زنگ خطری که شنیده نشد

آنطور که منابع محلی گزارش می‌دهند اینک بخشی از تالاب فقط بعد از باران‌های سیل‌‌‌‌آسا به‌صورت باتلاق می‌شود و در سایر اوقات سال خشک است. قطع بسیاری از منابع آبی تالاب جازموریان و افزایش حفر چاه‌های آب مجاز و غیرمجاز در اطراف آن موجب وضعیت بحرانی تالاب شده و نیاز فوری به اقداماتی برای احیای آن وجود دارد.

احیای تالاب جازموریان نه‌تنها به حفظ تنوع‌زیستی و تعادل اکولوژیک منطقه کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به بهبود شرایط زندگی جوامع محلی و کاهش اثرات تغییرات اقلیمی نیز منجر شود.

 وضعیت بحرانی تالاب

مسوول دبیرخانه تالاب‌های استان کرمان در اداره‌کل محیط‌زیست استان در گفت‌وگو با «ایرنا» درباره وضعیت این تالاب گفت: ما در پی آن هستیم که وضعیت آب به ثبات برسد و حقابه‌‌‌‌ آن نیز به‌صورت مستمر رهاسازی شود. امیرحمزه درخشانی با اشاره به اینکه از سال‌۱۳۸۹ به این سو، تالاب به‌‌‌‌شدت خشک شده و سیلاب‌‌‌‌ها به حداقل رسیده‌‌‌‌اند، افزود: تالاب حتی پس از چند روز بارندگی، دوباره خشک می‌شود. در گذشته، سطح آب‌های جازموریان به‌حدی بالا بود که این تالاب به‌عنوان باتلاق شناخته می‌شد اما در چند دهه‌اخیر، برداشت آب‌های زیرزمینی از حوضه‌‌‌‌های اطراف، سطح سفره‌‌‌‌های آب را کاهش داده و باعث خشکی تالاب شده‌است.

 تاثیر بر پرندگان مهاجر

وی درباره وضعیت پرندگان مهاجر که به این تالاب می‌آمدند نیز بیان کرد: پرندگان مهاجر در زمان‌‌‌‌های خاصی به تالاب می‌آیند؛ معمولا اوایل زمستان، در ماه‌های بهمن و اسفند، سیلاب‌‌‌‌ جازموریان آغاز می‌شود و تا اردیبهشت ممکن است در زمان‌های مختلف مقداری آب در تالاب وجود داشته‌باشد و شاهد حضور تعدادی از پرندگان مهاجر باشیم. درخشانی ادامه‌داد: وضعیت آبی باید به حالت ثابتی برسد تا بتوان اقداماتی برای احیای تالاب انجام داد و مستنداتی برای تالاب‌های فصلی وجود دارد که باید چند ماه در سال‌آب داشته باشند، اما در پنج سال‌گذشته تالاب جازموریان تقریبا به‌طور کامل خشک شده‌است. وی اضافه کرد: سال‌گذشته در فروردین‌‌‌‌ماه، سیلابی آمد اما وجود آب در تالاب تنها ۱۰‌روز دوام آورد و دوباره خشک‌شد.

 چالش‌های ثبت در کنوانسیون رامسر

وی با اشاره به کنوانسیون رامسر و اینکه چرا نمی‌توان به دلیل نبود آب در تالاب جازموریان این تالاب را در کنوانسیون ثبت کرد، ادامه‌داد: کنوانسیون رامسر برای حفاظت از تالاب‌‌‌‌ها برنامه‌‌‌‌ریزی‌کرده و ممکن است تالاب هامون در سیستان و بلوچستان را نیز به دلیل خشکی و آبگیری‌نشدن سال‌های متمادی از این کنوانسیون خارج کند. درخشانی هشدار داد؛ زنگ خطر سال‌هاست به صدا درآمده و نیاز به اجرای برنامه‌های احیای تالاب جازموریان احساس می‌شود. مسوول دبیرخانه تالاب‌های استان کرمان درباره چگونگی تامین آب تالاب نیز بیان کرد: بخشی از آب تالاب جازموریان از سد هلیل رود تامین می‌شود که بسته به شرایط خشکسالی و ترسالی متفاوت است. وی افزود: فاصله سد هلیل رود تا تالاب نزدیک به ۲۰۰‌کیلومتر است و حقابه به بند ‌انحرافی پایین‌‌‌‌دست نمی‌رسد. درخشانی گفت: ۱۳‌درصد حقابه‌ایی که برای تالاب تعیین‌شده باید از رهاسازی آب سد تامین شود و باقی‌مانده حقابه از محل مدیریت آب‌های زیرزمینی و چاه‌‌‌‌های غیرمجاز باشد.

 چالش‌‌‌‌ برداشت از آب‌های زیرزمینی

وی یادآور شد: در گذشته سطح آب‌های جازموریان به‌‌‌‌حدی بالا بود که این تالاب به‌عنوان باتلاق شناخته می‌شد اما در چند دهه‌اخیر، برداشت آب‌های زیرزمینی از حوضه‌‌‌‌های اطراف، سطح سفره‌‌‌‌های آب را کاهش داده و باعث خشکی تالاب شده‌است. درخشانی گفت: این وضعیت و خشکی تالاب جازموریان به کاهش رطوبت و ازبین‌رفتن پوشش گیاهی منجر شده‌است. درخشانی افزود: آمار دقیقی از چاه‌‌‌‌های مجاز و غیرمجاز وجود ندارد، برخی منابع از وجود ۱۰‌هزار چاه مجاز خبر می‌دهند، درحالی‌که آمار دقیقی از سوی آب منطقه‌ای تاکنون ارائه نشده‌است. وی خاطرنشان کرد: برخی کشاورزان در زمین‌‌‌‌های خود هم چاه مجاز و هم چاه غیرمجاز دارند و این موضوع نیاز به یک طرح مطالعاتی منطقه‌ای دارد.