عضو هیات علمی موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور با بیان این مطلب  افزود: با در نظر گرفتن اینکه استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی برای حفاظت از گیاهان از نظر زیست محیطی اقدامی در جهت ناپایداری سیستم‌های بهره‌برداری کشاورزی است، دستیابی به اهداف کلیدی سیاست‌های گیاه پزشکی کشور تنها با در نظر گرفتن اصول حفاظت از محیط زیست و سلامت انسان دارای ویژگی «پایداری» است.

مسعود لطیفیان  اضافه کرد: طبق ماده ۳۱ قانون برنامه ششم توسعه فراهم کردن امکانات مصرف بهینه سموم، دفع آفات نباتی و مبارزه زیستی و تدوین ضوابط آن برعهده سازمان حفظ نباتات است؛ برای این منظور مدیریت کاهش مصرف آفت‌کش‌های شیمیایی باید بسیار بلندپروازانه‌تر، خاص‌تر و شفاف‌تر از وضع کنونی باشد.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور با بیان اینکه ایران در جایگاه دهم مصرف سم در دنیا قرار دارد، گفت: مصرف جهانی سم به ازای هر کیلوگرم محصول ۴۴۴ گرم است که این میزان در ایران ۳۳ گرم است و طی سه سال گذشته ۱۵۰قلم آفت‌کش‌های جدید کم‌خطر با غلظت مصرف پایین در هیات نظارت بر سموم و ۴۲ آفت‌کش بیولوژیک به تصویب رسیده است.

وی پنج گام را به حداقل رساندن استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی با اصلاح قوانین ملی حفظ نباتات، شناسایی، اندازه‌گیری و حذف «نقاط کور» در ارزیابی مخاطرات آفت‌کش‌های شیمیایی، بهینه‌سازی مدیریت ریسک مخاطرات آفت‌کش‌های شیمیایی، جبران اثرات اجتناب‌ناپذیر اثرات غیر مستقیم آفت شیمیایی و توجه به بعد پایداری اجتماعی در مدیریت کنترل آفات باعث کشاورزی پایدار می‌شود.

 به  حداقل رساندن استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی با اصلاح قوانین ملی حفظ نباتات

لطیفیان افزود: در گام اول به صورت قانونی دفعات استفاده از آفت‌کش‌های‌های شیمیایی و مقادیر مورد استفاده باید به حداقل برسد. با وجود فشار شدید اقتصادی دربخش تولیدات گیاهی و قیمت‌های مناسب برای آفت‌کش‌های‌شمیایی، انگیزه‌های کافی برای کشاورزان در اتخاذ رویکرد صحیح کاهش مصرف سموم وجود نداشته و تنها راه آن وضع الزامات قانونی برای به حداقل رساندن مصرف آفت‌کش‌های شیمیایی است. این امر همچنین نیازمند تعامل سریع بین متخصصان و سیاست گذاران در مورد «قانون حداقل استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی» از منظر جامعه ذی‌نفعان است. این الزام را می‌توان تحت عنوان «قانون عملکرد خوب برای حفاظت از گیاهان» مورد بررسی و تصویب مراجع قانون‌گذاری قرار داد که براساس آن الزام رعایت قانون در مورد استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی فراهم شود.

 شناسایی، اندازه‌گیری و حذف «نقاط کور» در ارزیابی مخاطرات آفت‌کش‌های شیمیایی

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور گفت: در گام دوم ما اساسا متعهد به استفاده از علم روز برای به حداقل رساندن مخاطرات آفت‌کش‌های شیمیایی هستیم. فرآیند صدور مجوز برای آفت‌کش‌های شیمیایی مستلزم حذف «نقاط کور» و ضعف در ارزیابی خطرات زیست محیطی آنها است. عدم قطعیت قابل ملاحظه‌ای در مورد نمایان بودن نتایج محاسبات باقی مانده آفت‌کش‌های شیمیایی در خاک، آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی وجود دارد.

به گفته وی، بهبود ارزیابی ریسک‌های زیست محیطی مستلزم توسعه مستمر اصولی است که بر اساس آن پیاده‌سازی تحولات علمی در الزامات آزمایش مناسب اثرات جانبی و زیست‌محیطی آفت‌کش‌ها در نظر گرفته شود. مسوولیت این موضوع، با اصلاح روند صدور مجوزهای مصرف آفت‌کش‌ها، بر عهده واحدهای دولتی است که در سلامت جامعه و محیط‌زیست وظیفه‌مند هستند.

 بهینه‌سازی مدیریت ریسک مخاطرات آفت‌کش‌های شیمیایی

وی درباره گام سوم مبارزه با آفات اظهار کرد: اگر استفاده از آفت‌کش‌های‌های شیمیایی در شرایط تولید برخی از محصولات استراتژیک برای دفاع از امنیت غذایی اجتناب‌ناپذیر است، باید از آنها با کاربرد فناوری‌های مناسب موجود و با در نظر گرفتن کلیه گزینه‌های اقتصادی توجیه‌پذیربر مبنای اصول مدیریت ریسک در مدیریت تلفیقی آفات استفاده بهینه کرد. برای کاهش آلودگی محیط‌زیست، هیچ گونه استراتژی بدون در نظر گرفتن اثرات جانبی آن نباید اتخاذ شود. کلیه گزینه‌های موجود به خصوص مواردی که طی برنامه نوآورانه حاصل از تحقیقات و شرکت‌های دانش‌بنیان معرفی می‌شوند باید با حمایت از طریق پرداخت یارانه مناسب یا اعطای اعتبار مالیاتی که برای پذیرش فناوری مدرن ضروری هستند، در نظر گرفته شوند.

 جبران اثرات اجتناب‌ناپذیر غیر مستقیم آفت کش‌های شیمیایی

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور تصریح کرد: یکی از اثرات غیر مستقیم استفاده از آفت‌کش‌های‌های شیمیایی کاهش تنوع زیستی در چشم‌انداز کشاورزی پایدار است. حذف شدید علف‌های هرز مزرعه توسط علف‌کش‌ها و حشرات زمین‌های کشاورزی توسط حشره‌کش‌ها منجر به کاهش منابع غذایی حیوانات وحشی می‌شود. در نتیجه، آنها قادر به تولید مثل موفق نیستند و جمعیت آنها کاهش می‌یابد. به گفته وی، چنین مناطق جبرانی می‌تواند شامل مناطق کنار گذاشته شده، حاشیه‌های مزارع و مناطق کاشته شده محدود شده باشد. مناطق جبران خسارت زیست‌محیطی باید حداقل فون و فلو معمولی زمین‌های کشاورزی را برای تغذیه در شبکه غذایی زیست بوم منطقه ارائه دهند.

 توجه به بعد پایداری اجتماعی در مدیریت کنترل آفات

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور گفت: در گام پنجم فعالیت‌های بخش‌خصوصی ممکن است در بسیاری از موارد منافع کلان اقتصادی به همراه داشته باشد، اما می‌تواند هزینه‌هایی را نیز برای عموم مردم به دنبال داشته باشد. در حالت ایده آل، کشاورزی پایدار باید بتواند توزیع عادلانه منافع و هزینه‌های فعالیت‌های کنترل آفات را برای جامعه امروز و نسل‌های آینده به حداکثر برساند.

به گفته لطیفیان، توجه تنها به مزایای کلان اقتصادی بدون در نظر گرفتن هزینه‌های اجتماعی «اثرات رفاهی مثبت» آفت‌کش‌های شیمیایی را در کشاورزی پایدار نشان نمی‌دهد، زیرا این هزینه‌ها به طور کامل در قیمت مواد غذایی منعکس نمی‌شوند. یکی از دلایل اصلی که چرا قیمت خرده‌فروشی موادغذایی معمولی بسیار پایین‌تر از قیمت محصولات غذایی ارگانیک است این است که اکثر مصرف‌کنندگان هنگام انتخاب کالاهای ارزان‌قیمت و معمولی از هزینه ای که قبلا با از دست دادن سلامت خود پرداخت کرده‌اند آگاه نیستند. مصرف‌کنندگان و عموم شهروندان در نهایت بهای غیرمستقیمی که می‌پردازند به طور قابل توجهی بیشتر از قیمت نقدی غذای خریداری شده است.

 

 

اخبار مرتبط