخلک و مجاورت آن با شهر تاریخی انارک و شهرستان خور و بیابانک (در دل آن، روستاهای گرمه، مصر، بیاضه، عروسان، هفت تومان و چوپانان) که اکنون به‌عنوان مقاصد و مسیرهای گردشگری معتبر و شناخته‌شده برای گردشگران داخلی و خارجی به‌شمار می‌آیند، از مزیت‌های استثنایی نخلک برای جذب بازدیدکننده است.
شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران به منظور اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی فرآیندی را با عنوان برون‌سپاری و راهبری بلند‌مدت اکتشاف، استخراج و فرآوری معادن و نیز فروش کنسانتره سرلوحه کار خود قرار داده و در آن مجتمع سرب نخلک را به‌صورت راهبری در بهمن‌ماه سال ۹۵ به سرمایه‌گذار بخش‌خصوصی (شرکت کیمیا گوهران) واگذار کرد. بخش خصوصی توانست در این مدت زمان کوتاه حجم سرمایه‌گذاری بالغ بر 350 میلیاد ریال در بخش‌های مختلف مجتمع معدنی سرب نخلک انجام دهد که نه‌تنها باعث افزایش تولید کنسانتره سرب شد، بلکه در مدت حدود 4 سال واگذاری، شاهد حجم سرمایه‌گذاری قابل توجهی در بخش اکتشاف، استخراج، فرآوری ماده معدنی و تولید کنسانتره این مجتمع نیز بود.
در پایان بهمن سال 95 این مجتمع با حدود 153 نفر نیروی انسانی واگذار شد و 247 نفر نیروی کار دیگر نیز در راستای تکالیف قانونی بخش نظارت در اختیار این مجموعه قرار گرفت، اما باوجود تحریم‌‌ها و افزایش تورم، این مجتمع نه تنها تعدیل نیرو نداشت، بلکه همچنان با 400 نفر نیرو مشغول به کار است. درهمین حال به‌رغم تمامی‌مشکلات موجود در کشور در سال گذشته حدود 70 نفر نیز به نیروی‌انسانی مجتمع اضافه شد که حدود نیمی‌از آنها از ساکنان مجتمع و نیمی‌دیگر از شهرهای مجاور استان اصفهان هستند.
همواره دغدغه‌های مسوولان استانی این است که با اتمام قرارداد‌ها در معادن، بخشی از ذخایر معدنی از بین می‌رود و طیف وسیعی از نیروی کار بیکار می‌شوند؛ اما با این حجم از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی با نگاه توسعه منطقه‌ای همزمان با اجرای طرح‌های توسعه‌ای، این دغدغه برطرف خواهد شد و همچنین اکتشافات پیش‌رو، بقای مجتمع نخلک را برای آینده تضمین خواهد کرد.
از سویی هم‌اکنون بسیاری از موادخام اولیه معادن فاقد ارزش افزوده هستند که به صورت خام صادر می‌شوند. از این رو با راه‌اندازی کارخانه شمش در مجتمع نخلک علاوه بر جلوگیری از خام‌فروشی، شاهد ایجاد ارزش افزوده و همچنین صادرات شمش خواهیم بود. با اجرای طرح‌های توسعه‌ای مجتمع نخلک علاوه بر اینکه دغدغه مسوولان استانی در زمینه اشتغال‌زایی رفع می‌شود، همچنین با ایجاد اشتغال در استان بسیاری از آسیب‌های اجتماعی و مشکلات منطقه ناشی از بیکاری مرتفع خواهد شد.
اقدامات مجتمع سرب نخلک در سال گذشته
عارف باقری، مدیر نظارت مجتمع معدن سرب نخلک در مورد عملکرد این مجتمع طی سال 98 گفت: در چند حوزه مختلف اقدامات مناسبی صورت گرفت و رکورد استخراج 68 هزار تن ماده معدنی به‌عنوان کانسنگ اصلی سرب صورت گرفت و به سطح زمین منتقل شد. همچنین نوسازی تجهیزات معدنی از دیگر اقدامات انجام شده طی سال گذشته در این مجتمع بود و میزان تولید این مجتمع طی سال گذشته 7 هزار و 450 تن کنسانتره سرب بود که نسبت به برنامه مورد هدف (تولید 8 هزار تن) معادل 93 درصد تحقق یافت. به گفته باقری، همچنین تمرکز بر اکتشاف از مهم‌ترین اقدامات مجتمع سرب نخلک در سال گذشته بود که به یک محدوده معدنی اکتشاف به میزان 6 میلیون و 300 هزار تن دست یافت و در صورت اخذ پروانه بهره‌برداری از سازمان صنعت، معدن تجارت و اضافه شدن این میزان معدنی، آینده مجتمع نخلک از نظر تامین مواد اولیه تضمین و دغدغه مسوولان شهرستان برطرف خواهد شد. در همین حال با ارائه طرح اکتشاف، گواهی کشف معدن چاه خربزه اخذ شد و پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک توسعه پیدا کند.
اجرای طرح مکانیزاسیون بخش زیرزمینی
به گفته مدیر نظارت مجتمع معدن سرب نخلک، از اقدامات بسیار شاخص در معادن نخلک که در نیمه دوم سال 98 آغاز شد، طرح مکانیزاسیون بخش زیرزمینی معدن نخلک بود. از چالش‌های مجتمع نخلک این است که عمده فعالیت معادن آن از سوی کارگران با ابزار سطحی انجام می‌شود که این روش در آینده پاسخگو مجتمع نخواهد بود؛ زیرا با افتتاح کارخانه 12 هزار تنی تولید کنسانتره سرب در دو فاز طی سال‌های 96 و 97 و همچنین کارخانه یک هزار و 800 تنی معدن نخلک که نیازمند خوراک در مقیاس بزرگ است، معدنکاری با ابزار سطحی دیگر امکان‌پذیر نیست. از این رو اجرای طرح مکانیزاسیون و سرمایه موردنیاز از سوی شرکت راهبر و تهیه و تولید مواد معدنی ایران در پیش گرفته شد که موجب بهبود تهویه، تردد راحت‌تر پرسنل و... خواهد شد.
راه‌اندازی طرح اسپیرال در سال 1400
باقری در مورد طرح اسپیرال نیز گفت: از دی‌ماه سال 98 پرتال ورودی اسپیرال با حدود 220 هزار تن باطله‌برداری آغاز شد. مجموع طول پرتال 192 متر و سطح مقطع تونل نیز 5/ 4 در 5/ 4 متر است و همچنین طول خود اسپیرال حدود یک هزار و 320 متر خواهد بود و این قابلیت را دارد که تراک‌های زیرزمینی، انواع خودروهای معدنی به صورت بسیار راحت از سطح زمین به زیر زمین برود و باطله را به سطح زمین انتقال دهد. با اجرای طرح اسپیرال انتقال مواد معدنی از زیر زمین به سطح به سهولت انجام خواهد شد و مشکل کارخانه مجتمع نخلک برای تامین خوراک به حداقل می‌رسد.
با توجه به راه‌اندازی پروژه اسپیرال تا سال 1400، امکان دسترسی و بهره‌برداری به یک و نیم میلیون تن ماده معدنی فراهم خواهد شد، براین اساس برخی تجهیزات و ابزار کنونی که موجب راندمان پایین در استخراج می‌شود حذف و تجهیزات حفاری نظیر انواع جانبو دریل و تراک‌ها و ... مورد استفاده قرار می‌گیرند. اجرای طرح مکانیزاسیون معدن (طرح اسپیرال) از جمله اقدامات نوآورانه و برای نخستین بار در شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در این مقیاس و در یک معدن زیرزمینی است. هزینه مورد نیاز برای طرح مذکور که در اواسط سال 1400 به بهره‌برداری خواهد رسید، مبلغ 150 میلیارد ریال است.
استخراج 70 هزار تن ماده معدنی در سال‌جاری
استخراج 70 هزارتن ماده معدنی و تولید 8 هزار تن کنسانتره سرب از برنامه‌های مجتمع سرب نخلک در سال‌جاری است که به گفته باقری، در صورت اخذ مجوزهای لازم از سازمان صنعت، معدن و تجارت امکان افزایش استخراج در سال جاری وجود خواهد داشت. از دیگر برنامه‌های توسعه‌ای مجتمع سرب نخلک در سال جاری ایجاد و تکمیل زنجیره تولید به منظور جلوگیری از خام‌فروشی، راه‌اندازی کارخانه تولید شمش با سرمایه بخش خصوصی و با هزینه‌ای حدود 80 میلیارد ریال است. شرکت کیمیا گوهران مجری راه‌اندازی کارخانه مذکور است.
پروژه آسفالت جاده منتهی به نخلک به طول 10 کیلومتر نیز از برنامه‌های مجتمع سرب نخلک در سال‌جاری است که با سرمایه‌گذاری ایمیدرو، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و شرکت راهبرانجام خواهد شد.
تحقق جهش تولید با احداث کارخانه ۱۸۰۰ تنی
خط قدیمی کارخانه فرآوری در مجتمع نخلک در سال ۱۳۳۶ توسط یک شرکت فرانسوی به‌نام سومیرک نصب و راه‌اندازی شد و عمر مفید آن با ظرفیت ۱۲۰ تن خاک با عیار بین ۵ تا ۷ درصد، ۲۰ سال برآورد شد؛ این کارخانه حدود ۶۰ سال است که به فعالیت خود ادامه داده و می‌توانست به‌عنوان یک موزه مورد استفاده قرار گیرد. اما با توجه به قدمت ۶۳ ساله و فرسودگی سازه‌ها و دستگاه‌های خط تولید کارخانه فرآوری قدیمی این مجتمع و عدم برخورداری سازه آن از شرایط استاندارد و ایمنی لازم، راهبر این مجتمع از اواسط اسفند ماه سال ۹۸ و پس از اخذ مجوزهای لازم اقدام به تخریب کارخانه قدیمی و احداث کارخانه فرآوری جدید در محل مجتمع معدنی سرب نخلک با ظرفیت تولید سالانه ۱۸۰۰ تن محصول کنسانتره سرب کرد. به گفته مدیر نظارت مجتمع معدنی سرب نخلک، ظرفیت تولید کنسانتره این مجتمع، در کارخانه فعلی، ۱۲ هزار تن است که پس از احداث کارخانه جدید به ۱۳ هزار و 800 تن ارتقا می‌یابد. این کارخانه با به‌روزترین تکنولوژی با هدف کاهش مصرف انرژی، افزایش راندمان و حفظ محیط‌زیست در حال احداث است که در زمینی به مساحت ۴۵۰ متر مربع و با سرمایه‌گذاری ۷۰ میلیارد ریالی راهبر مجتمع تاکنون با پیشرفت ۴۰ درصدی همراه است که مراحل عملیات اجرایی این پروژه شامل برپایی سوله، آرماتور بندی و احداث فونداسیون آسیای گلوله‌ای، نصب پلت‌فرم تجهیزات، همچنین خرید ماشین‌آلات و انتقال آن به محل مجتمع تاکنون صورت پذیرفته است. کارخانه ۱۲ هزار تن کنسانتره مجتمع سرب نخلک با سرمایه‌گذاری شرکت راهبر این مجتمع احداث شده است و پیش‌بینی می‌شود با به کارگیری حدود ۹۰ درصد تجهیزات و تکنولوژی ساخت داخل کشور، تا پایان شهریور ماه سال‌جاری به بهره‌برداری برسد.
اجرای طرح گردشگری از برنامه‌های مجتمع نخلک
با توجه به اجرای پروژه‌های گسترده استخراج و اکتشافی در مجتمع نخلک و پس از مشخص شدن محدوده‌های فعالیت‌های معدنی و صنعتی و تفکیک آنها از حوزه گردشگری و توریسم معدنی ( ژئو توریسم)، اقدام‌های لازم انجام خواهد شد. هر چند که در شرایط کنونی نیز به طور مرتب این مجتمع میزبان استادان و دانشجویان مرتبط برای کسب علم و افزایش تجربیات است. با توجه به نقش و وظیفه مجتمع نخلک در راستای ارتقای آموزش تئوری و عملی و بر اساس راهبرد و خط مشی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، مجتمع نخلک اقدام به برگزاری نقش عملی دوره‌های آموزشی، تربیت تکنسین آتشکاری در معادن به تعداد 5 مرحله کرده است. همچنین به‌زودی در این مجتمع دوره‌های آموزشی دراز مدت تربیت تکنسین معدن با تاکید بر آموزش انواع روش‌های حفاری و آتشکاری در معادن زیرزمینی برای تربیت نسل آینده معدن‌کار برگزار خواهد شد.
