استقبال از کتاب و بازی‌های دیجیتال افزایش یافته است
چالش‌های بازار مصرف فرهنگی در ایران
نکته جالب این است که از اول اسفندماه سال ۱۳۹۸ تا ۱۵ فروردین سال ۱۳۹۹، دانلود بازی‌های آنلاین و دیجیتال حدود ۵۰ درصد افزایش یافته و تنها از یک پلت‌فرم ارائه نرم‌افزارهای موبایلی در این دوره زمانی، بیش از ۳۱۴ میلیون‌بار بازی دانلود یا به‌روزرسانی شده که رقم بسیار چشم‌گیری است. همچنین بیش از ۵۵ درصد آمار دانلودها در این دوره، مربوط به بازی‌های گروهی (احیانا برای بازی در جمع خانواده در دوره قرنطینه) بوده است.
افزون بر این، افزایش ۳۰ تا ۵۰ درصدی فروش و مطالعه کتاب‌های آنلاین در سال ۱۳۹۹ نیز به‌خوبی نشان‌دهنده تغییر مصرف فرهنگی ایرانیان به دلیل تحولات کرونایی است. در حوزه نشر در سال ۱۳۹۷، حدود ۱۰۱ هزار مجوز کتاب صادر شده بود که این رقم در سال‌های ۹۸ و ۹۹ یعنی با وجود شیوع کرونا، به‌ترتیب به ۱۰۵ هزار و ۸۲ هزار مجوز رسید. در واقع کرونا در سال ۱۳۹۹ تنها کمتر از ۲۰ درصد از بازار چاپ و نشر را کوچک کرده است. این در حالی است که رکورد آسیب کرونا با بیش از ۹۸ درصد کاهش درآمد، در اختیار کنسرت‌های موسیقی است.
همچنین در دوره کرونا، میانگین مصرف تلویزیون (برنامه‌های داخلی و ماهواره‌ای) در کشور با کمی افزایش به ۲۲ درصد رسیده و آنهایی که ماهواره دارند، روزانه ۵/ ۲ ساعت از این ابزار استفاده می‌کنند، اما مصرف اینترنت در این مدت به ۷/ ۵۷ دقیقه رسیده که در سنین ۱۵ تا ۲۵ سال این مصرف متفاوت است و به ۵/ ۸۵ درصد مصرف اینترنت می‌رسد.
بازار کنسرت
نکته مهم دیگر آن است که کنسرت‌ها- جز در تعداد کم‌شماری در جزیره کیش- عموما در کشور تعطیل بوده و درآمدی نداشته‌اند.
در سال ۹۷، در حوزه موسیقی‌های صحنه‌ای ۱۰ هزار اجرا انجام شد که این رقم در سال ۹۸ به ۶۸۰۰ اجرا و در سال ۹۹ به ۸۹ اجرا رسید. در واقع شاید بتوان گفت آسیب‌پذیر‌ترین بازار هنری در طول دوره کرونا، بازار کنسرت‌های موسیقی بوده که با کاهش ۷/ ۹۸ درصدی عرضه، رکورددار است و در صدر جدول کسادها قرار دارد. البته برخی گروه‌های موسیقی تلاش کردند با توجه به رعایت پروتکل‌ها و کاهش صندلی‌های هر اجرا، قیمت بلیت را افزایش دهند، اما این موضوع نیز نتوانست درآمد تعداد کم‌شمار کنسرت‌ها را تکان بدهد.
البته بیشتر گروه‌های موسیقی در این دوره بیکار بودند و بازار خرید آلبوم‌ها هم طبق برخی گزارش‌های میدانی چندان رونقی نداشته است. البته هنوز آمار دقیقی از وضعیت بازار آلبوم‌های موسیقی در دست نیست، اما برخی گزارش‌های میدانی و تخمینی نشان می‌دهد که این بازار نیز در مقایسه با سال ۹۸ و سال‌های قبل‌تر با کاهش۵۰ تا ۷۰ درصد مواجه بوده است.
بازار سینما
همچنین در سال ۹۷ تعداد ۸۰ فیلم، در سال ۹۸ تعداد ۷۴ فیلم و در سال ۹۹، تعداد ۲۲ فیلم اکران شده است. از لحاظ تعداد تماشاگر سینما نیز در سال ۹۷ بیش از ۲۸ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر تماشاگر سینما بودند و این تعداد در سال‌های ۹۸ و ۹۹ به‌ترتیب ۲۶ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر و ۶۱۸ هزار نفر بوده است. در واقع سینما در سال ۹۹ با کاهش ۶/ ۹۷ درصدی درآمد دومین بازار بزرگ آسیب‌دیده از کروناست. فروش سینما در سال ۹۷، ۲۵۰ میلیارد تومان، در سال ۹۸، ۳۰۰ میلیارد تومان و در سال ۹۹، تنها ۹ میلیارد تومان بوده است.
بازار تئاتر
براساس آمارهای اعلام‌شده از سوی وزارت ارشاد، در حوزه نمایش‌های اجراشده نیز در سال ۹۷ حدود ۷هزار اجرای نمایشی داشتیم و در سال‌های ۹۸ و ۹۹ به‌ترتیب ۶ هزار و یک هزار و ۲۶۰ اجرا داشته‌ایم. همچنین تعداد تماشاگران ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در سال ۹۷، ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در سال ۹۸ و یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر در سال ۹۹ بوده است. جالب آنکه میانگین تماشاگران برای هر اجرا در هر سه سال تقریبا برابر است. یعنی تعداد اجراهای تئاتر در سال ۱۳۹۹ بیش از ۸۰ درصد کاهش یافته، اما تئاترهای اجراشده توانسته‌اند مخاطب جذب کنند. البته تئاتر هم به واسطه تعطیلی‌های بسیار با کاهش عمده درآمد روبه‌رو بوده است.
خسارت کرونایی
در کشور آمریکا در ۱۰ ماه شیوع کرونا یعنی از ابتدای آوریل تا پایان ژانویه برآورد خسارت‌های حوزه صنایع فرهنگی خلاق آمریکا ۱۵۰ میلیارد دلار است و ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار شغل هم در این ساحت از دست رفته است. با شیوع کرونا بیش از ۳ میلیون نفر از فعالان مشاغل مربوط به حوزه‌های فرهنگی و هنری نیز در بازارهای اروپایی شغل خود را به‌طور موقت یا دائم از دست داده‌اند. در ایران نیز براساس آمارهای ارائه‌شده از سوی وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی در مردادماه گذشته، برآورد خسارت‌های عرصه فرهنگ و هنر و رسانه ایران تا پایان فروردین ۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بوده است که این رقم تا پایان خرداد به بیش از ۹هزار میلیارد هم می‌رسد.
