مدیرعامل شرکت دارا، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» مطرح کرد
تحولی نو در صنعت خرده‌فروشی با ارائه کارت‌های اعتباری
یکی از فرآیندهای تجاری در تجارت الکترونیکی که از طریق ابزارهای پیشرفته الکترونیکی صورت می‌گیرد، کارت‌های اعتباری است. صنعت خرده‌فروشی یکی از برجسته‌ترین صنایعی است که از پایانه فروشPOS استفاده می‌کند و به‌تبع آن استفاده از کارت‌های اعتباری به رونق و تحول در این صنعت منجر شده است.
بدون شک یکی از بزرگ‌ترین نقاط عطف در تاریخ خرده‌فروشی، ظهور خرید گسترده اینترنتی و ارائه کارت‌های اعتباری خرید از سوی شرکت‌های مختلف به این صنعت است. طی سه دهه اخیر، صنعت خرده‌فروشی به سمت تجارت الکترونیک، فروش آنلاین و بهره‌برداری از انواع و اقسام کارت‌های اعتباری رفته است.
در واقع باید گفت با ظهور کارت‌های اعتباری در صنعت خرده‌فروشی تحولی عظیم رخ داده که موجب افزایش بهره‌وری در این بخش شده است. این در حالی است که با وجود ظرفیت‌های بالقوه این صنعت و با توجه به گذار بازار خرده‌فروشی از سیستم سنتی به فروشگاه‌های زنجیره‌ای تخفیف‌محور، شرکت‌های زیادی اقدام به ارائه خدمات مالی و اعتباری ویژه به این صنعت کرده‌اند و همزمان با توسعه فروشگاه‌ها و خرده‌فروشی‌های زنجیره‌ای در کشور، خدمات مالی و اعتباری ویژه‌ای برای اهالی این صنعت برنامه‌ریزی شده است.
شرکت «دارا» ازجمله شرکت‌هایی است که طی دو سال گذشته توانسته با ارائه کارت‌های اعتباری در صنعت خرده‌فروشی خود را به‌عنوان شرکتی لندتک به اکوسیستم معرفی کرده و با ارائه راهکارهای نوین مالی، بخشی از این بازار را به نام خود ثبت کند. در همین خصوص نوید رجایی‌پور، مدیرعامل و هم بنیان‌گذار «دارا» از فعالیت‌های این شرکت در حوزه اعتباردهی و چالش‌های پیش روی آن با ما سخن گفته است.
در ابتدای امر لطفا از فعالیت شرکت دارا بگویید؟ هدف از شکل‌گیری این شرکت چه بوده است؟
از ابتدای شکل‌گیری شرکت دارا، هدف ما این بود که با ارائه راهکارهای نوین مالی، سرویس‌های اعتباری و ارائه اعتبار و وام با همکاری بانک‌ها، بتوانیم انواع تسهیلات مالی را با کارمزدهای کمتری نسبت به آنچه در کشور و صنعت فین‌تک رایج است، به کاربران در صنعت خرده‌فروشی ارائه کنیم. ما در دارا معتقدیم بهبود اقتصادی از مسیر مشارکت حداکثری بازیگران اقتصاد کشور می‌گذرد و به دیدگاهی بلندمدت برای حل مسائل نیاز است. ما در پی ایجاد هم‌افزایی میان خریداران، فروشندگان، بانک‌ها، منابع تامین مالی و شرکت‌های پرداخت هستیم و از این زاویه به دنبال جلب مشارکت همگی این عوامل به شکل حداکثری بوده و از سوی دیگر درصدد کاهش فشار به خریداران هستیم.
به سرویس‌های اعتباری اشاره کردید. کارت‌های اعتباری در ایران چقدر مورد استقبال قرار گرفته‌اند و تا چه اندازه می‌توانند نیازهای مشتریان خود را برطرف کنند؟
کارت‌های اعتباری در دنیا به دلیل تنوع محصولات و ارائه خدمات مختلف و رقابت در این عرصه، چند دهه است که رواج پیدا کرده و موردعلاقه عموم کاربران قرار گرفته است. دو دلیل برای این موضوع می‌بینم. یکی اینکه مقررات نظام بانکی و اعتبارسنجی افراد در کشورهای دیگر راحت‌تر از ایران است و تسهیلات اعطایی به افراد وابستگی مستقیم به رتبه اعتباری فرد و نه لزوما تضمین و وثایقی که ارائه می‌کند دارد. به‌عبارت‌دیگر مبنای ارائه خدمات اعتباری به افراد در بانک‌های یک کشور، اعتباری است که آن شخص در نظام اعتبارسنجی دارد. دوم اینکه اصولا فرهنگ استفاده از کارت‌های اعتباری به معنای استفاده کوتاه‌مدت از اعتبار و بازپرداخت آن باید در کشور شکل بگیرد و جایگزین نگاه غالب کنونی به کارت اعتباری به‌عنوان یک راه‌حل جایگزین برای دریافت وام و بازپرداخت بلندمدت آن شود. یعنی هم تغییرات بنیادی در سمت عرضه این محصول مالی لازم است و هم در سمت تقاضای آن.
خرداد سال گذشته آماری از سوی بانک مرکزی منتشر شد که نزدیک به ۵/ ۳ میلیون کارت اعتباری در سیستم بانکی کشور صادر شده بود. براساس آمار فروردین امسال تعداد کارت‌های اعتباری به بیش از پنج میلیون رسیده است. هرچند این آمار رشدی نزدیک به ۲میلیون عدد طی یک سال اخیر را نشان می‌دهد، اما با توجه به سهم پایینی که کارت اعتباری، از تعداد کل کارت‌های صادرشده در سیستم بانکی کشور دارد باید گفت کارت‌های اعتباری و تخصیص اعتبار آن‌طور که باید در کشور مورد استقبال قرار نگرفته است. آنچه امروز تحت عنوان کارت اعتباری در بانک‌ها به مشتریان و کاربران ارائه می‌شود در نهایت به پول نقد منتهی شده و نتیجه قابل‌توجهی برای بانک‌ها نخواهد داشت. آنچه باید در سیستم کارت اعتباری یا تخصیص اعتبار خرید برای مشتریان مدنظر قرار گیرد، تنوع محصولات و خدماتی است که از طریق کارت‌ها ارائه می‌شود. در این صورت است که شاهد استقبال از اعتبار در زمینه‌های مختلف خواهیم بود.
قوانین و مقررات در زمینه کارت اعتباری چه می‌گوید و بانک مرکزی در این خصوص چه حمایت‌هایی کرده است؟
بانک مرکزی در سال‌های اخیر اقدامات مهمی در یکپارچه‌سازی سیستم‌های بین بانکی و افزایش شفافیت فعالیت‌های بانکی افراد انجام داده است، اما آنچه در مورد کارت‌های اعتباری وجود دارد این است که برخی قوانین برای ارائه این نوع خدمات، توسط بانک‌های عامل تعیین می‌شود. به عنوان مثال تعیین سقف اعتبار، ارائه وثیقه‌های موردنیاز یا داشتن سپرده به میزان مشخص برای دریافت اعتبار، ازجمله مواردی است که بانک‌های عامل آن را تعیین می‌کنند. در این میان قوانین و مواضع بانک مرکزی می‌تواند در ارائه خدمات توسط استارت‌آپ‌ها یا پلت‌فرم‌هایی که مبادرت به ارائه تسهیلات اعتباری یا تخصیص اعتبار خرید کرده‌اند، تاثیرگذار باشد. واقعیت این است که ابزارهای موجود در نظام مالی و بانکی ایران در حال حاضر خیلی محدودیت‌زا است و اگر بانک مرکزی بخواهد با دیده تردید به اشاعه خدمات مبتنی بر فناوری‌های نوین نگاه کند و احیانا موجب هراس یا محدودیت بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری در همکاری با فین‌تک‌ها شود، امید به گسترش سریع و پایدار این‌گونه خدمات که امروزه پیشتاز ایجاد تحولات مالی در جهان هستند کمتر می‌شود.
کارت‌های اعتباری چگونه به رونق بازار و خرده‌فروشی کمک می‌کنند؟
امروزه بسیاری از کارت‌های اعتباری که در بانک‌های مختلف صادر می‌شود به پول نقد منتهی می‌شود. پول نقد هم گاه با توجه به نوسانات اقتصادی پی‌در‌پی در کشور، سر از بازار ارز و سکه و بورس و موارد مشابه در‌می‌آورد و نه‌تنها دردی از اقتصاد و معیشت خانوار دوا نمی‌کند، بلکه باعث تشدید نوسانات هم می‌شود. بنابراین نیاز است برای اینکه بتوان اعتبار را در چرخه موردنظر خودمصرف کرد سازوکارهای مناسبی برای آن تعریف کرد. اگر به محصولات مشابه خارجی نگاهی داشته باشیم می‌بینیم که برای خدمات مختلف، انواع کارت‌های اعتباری وجود دارد. برای سفر، خرید از رستوران و حتی پرداخت اجاره‌خانه، سرویس‌های متنوعی توسط شرکت‌های ارائه‌دهنده این نوع خدمات ارائه می‌شود. حال با توجه به کاهش قدرت خرید مردم و به‌تبع آن کاهش فروش، وجود کارت‌های اعتباری می‌تواند کمک کند تا هم مردم نیازهای خودشان را تامین کنند و هم کسب‌وکارها به جهت افزایش تقاضای موثر، رونق پیدا کنند. البته این منوط به این است که تنوع لازم در میان پذیرندگان ارائه‌دهنده کالا و خدمات وجود داشته باشد تا مشتریان بتوانند همه آن اعتباری را که دریافت کرده‌اند در چرخه پذیرندگی ایجادشده صرف کنند.
دارا در زمینه ارائه تسهیلات اعتباری چه محصولاتی را به بازار ارائه کرده است؟
دارا از ابتدای تاسیس سعی داشته با ارائه راهکارهای نوآورانه اعتبار افراد را احیا کند و با همکاری بانک‌های معتبر و بزرگ کشور، زمینه‌ساز بهره‌مندی افراد جامعه از تسهیلات کم‌بهره خرید و افزایش رفاه آنان شود. در واقع ما به‌عنوان بخشی از اکوسیستم فناوری مالی، تسهیلگر چرخه اقتصادی کشور هستیم و زمینه‌ای را ایجاد کرده‌ایم تا راهکارهای مالی جذاب و سودآوری را به‌صورت همه‌جانبه و به نفع تمامی اقشار جامعه ارائه کنیم. وام‌های خرد به کارمندان شرکت‌ها و سازمان‌ها، وام‌های خرد انفرادی، کارت‌های اعتباری خرید، کارت اعتباری مساعده کارمندان یا «طرح یارا» و راهکارهای تامین مالی زنجیره تامین، ازجمله خدماتی هستند که دارا طی این مدت توانسته به مدل‌های مالی، حقوقی و فنی آن دست پیدا کند و محصولاتی را بر پایه آنها به بازار ارائه کند.
چه عاملی سبب شد که به فکر ارائه کارت‌های اعتباری و پرداخت وام‌های خرید به مصرف‌کنندگان بیفتید؟
پیچیدگی‌های دریافت وام و گذاشتن وثیقه در نظام پولی بانکی کشور، همواره یکی از چالش‌های اساسی دریافت‌کنندگان وام‌های خرد بوده است. از طرف دیگر پیشرفت فناوری و گرایش عموم مردم به استفاده از اینترنت و آشنایی با فضای دیجیتال، موجب شده که در کنار استفاده مصرف‌کنندگان از نرم‌افزارهای مالی، به‌مرور زمان وام‌های دیجیتال توسط مشاغل کوچک شکل گرفته و مردم از این پدیده استقبال کنند. هرچند در ابتدای راه، وام‌دهی دیجیتال توسط هر سازمانی به‌جز بانک‌ها و موسسات مالی با چالش‌هایی همراه بود، اما هر چه از آغاز شکل‌گیری وام‌های دیجیتال گذشت، ارائه‌دهندگان وام‌های دیجیتال یا اعتبار خرید توجه مشتریان را به خود جلب کردند و به رقیبی برای بانک‌های سنتی تبدیل شدند. بنابراین افراد و حتی شرکت‌هایی که نمی‌خواستند خود را درگیر کاغذبازی‌های اداری کنند، تصمیم گرفتند سراغ این نوع وام‌ها یا اعتبارهای خرید بروند و درخواست خود را در هرزمانی که بخواهند ثبت کنند.
کاربران سازمانی، گروه مهمی از کاربران هستند که دارای اعتبار از کانال سازمان خود هستند. این اعتبار چگونه می‌تواند در قالب کارت‌های اعتباری تعریف شود؟
یکی از محصولاتی که اخیرا در تلاش برای گسترش آن هستیم طرح «یارا» یا تخصیص اعتبار خرید به کاربران سازمانی است که می‌تواند نقش مساعده را برای کارکنان سازمان‌ها داشته باشد. طرح یارا، اعتبار خرید کوتاه‌مدت با بهره صفر درصد است و با درخواست کاربر و ارائه تضمین موردنیاز توسط سازمان، یاراکارت در اختیار کاربر قرار می‌گیرد. کاربر با اعتبار تخصیص داده شده که توسط خود سازمان براساس میزان دریافتی افراد مشخص می‌شود، می‌تواند در شبکه پذیرندگی معرفی‌شده توسط دارا، خرید کرده و طی ۳۰روز اعتبار مصرف‌شده را با دارا تسویه کند. این کارت‌ها تا ۱۲ ماه به‌صورت خودکار پس از هر بار تسویه، مجددا شارژ می‌شود. نکته‌ای که در این محصول وجود دارد این است که اعتبار تنها در زنجیره پذیرندگی دارا مصرف می‌شود و به همین جهت دارا تلاش می‌کند در رونق کسب‌وکارهایی که کالا و خدمات ارائه می‌کنند نقش مهمی داشته باشد. افراد مستقل هم می‌توانند این کارت را با ارائه تضمین موردنیاز دارا دریافت کرده و از مزیت‌های آن بهره‌مند شوند.
پس با این شرایط می‌توان گفت یارا یک بازوی کمکی برای سازمان‌ها محسوب می‌شود؟
دقیقا. تنش‌های مالی ناشی از درخواست مساعده، یکی از دغدغه‌هایی است که بیشتر شرکت‌ها و سازمان‌ها با آن مواجه هستند. طرح یارا به‌طور مستقیم این مشکل را برای سازمان‌ها حذف کرده و کاغذبازی‌هایی که برای درخواست مساعده توسط کارکنان وجود داشت برطرف می‌شود. ضمن اینکه بخش کمی از سرمایه سازمان درگیر تخصیص اعتبار خرید به پرسنل می‌شود و از این منظر نیز داراکارت، می‌تواند به‌عنوان یکی از بازوان کمکی سازمان تلقی شود. در یک جمله با اعطای داراکارت، سازمان علاوه بر کاهش فشارهای مالی رضایت کارمندان خود را نیز خواهد داشت.
در صحبت‌های قبلی به انواع دیگر اعتبار در محصولات دارا هم اشاره کردید. در مورد آنها هم توضیح دهید؟
دارا از طریق سازمان‌های متبوع یا به‌صورت انفرادی، اعتبار کوتاه‌مدت را در قالب طرح یارا به افراد ارائه می‌کند تا هزینه خریدهای خود را با تاخیر و بدون کارمزد پرداخت کنند. این اعتبار از طریق داراکارت و نرم‌افزاری به نام موبایل کارت در اختیار آنها قرار می‌گیرد که در کنار امکان انجام خرید بدون کارت، امکان مشاهده مانده اعتبار و پرداخت اقساط و شارژ نقدی کارت و... را هم برای مشتری فراهم می‌کند. دارا علاوه بر این اعتبار کوتاه‌مدت، با همکاری تعدادی از بانک‌های مطرح کشور اعتبار بلندمدت هم در اختیار افراد قرار می‌دهد. در قالب این طرح کارمندان سازمان‌ها و شرکت‌ها و نیز افراد مستقل می‌توانند تا سقف اعتبار تخصیصی از شبکه گسترده پذیرندگی دارا خرید کنند و هزینه خریدهای خود را در اقساط بلندمدت و با حداقل کارمزدهای قابل اخذ توسط شبکه بانکی، بازپرداخت کنند. هردوی این خدمات یعنی اعتبار گردان کوتاه‌مدت و اعتبار بلندمدت روی یک بستر و از طریق داراکارت و نرم‌افزار موبایل کارت قابل استفاده هستند. علاوه بر‌این کاربران می‌توانند با شارژ نقدی داراکارت و خرید از شبکه پذیرندگی دارا، از امتیازات نقدی و جذاب این‌گونه خریدها هم بهره‌مند شوند. به‌عبارت‌دیگر دارا اولین محصول فناوری مالی در ایران است که ترکیبی از اعتبار گردان کوتاه‌مدت، اعتبار بلندمدت و امکان خریدهای نقدی امتیازی را روی یک پلت‌فرم یکپارچه و جذاب برای کاربران خود فراهم کرده و همه این خدمات را در چارچوب مقررات جاری کشور و با همکاری تعدادی از بانک‌های بزرگ ارائه کرده است.
کارت‌های اعتباری چگونه می‌توانند به پذیرندگان و فروشندگان کمک کنند و در این زمینه قراردادهای پذیرندگان چگونه منعقد می‌شود؟
ما در کنار اینکه مذاکره و همکاری با بانک‌های مختلف و معتبر را پیش برده و به ثمر رسانده‌ایم، مذاکره با سازمان‌های بزرگ را هم در دستور کار داشته‌ایم و تا امروز که با شما صحبت می‌کنم چیزی نزدیک به ۶۰ هزار کاربر که داراکارت دریافت کرده یا در شرف دریافت این کارت هستند، در شبکه ما ثبت شده است. البته همچنان مذاکرات ما با سازمان‌ها در حال انجام است و قطعا این عدد در هفته‌های آتی به بیش از این می‌رسد. در همین راستا با نیازسنجی که از کاربران به دست ما رسیده توانسته‌ایم تعداد قابل‌توجهی از ارائه‌دهندگان کالا و خدمات را به شبکه پذیرندگی‌مان اضافه کنیم و امروز با بیش از هزار نقطه فروش، به کاربران دارا خدمات ارائه می‌دهیم. به عبارت دیگر، اعتبار تعداد قابل‌توجهی از کاربران دارا در قالب طرح‌های اعتباری کوتاه‌مدت و بلندمدت به قدرت خرید تبدیل می‌شود و این قدرت خرید به‌صورت هدفمند به سمت پذیرندگان دارا، یعنی همان فروشندگان کالا و خدمات، هدایت می‌شود که منجر به افزایش قابل‌توجه فروش آنها شده و خواهد شد. طبعا این افزایش فروش هدف غایی هر فروشنده‌ای است و دارا از این طریق به رونق کسب‌وکار آنها کمک می‌کند. انعقاد قرارداد پذیرندگی با دارا هم بسیار ساده است و شرایط آسانی دارد و از ملحق شدن سایر پذیرندگان علاقه‌مند به شبکه پذیرندگی دارا استقبال می‌کنیم.
هدف بلندمدت دارا در بازار چیست؟
هنوز راه زیادی تا پر شدن جای خالی محصولات نوین اعتباری و مالی مبتنی بر فناوری‌های نوین در کشور داریم. دارا به‌عنوان یک مجموعه مستقل و نوآور، می‌خواهد یکی از بازیگران اصلی عرصه تحول بازار محصولات و خدمات اعتباری و مالی در کشور باشد و زمینه بهره‌مندی خیل گسترده‌ای از هموطنان از خدمات اعتباری را با کارمزدهای حداقلی و سهولت و لذت حداکثری فراهم کند.
سخن پایانی؟
توسعه خدماتی که ما ارائه می‌دهیم چه در سطح کلان آثار بلندمدت اقتصادی و اجتماعی خواهد داشت و چه در سطح خرد باعث رفاه بیشتر خانواده‌های ایرانی و رونق بیشتر کسب‌وکارها خواهد شد. همه ما در این اکوسیستم باید در این مسیر بکوشیم و این دین را به خانواده‌های ایرانی ادا کنیم. ایجاد این خدمات و تحولات مالی و اقتصادی از یک شرکت و گروه ساخته نیست، بلکه مشارکت جمعی همه فعالان اکوسیستم و حمایت قانون‌گذاران و ناظران را طلب می‌کند.
