افزایش هزینه تولید و کاهش فروش فرآوردههای گوشتی
تاریخچه تولید فرآوردههای گوشتی در ایران
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» قدمت صنعت تولید فرآوردههای گوشتی در ایران به بیش از ۹۰ سال می‌رسد. تولید فرآوردههای گوشتی در کشور ما در سال ۱۳۰۴ و پس از جنگ جهانی اول آغاز شد. این صنعت از ماورای قفقاز (روسیه) به کشور ما وارد شد. نخستین کارگاه تولید فرآوردههای سوسیس و کالباس در استان گیلان و شهر بندرانزلی راه‌اندازی شد و نخستین کارخانه فرآوردههای گوشتی در سال ۱۳۱۲ در تهران آغاز به کار کرد.
توسعه این صنعت در کشور ما ادامه پیدا کرد و به جایی رسید که در حال حاضر حدود ۱۳۰ کارخانه تولید فرآوردههای گوشتی در کشور وجود دارد و بیش از هشت هزار نفر به صورت مستقیم در این کارخانه‌ها مشغول به کار هستند. اگرچه ظرفیت سالانه تولید این کارخانه‌ها در کشور سالانه حدود ۷۰۰هزار تن است، اما این واحدهای تولیدی سالانه حدود ۵۰۰هزار تن انواع محصولات و فرآوردههای گوشتی نظیر سوسیس، کالباس، همبرگر، انواع ناگت مرغ و گوشت در کشور تولید می‌کنند که ۴۵۰ هزار تن آن به مصرف داخلی می‌رسد و بیش از ۵۰ هزار تن آن به کشورهای عراق، افغانستان و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود.
افزایش بیش از ۳۰ درصدی قیمت‌ها
هرچند هنوز هم بخشی از مردم کشورمان دیدگاه مثبتی نسبت به استفاده از غذاهای نیمه آماده ندارند و در برابر مصرف این نوع غذاها مقاومت می‌کنند، اما آمارها نشان می‌دهد طی سال‌های اخیر به دلایلی از قبیل جوان بودن جمعیت کشور و علاقه آنها به فست فودها، افزایش اشتغال زنان و همچنین سرعت و آسانی تهیه، آماده‌سازی و مصرف فرآوردههای گوشتی در منازل و رستوران‌ها، مصرف این محصولات در سفره ایرانیان رو به افزایش بوده و روند صعودی داشته است. اما با این حال این میزان مصرف در کشور ما در مقایسه با کشورهای دیگر بسیار ناچیز است و سالانه به حدود ۵/ ۵ تا ۶ کیلوگرم می‌رسد.
در این میان شواهد موجود نشان می‌دهد با وجود اینکه در سال‌های گذشته به دلیل افزایش قیمت گوشت و مرغ، استفاده از فرآوردههای گوشتی به دلیل قیمت مناسب این محصولات افزایش یافت و این کالاها بیش از گذشته در سبد غذایی مردم جای گرفت؛ اما در سال جاری به دلیل اینکه قیمت این فرآورده‌ها نسبت به سال گذشته بیش از ۳۰درصد افزایش داشته است، استفاده از این محصولات در بین مردم بسیار کاهش یافته است.
به این ترتیب در سال‌های اخیر با توجه به هزینه بالای تولید فرآوردههای گوشتی، افت قدرت خرید مردم و تامین نبودن گوشت مورد نیاز برای تولید فرآوردههای گوشتی، با کاهش شدید سرانه مصرف این محصولات در کشور روبه‌رو بوده‌ایم که تبعات این کاهش مصرف در تعطیلی ده‌ها واحد تولیدی فرآوردههای گوشتی و بیکاری صدها کارگر شاغل در این صنف قابل مشاهده است.
کاهش مصرف در دوران کرونا
اما در کنار این چالش‌ها و مسائل، شیوع بیماری کرونا نیز عامل دیگری بوده که به کاهش تولید و مصرف فرآوردههای گوشتی در کشور دامن زده است. به طوری که طبق اعلام جمال حسین‌زاده، دبیر انجمن صنفی صنایع فرآوردههای گوشتی ایران، با شیوع ویروس کرونا در کشور و با توجه به تاکید رعایت دستورالعمل‌های ستاد ملی کرونا، تقاضا برای خرید فرآوردههای گوشتی شامل سوسیس، کالباس، همبرگر و ناگت در کشور ۳۰درصد کاهش یافته و این موضوع سبب شد تا بسیاری از کارخانه‌های تولید این فرآوردههای گوشتی با ۶۵ تا ۷۰درصد ظرفیت خود کار کنند. به گفته این فعال صنفی، اگرچه با آغاز فعالیت مراکز پذیرایی، رستوران‌ها و فست‌فودها مصرف فرآوردههای گوشتی در سطح کشور افزایش یافت، اما همچنان با کاهش ۳۰درصدی مصرف در بازار مواجهیم.
عضو هیات‌مدیره انجمن صنایع فرآوردههای گوشتی در این زمینه تشریح کرد: بخشی از سوسیس و کالباس با میزان گوشت بیشتری تولید می‌شوند که به دلیل شرایط اقتصادی نامساعد با کاهش استقبال مردم روبه‌رو شده است. سوسیس و کالباس اقتصادی نیز بیشتر در فست‌فودها و رستوران‌ها مصرف می‌شود که به دلیل کاهش ساعت کاری در شرایط کرونا و حضور کمتر مردم در خارج از خانه، مصرف این نوع سوسیس و کالباس‌ها نیز کمتر شده است.
رشد ۶۰ درصدی هزینههای تولید
در چنین شرایطی فعالان این صنعت از رشد ۶۰درصدی هزینههای تولید این محصولات می‌گویند. در این راستا مصطفی معروف‌خانی، رئیس اتحادیه فروشندگان فرآوردههای گوشتی تهران با اشاره به افزایش قیمت ۱۰۰ تا ۱۵۰درصدی ترکیبات تشکیل‌دهنده محصولات و فرآوردههای گوشتی می‌گوید: از آنجا که برخی از ترکیبات و مواد اولیه فرآوردههای گوشتی وارداتی هستند، افزایش قیمت ارز نیز در افزایش قیمت این محصولات تاثیرگذار بوده است. همچنین قیمت تمام ترکیبات تشکیل‌دهنده فرآوردههای گوشتی از قبیل مرغ و گوشت چند برابر شده است. قیمت ادویه‌جات بین ۱۰۰ تا ۱۵۰درصد افزایش یافته و افزایش هزینههای آب، برق، گاز، دستمزد کارگران، مالیات، عوارض و سایر هزینههای جانبی همه دست به دست هم داده و هزینه تولید فرآوردههای گوشتی را بسیار افزایش داده است. لذا با افزایش هزینه تمام‌شده تولید فرآوردههای گوشتی، در حال حاضر قیمت هر کیلو کالایی مثل کالباس به بیش از ۲۰۰ هزار تومان می‌رسد که در این شرایط خرید آن صرفه اقتصادی چندانی ندارد و این گرانی در کاهش فروش بسیار موثر بوده است.
تعطیلی ۱۰ درصدی واحدهای صنفی
بر اساس این گزارش، حتی گفته می‌شود نبود تقاضا برای خرید فرآوردههای گوشتی از سوی مردم باعث شده بسیاری از این فرآورده‌ها روی دست فروشندگان این واحدهای صنفی بماند و فاسد شود. همین مساله باعث شده تا در این شرایط بسیاری از فروشندگان محصولات پروتئینی و فرآوردههای گوشتی تعطیل شوند. به طوری که بر اساس آمار اتحادیه فروشندگان فرآوردههای گوشتی تهران، امسال ۱۰درصد واحدهای صنفی به دلیل کاهش میزان فروش، پروانه کسب و کار خود را ابطال کرده‌اند. درمجموع صنعت تولید فرآوردههای گوشتی در کشور ما به ویژه در چند سال اخیر یکی از مهم‌ترین شاخه‌‌های صنعت غذا به شمار می‌رود و امروزه صنعت فرآوردههای گوشتی در بر‌گیرنده فرآوردههای متنوعی همچون انواع گوشت‌ها، ناگت‌ها، همبرگرها و ... است و مانند گذشته تنها شامل فرآوردههای سنتی مانند سوسیس و کالباس نمی‌شود، لذا چنانچه در تولید این فرآوردههای غذایی دقت کافی و لازم به عمل آید و سیستم‌های نظارتی و کنترل به خوبی عمل کنند، توسعه و رونق این صنعت می‌تواند نقش مهمی در تغذیه و سبد غذایی مصرفکنندگان ایفا کند.
