پیکر محسن وزیری مقدم، نقاش و مجسمه‌ساز برجسته در ایتالیا دفن می‌شود
میراث جهانی یک آرتیست ایرانی
این خلاصه آن چیزی است که منتقدان ایتالیایی هنرهای تجسمی درباره محسن وزیری‌مقدم نوشته‌اند؛ نقاش و مجسمه‌ساز برجسته ایرانی که سال‌هایی طولانی از زندگی ۹۴ساله‌اش را در ایتالیا گذراند سرانجام در همین کشور هم درگذشت و پیکرش نیز در شهر رم به خاک سپرده خواهد شد. وزیری‌مقدم شیوه‌های متفاوت و منحصربه‌فردی در خلق آثار هنری‌اش داشت. تابلوهای نقاشی و مجسمه‌های او از آغاز کار هنری‌اش نشانه‌های بارز نوگرایی در هنر را با خود دارند. وزیری‌مقدم در یکی از گفت‌وگوهایش در سال‌های اخیر گفته بود اگر دوباره متولد شود، موسیقیدان می‌شود، نه مجسمه‌ساز یا نقاش! آخرین نمایشگاه آثار او در ایران دوم تیرماه امسال در تهران برگزار شد. همچنین آخرین آثار فروش رفته وزیری‌مقدم در حراج‌های بین‌المللی در سال گذشته میلادی، شامل دو اثر بود که مجموعا با قیمت ۴۰ هزار دلار فروش رفت. آثار ارائه شده از او در حراج تهران نیز مجموعه هشت اثر بوده که مجموع قیمت فروش آنها نیز بیش از ۸۰۰ میلیون تومان بوده است.
آن که رفت...
وزیری‌مقدم متولد سال ۱۳۰۳ تهران بود. او در ۱۸ سالگی برای تحصیل در رشته هنر وارد دانشکده هنرهای زیبای تهران شد و پنج سال بعد دانشنامه دوره کارشناسی‌اش را از این دانشگاه گرفت و چند سال بعد یعنی در سن ۳۱ سالگی چمدانش را بست و به مهد هنر مجسمه‌سازی یعنی ایتالیا سفر کرد. این هنرمند ایرانی هشت سال در ایتالیا درس خواند سپس به ایران برگشت. شاید هنوز خستگی سفر را به تن داشت که از او برای تدریس در دانشگاه هنر و دانشکده هنرهای زیبای تهران دعوت شد. او تنها چند سال بعد رئیس دانشکده هنرهای زیبا هم شد. وزیری‌مقدم هشت کتاب نوشت و چندین نمایشگاه بزرگ فردی و گروهی در ایران و دیگر کشورهای جهان برپا کرد. او یکی از مهم‌ترین چهره‌های هنری ایران در قرن اخیر به شمار می‌رود.
یکی از آخرین افتخارات استاد وزیری‌مقدم، ثبت نام وی در فهرست بزرگ‌ترین موزه هنرهای مدرن جهان، یعنی فهرست معتبر موما (Moma) نیویورک است. وی تا به امروز نمایشگاه‌های متعددی در ایتالیا، آلمان، سن‌مارینو، انگلیس و برزیل برپا کرده و آثار زیادی از او در حراجی‌های معتبر جهانی به فروش رسیده است. وزیری‌مقدم در آستانه هشتاد سالگی به یکباره از کار هنری دوری گرفت و مدتی دست از کار کشید. اما از سال ۱۳۸۵ پس از چند سال انزوا و دوری از نقاشی با شوری بی‌حد دوباره شروع به کار کرد. در آن دوره او با ایجاد بافت بر سطح مقوا یا بوم به وسیله ابزاری غیر از قلم‌مو، ترکیبی انتزاعی آفرید که یادآور آثار نقاشان اکسپرسیونیسم انتزاعی و نقاشی کنشی همچون آثار جکسون پولاک است.
آنچه ماند...
اما آنچه مورد توجه قرار نگرفت یا کمتر به آن توجه شد، میراثی است که از وزیری‌مقدم به جا مانده. میراث او صرفا مجسمه‌ها و تابلوهای به جا مانده از او نیست بلکه منش هنری و شیوه منحصربه‌فرد خلق اثر وزیری‌مقدم است. آنچه منتقدان و صاحب‌نظران حوزه هنرهای تجسمی درباره او گفته و نوشته‌اند. وزیری‌مقدم از جمله شاخص‌ترین هنرمندان نسل اول نقاشان نوگرای ایران است که آثاری بدیع با رویکرد مدرنیستی خلق کرده است. او با به‌کارگیری شیوه‌ای شخصی و منحصر به فرد در استفاده جسورانه از مواد و مصالح غیرمتعارف، دست به خلق آثاری زده که تا به امروز، تازگی و خلاقانه بودن خود را حفظ کرده‌اند. مجموعه نقاشی‌های وی که با شن سیاه روی چوب و بوم شکل گرفته، از جمله شاخص‌ترین آثار این هنرمند است. در اهمیت این آثار همین بس که لائورا تورکو لی‌وری، منتقد ایتالیایی، نقاشی‌های شنی او را پیشروتر از آثار جاسپر جونز خوانده است.
به گفته وزیری مقدم: «روزی در ساحل دریاچه آلبانو برای خنداندن دوستانم ماسه سیاه را برداشتم و خودم را سیاه کردم. ناگهان اثر شیارهایی که از حرکت انگشتانم روی ماسه پدید آمده بود، مرا به فکر برد. اندیشه‌ای تازه در ذهنم بیدار شد؛ تصویر خاک‌بازی‌های دوران کودکی در برابرم تجسم یافت. خاطره چیزی که زمانی انجام داده بودم. یک بازی به ظاهر بی‌هدف ناگهان به یک تجربه تجسمی عمیق تبدیل شد. بازی من در برابر چشمان کنجکاو دوستانم پایان گرفت. کیسه‌ای از ماسه برداشتم و به رم برگشتم. شکل‌یابی روی ماسه سرگرمی جالبی بود، ولی ماه‌ها طول کشید تا توانستم شیارهایی را که بر دل خاک نقش می‌زدم، روی بوم ثابت کنم.»
لائورا تورکو لی‌وری، منتقد ایتالیایی هنرهای تجسمی درباره کارهای او می‌نویسد: «بر جای گذاردن علامت‌ها و نوشته‌هایی ماندگار روی ماسه و شن، همانند آن است که به میزانی کوچک، از خداوندگاری تقلید کنیم که اندیشه خود را درون زمین و بر زمین، با حرکتی که آنی است و پرمعنا، حک می‌کند... تماس و آمیزش دست با خاک و ماسه، به ریشه‌های اصیل ما بازمی‌گردد. به آب و به دریا. به سخن دقیق‌تر آستانه‌ای گشوده می‌شود که در پی گذار از آن، لایه سرزنده خاکی که زایای گیاهان است، به این جهان می‌آید و این چیزی است که باید بتوانیم در تابلوهای شنی وزیری جست‌وجو کنیم.» ماریو بوسالی، ایران‌شناس و باستان‌شناس ایتالیایی و جولیو کارلو آرگان، منتقد آثار هنری و استاد تاریخ در دانشگاه رم، آثار هنری وزیری‌مقدم به ویژه شن‌نگاری‌های او را دارای اهمیت بسزایی در دوره هنر مدرن توصیف کرده‌اند.
ارسال نظر