تولیدکننده محصولات سلامت‌محور:
حذف یارانه آرد، بازار را رقابتی و عادلانه کرد
وی افزود: در چنین شرایطی طبیعی بود که مردم هم به سمت خرید خوراکی‌های ارزان‌قیمت بروند. او می‌گوید اما حالا شرایط فرق کرده و بازار کاملا عادلانه و رقابتی و اختلاف قیمت‌ها منطقی شده است. جمشاسب همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود به مساله بی‌ثباتی اقتصادی اشاره کرد و گفت: قیمت‌ها از ابتدای سال تا به حال چندین بار تغییر کرده است. کار به جایی رسیده که ما از کنترل تورم توسط مسوولان صرف‌نظر کرده‌ایم و می‌خواهیم که قیمت‌ها را فقط ثابت نگه دارند تا تولیدکننده قدرت برنامه‌ریزی داشته و بداند که در ماه‌های آینده با چه قیمت‌هایی مواد اولیه مورد نیاز خود را خریداری کند. وی می‌گوید در نوروز امسال به دلیل نبود شناور و نامناسب بودن شرایط انبارهای گمرک ناچار به معدوم کردن محموله صادراتی خود شده و ادامه می‌دهد خودمان درهای صادرات را به روی خود بسته‌ایم. متن کامل گفت‌وگوی بازار با تورج جمشاسب فعال صنعت غذا و تولیدکننده خوراکی‌های سلامت‌محور (انواع نات‌بار و پروتئین‌بار) را در ادامه می‌خوانید.
بر اساس آمار موجود قیمت برخی از اقلام خوراکی در ماه‌های اخیر بین ۱۰۰ تا حدود ۳۰۰ درصد افزایش یافته است. این تغییر قیمت چه تاثیری روی بازار محصولات سلامت‌محور داشته است؟
افزایش نرخ تورم روی قدرت خرید همه مردم حتی دهک‌های متوسط درآمدی تاثیر منفی گذاشته است. شاید تنها بتوان گفت که ۲ تا ۳ درصد مردم کشور هستند که خیلی از گرانی‌های اخیر آسیب ندیده و توانایی مالی آنها کاهش چندانی نداشته است. در شرایطی که قدرت خرید و مالی مردم رو به کاهش است، اندازه بازار کوچک و کوچک‌تر می‌شود. به جرات می‌توان گفت که بازار تمامی اقلام خوراکی‌های غیر‌اساسی روزهای سختی را سپری می‌کند اما شرایط در برخی از محصولات سخت‌تر است.
به عنوان مثال محصولات سلامت‌محور و غذای عمل‌گرا و فراسودمند که در حالت عادی هم ارزان نبوده و خرید آنها اولویت خرید بسیاری از خانوارها نیست. حالا شما خود فرض کنید که تورم‌های وحشتناکی که ما در کشور تجربه می‌کنیم، چه بلایی را سر بازار این محصولات می‌آورد و تا چه اندازه بین قدرت خرید مردم و قیمت این محصولات فاصله ایجاد می‌کند. به همین دلیل گرانی‌ها و نرخ بالای تورم تقاضای محصولات سلامت‌محور را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده است. متاسفانه تورم مردم را به سمت اجناس بی‌کیفیت ارزان‌قیمت سوق می‌دهد. بسیاری از مردم از سر ناچاری مجبورند محصولاتی را خریداری کنند که ارزش غذایی نداشته و در عمل به بدن آنها هم آسیب می‌رساند. اما تنها اتفاق مثبتی که در ماه‌های اخیر شاهد آن در بازار بودیم، واقعی شدن قیمت بسیاری از محصولات از جمله آرد و روغن و شکر در بازار است.
اما بسیاری از فعالان صنعت غذا مدعی‌اند که این آزاد‌سازی در عمل قدرت خرید مردم را کاهش داده و تقاضا را در بازار محدود کرده است. چرا به نظر شما واقعی کردن قیمت این اقلام به نفع خوراکی سلامت‌محور بوده است؟
پیش از واقعی کردن قیمت‌ها یک رقابت ناعادلانه و نابرابر بین کارخانه‌هایی که از مواد اولیه یارانه‌ای استفاده می‌کردند و تولیدکنندگان محصولات فراسودمند وجود داشت. اما حالا بعد از آزاد‌سازی قیمت‌ها، بازار رقابتی و عادلانه شده است. کیکی که پیش از این به قیمت ۲ هزار تومان فروخته می‌شد، با حذف یارانه‌ها به حدود ۱۰ هزار تومان رسید. شاید در گذشته یک خوراکی سلامت‌محور و فراسودمند ۱۰ هزار تومان با یک کیک و بیسکویت ساده تفاوت داشت اما حالا این فاصله قیمتی به‌شدت کاهش پیدا کرده و تمایل به استفاده از محصولات سلامت‌محور بیشتر شده و مردم راحت‌تر می‌توانند انتخاب کنند. به عبارت دیگر می‌توان گفت عادلانه شدن فضای رقابتی باعث شده که فروش و تقاضای برخی از محصولات ما افزایش پیدا کند.
همان‌طور که شما هم اشاره کردید قیمت اقلام خوراکی در ماه‌های اخیر جهش بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است. این افزایش قیمت‌ها تا چه اندازه قیمت تمام شده تولید شما را بالا برده است؟
فعالان اقتصادی بیش از اینکه از تورم آسیب ببینند از نوسان قیمت ضربه می‌خورند. جالب است بدانید بهای برخی از مواد مصرفی در صنعت ما ۳ برابر شده است. به عنوان مثال ماده اولیه‌ای که قیمت آن یک ماه پیش ۳۳ هزار تومان بوده حالا به قیمت ۱۰۹ هزار تومان فروخته می‌شود. کار به جایی رسیده که ما به مسوولان می‌گوییم کنترل تورم پیشکشتان، عنایت بفرمایید قیمت‌ها را فقط ثابت نگه دارید تا تولیدکننده قدرت برنامه‌ریزی داشته و بداند که در ماه‌های آینده با چه قیمت‌هایی مواد اولیه مورد نیاز خود را خریداری کند. به جرات می‌توان گفت که قیمت تمام شده تولیدات ما بین ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش یافته و هیچ معلوم نیست که در آینده چه بلایی سر قیمت‌ها خواهد آمد. این نبود ثبات، قدرت برنامه‌ریزی و مدیریت را از فعال اقتصادی گرفته است.
شیرینی و شکلات‌های سلامت‌محوری که در داخل کشور ما تولید می‌شوند، آیا قابل رقابت با محصولات مشابه خارجی هستند؟
بخشی از محصولات ما به دبی و کشورهای CIS صادر می‌شود. فراسودمند در این کشورها طرفداران بسیاری دارد. مذاکرات برای صادرات به دبی، ونزوئلا و قزاقستان هم انجام شده و در حال انعقاد قرارداد هستیم. پروتئین‌بارها در ایران خیلی شناخته‌شده نیست اما در کشورهای اروپایی و CIS این محصول کاملا شناخته شده است و طرفداران بسیاری دارد. جالب است بدانید قیمت فروش محصولات ایران در مقایسه با نمونه مشابه خارجی بسیار پایین‌تر است، این در حالی است که کیفیت و طعم بهتری دارد. مساله تحریم و بسته بودن سوئیفت مهم‌ترین مشکل صادرکنندگان است. جابه‌جایی پول دست کم هزینه‌های ما را ۱۰ درصد افزایش داده است. جدای از این به دلیل تحریم ناچار به انتقال چمدانی پول یا انتقال از طریق صرافی هستیم. این در حالی است که تعداد کسانی که در تجارت بین‌الملل حاضر به پرداخت پول نقد هستند، بسیار کم است.
مهم‌ترین موانع صادراتی که هم‌اکنون وجود دارد، چیست؟
نخستین مشکل ما پیچیدگی‌هایی است که در برخی از قوانین حاکم بر کشور وجود دارد. اما مشکل دوم به طولانی بودن بوروکراسی‌های اداری و فرآیند صادرات کالا در گمرکات کشور برمیگردد. به عنوان مثال کارخانه ما در عید نوروز کارهای لازم برای صدور محموله‌ای به دبی را انجام داده بود. اما متاسفانه جنس کالای من یک ماه و نیم در انبار گمرک که هیچ گونه امکانات خنک‌کننده‌ای هم نداشت، باقی ماند و خراب شد. در نهایت من تولیدکننده ناچار به معدوم کردن تولیدات و محصولات خود شدم. نامناسب بودن انبارهای گمرک از دیگر مشکلات فعالان صنعت غذا و خوراکی‌هاست. اما مشکل دیگر به سیستم حمل و نقل ما برمیگردد. یکی از بازارهای مناسب و بالقوه صادراتی ما بازار کشورهای آفریقایی است اما متاسفانه امکان صادرات مستقیم به بازار این کشورها وجود ندارد.
ما ناچار هستیم که جنس خود را به بنادر دبی ارسال کنیم و بعد از آنجا محموله‌های صادراتی خود را به جنوب آفریقا صادر کنیم. این فرآیند دست کم ۶ ماه زمان می‌برد، این در حالی است که ماندگاری محصول غذایی ۱۲ ماه است. به عبارت دیگر خودمان درهای صادرات را به‌روی خودمان بسته‌ایم. ما تاجر هستیم و به نوعی سعی می‌کنیم همه این مشکلات را حل کنیم. اما مشکل اصلی که نمی‌توان از کنار آن راحت گذشت، مساله تحریم و بسته بودن سوئیفت است. جابه‌جایی پول دست کم هزینه‌های ما را ۱۰ درصد افزایش داده است. این حجم از افزایش هزینه در حالی به ما تحمیل شده که در تجارت یک درصد کاهش هزینه و قیمت تمام‌شده می‌تواند به موفقیت یک صادرکننده کمک بزرگی کند. جدای از این تعداد کسانی که حاضر به پرداخت پول نقد هستند در تجارت بین‌الملل بسیار کم است.
چرا باید یک محصول غذایی که امکان فاسد شدن دارد، ۴۵ روز در انبار گمرک باقی بماند؟
متاسفانه شناوری برای انتقال بار صادراتی به نزدیک‌ترین مقصد صادراتی ما وجود نداشت. در آن روزها اولویت انتقال به صیفی‌جات و کالاهایی که سریع‌الفساد هستند، اختصاص داده شده بود و محموله صادراتی من خراب شد. این مساله به خوبی نشان می‌دهد که تا چه اندازه در زیرساخت‌های لازم برای توسعه صادرات ضعف داریم.
