«قم» پایلوت کشور در تولید خوراک دام از پسماند پسته
دامداران می‌‌‌گویند با افزایش چند برابری قیمت خوراک، هزینه تمام شده تولید دام افزایش یافته است. حال با این مشکل برخی دامداران ورشکسته شده‌اند و دامداران قم که آن را قطب تولید دام در کشور می‌‌‌نامند از این قاعده مستثنی نبودند؛ بسیاری از دامداران در دامشهر دام‌‌‌های خود را فروختند یا ورشکسته شدند. افرادی سودجو هم وارد میدان شده و دام‌‌‌های ضعیف و نحیف را با قیمت‌های بسیار پایین خریداری کردند ولی با قیمت‌های نجومی به کشورهای عربی فروختند. در حالی که بارها مقام معظم رهبری بر تولید ملی و تکیه بر توان و ظرفیت داخلی تاکید کردند و کشوری که توانسته در همه حوزه‌‌‌ها پیشرفت کند چرا باید در تولید خوراک دام با چالش روبه‌رو باشد؟
چند سالی است که در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی قم در زمینه تولید خوراک دام از پسماند پوست پسته تحقیقات و پژوهش‌‌‌های مهمی صورت گرفته که اکنون به مرحله ترویجی و اجرایی رسیده است؛ طرحی که به موجب آن خوراک دام از پسماند پوست پسته تهیه می‌شود. وقتی برای نخستین بار این طرح در یک واحد پرواری گاوداری در دامشهر اجرا شد دام‌‌‌ها با رغبت از این خوراک استفاده کردند و موجبات رضایت دامدار را به همراه داشته است. سالانه حجم بسیاری پسماند و مواد دورریز در باغات کشاورزی و کارخانه‌‌‌های تولیدکننده آبمیوه و چیپس تولید می‌شود و حال اگر هم میادین میوه و تره‌‌‌بار را جزو این آمار اضافه کنیم بسیار بیشتر می‌شود. در حالی این مواد دور ریخته می‌شوند و مشکلات زیست محیطی به وجود می‌آورند که منابع بسیار مهمی برای تولید خوراک دام به شمار می‌‌‌روند.
در استان قم که در آن کمبود منابع آبی بسیار محسوس است و از سویی اقلیم خشک و شکننده‌‌‌ای دارد راهی جز اصلاح اقلام زیر کشت و حرکت به سمت محصولات کم‌آب‌‌‌بر مانند پسته نیست؛ در ۲۰هزار هکتار از مزارع قم پسته کشت می‌شود که چیزی حدود ۸هزار هکتار آن بارور است. اگر در این استان سالانه ۱۰هزار تن پسته تولید شود ۷۰درصد آن پوست پسته است که دورریز می‌شود که می‌تواند خاک را آلوده کند ولی می‌توان از آن برای تولید خوراک دام استفاده کرد. مسعود ترابی، رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی قم ضمن اشاره به وضعیت کشاورزی در این استان، از تلاش‌‌‌های انجام شده در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی قم برای استفاده از پسماندهای محصولات کشاورزی برای تهیه خوراک دام خبر می‌دهد که این گفت‌‌‌وگو به این شرح است:
با کمک تحقیقات و دانش چگونه می‌توان مشکل امروز دامداران را در تهیه خوراک برطرف کرد؟
یکی از اصلی‌‌‌ترین موارد مغفول مانده در کشاورزی در کشور بهره‌‌‌گیری از پسماند محصولات کشاورزی برای تهیه خوراک دام است. اگر ما سالانه ۲۳ میلیون تن خوراک دام نیاز داشته باشیم در مقابل حدود ۵/ ۲ تا ۵/ ۳ تن پسماند کشاورزی تولید می‌شود که برای تولید هر کیلوگرم آن چقدر آب هزینه می‌شود ولی متاسفانه دورریز می‌شود که اگر وارد چرخه دام شود مانند طرح‌‌‌هایی که در بهره‌‌‌وری آب مورد استفاده قرار می‌گیرد می‌تواند در خوراک دام هم صرفه‌‌‌جویی و به کاهش تورم که شعار سال است ختم شود.
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی زیرمجموعه مرکز تحقیقات و ترویج کشاورزی است و به عبارتی اصلی‌‌‌ترین معاونت وزارت کشاورزی محسوب می‌شود که وظیفه آن تحقیقات و آموزش و ترویج کشاورزی است؛ در قم ماموریت ما در چند شاخه تقسیم‌‌‌بندی شده و وظیفه اصلی ما پژوهش در حوزه‌‌‌های منابع طبیعی، کشاورزی و علوم دامی است. در ابتدا ما مشکلات را در سطح استان رصد می‌‌‌کنیم تا مشکلات کشاورزی را برطرف کنیم. سالانه بین ۳۰ تا ۴۰ طرح تحقیقاتی در استان قم اجرا می‌‌‌کنیم و نتایج آن در جهاد کشاورزی اجرا می‌شود؛ برای حفظ منابع پایین در آب و خاک ما فعالیت‌‌‌های تحقیقاتی مطلوبی داریم؛ قم یک استان خشک و کویری است و با اقلیم شکننده‌‌‌ای که دارد باعث بحران گرد و غبار شده که باید گیاهانی راکه با این اقلیم سازگاری دارند ترویج کنیم تا از این تهدیدها جلوگیری شود.
وضعیت کشاورزی و دامداری در قم چگونه است؟
به کشاورزی قم دقت کنید؛ قم کوچک‌ترین استان کشور است و هفت‌دهم مساحت ایران را شامل می‌شود که در سطح کشاورزی نیز استانی کوچک است اما بهره‌‌‌برداران و کشاورزان آن در کشور مطرح هستند؛ ما کشاورزان نمونه‌‌‌ای در حوزه تولید پسته و حتی تولید ماهیان خاویاری داریم. عرصه کشاورزی در قم ۱۰۰هزار هکتار است و با توجه به کمبود منابع آبی سالانه ۶۰هزار هکتار آن کشت می‌شود. اما در حوزه دام قم از استان‌‌‌های مطرح کشور است و در حوزه تولید تخم‌مرغ ما ۱۰درصد تولید تخم‌مرغ کشور را به خود اختصاص داده‌‌‌ایم که افتخاری برای قم است و این استان از گذشته‌‌‌های دور قطب مهم تولید دام بوده، دامی که از منطقه غرب وارد کشور می‌شود در قم کشتار و در اختیار تهران و شهرهای اطراف قرار می‌گیرد، این دام‌‌‌ها با توجه به زمان اندکی که در استان قم قرار دارند باید تغذیه مناسبی داشته باشند و اگر قم کشاورزی مطلوبی نداشته و توان تولید علوفه کافی برای این حجم از دام را نداشته باشد مشکلات غیر‌جبرانی ایجاد خواهد شد.
بر اساس سخنان ترابی و با توجه به تحقیقات و پژوهشی که در مرکز تحقیقات کشاورزی قم صورت گرفته است این طرح می‌تواند انقلابی عظیم در صنعت دامداری کشور که این روزها حال خوشی هم ندارد ایجاد کند و از سویی در سالی که به عنوان «مهار تورم و رشد تولید» از سوی مقام معظم رهبری نام‌گذاری شده باعث خودکفایی کشور در زمینه خوراک دام شود و قم را به استان پایلوت و قطب در تولید خوراک دام از پسماند پسته و حتی دیگر محصولات کشاورزی دورریز تبدیل کند.
