گره ترافیکی پایتخت با اقدامات نمایشی باز می‌شود؟
بیراهه نجات از ترافیک
عکس: مهتاب بیگی، دنیای اقتصاد
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، همزمان با لغو دورکاری‌‌‌های مشاغل در شهر تهران از حدود یک ماه قبل ترافیک در ساعات پیک تردد صبحگاهی و شامگاهی دست‌‌‌کم به دو برابر قبل افزایش یافته است. جمعه شب، در واکنش به افزایش بار ترافیکی تهران، فرمانده انتظامی تهران بزرگ از برنامه پلیس تهران برای اعزام حدود ۴۰۰ نفر نیروی نظامی و انتظامی برای مدیریت ترافیک به خیابان‌‌‌ها و معابر پایتخت خبر داد. این دومین اقدام برای مدیریت ترافیک بعد از افزایش ساعات طرح ترافیک در ابتدای آبان ماه است. هشتم آبان ممنوعیت تردد در محدوده طرح ترافیک تهران دو ساعت افزایش یافت. ساعت شروع طرح ترافیک از ۸ و نیم صبح به ۷و نیم و ساعت پایان طرح از ۱۶ به ۱۷ افزایش یافت. همزمان با این اقدام اما منع تردد شبانگاهی لغو و تعیین‌تکلیف نشد که خود این عامل منجر به افزایش بار ترافیک در پایتخت در ساعات منتهی به آغاز منع تردد شبانه در پایتخت شد.
ظهر دیروز اما، رئیس جمهوری دستور داد با توجه به واکسینه شدن تعداد زیادی از شهروندان، منع تردد شبانه در پایتخت نیز لغو شود. با این حال، بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد معضل ترافیک در تهران باید از ریشه خشکانده شود و انجام اقدامات مقطعی ونمایشی گره ترافیکی پایتخت را باز نخواهد کرد. اقدام به اعزام نیرو به معابر تهران با هدف روان‌‌‌سازی ترافیک بدون درمان ریشه‌‌‌ای مساله ترافیک در پایتخت، می‌تواند دومین اشتباه برای مدیریت ترافیک پایتخت قلمداد شود. کمتر از یک‌ماه قبل همزمان با لغو دورکاری سازمان‌ها وادارات در شهر تهران، هیچ تصمیمی از بابت رفع منع تردد شبانه در پایتخت گرفته نشد. در حالی که دورکاری ادارات، سازمان‌ها، نهادها و مراکز شغلی و خدماتی از حدود یک ماه قبل به طور کامل ملغی شد اما کماکان منع تردد شبانه به قوت خود باقی ماند. این موضوع این مفهوم متضاد را مخابره می‌کند که از دید تصمیم‌گیران، خطر شیوع گسترده کرونا برطرف شده و از این رو دورکاری‌‌‌ها باید لغو شود اما از سوی دیگر همچنان به دلیل خطر گسترش ویروس کرونا منع تردد در ساعات شامگاهی کماکان برقرار است. عدم‌لغو منع تردد شبانگاهی در تهران همزمان با لغو دورکاری‌‌‌ها یک تضاد آشکار در این زمینه محسوب می‌شود که یکی از مهم‌ترین آثار مخرب آن خود را در شکل افزایش بار ترافیکی و تردد شبانگاهی در ساعات پیک ترافیک تهران نشان داد.
به عبارت دیگر عدم‌لغو منع تردد شبانه در شرایطی که دورکاری‌‌‌ها در پایتخت لغو شده موجب شده است ترددهای غیرکاری شبانه با ترددهای شبانه کاری (ساعات بازگشت کارکنان و کارمندان و حرفه‌‌‌مندان به منزل) تداخل کرده و همین موضوع بار ترافیکی در شهر تهران در ساعات پیک شبانه را به دو برابر یک ماه قبل-زمان اجرای دورکاری‌‌‌ها- افزایش داده است.
گزارش «دنیای اقتصاد» از ابعاد گره ترافیکی در پایتخت حاکی است، «ازدحام خودرو» فقط به ساعات شبانگاهی و حرکت شهروندان از مراکز شغلی به منازل محدود نمی‌شود بلکه نه تنها در پیک صبحگاهی - حرکت از منزل به محل کار- ترافیک تشدید شده که در طول ساعات روز نیز «زنجیره خودروها در معابر تهران»، ترددهای ضروری در شهر را با «وقت‌کشی شهروندان» روبه‌رو کرده است.
نخستین حرکت اصولی و صحیح برای بازگشایی گره ترافیک، «اصلاح نرخ عوارض تردد با خودروی شخصی» است. برای این منظور باید از گزینه‌های «مالیات بر سوخت»، «واقعی‌سازی بهای پارکینگ حاشیه‌‌ای» و همچنین «افزایش بهای مجوز طرح ترافیک» استفاده کرد. این گزینه‌ها در همین عصر کرونا، در پایتخت‌‌های توسعه‌یافته جهان عملیاتی شد و جواب هم داد.
از سوی دیگر و در شرایطی که در دوره شیوع کرونا و در زمان اجرای دورکاری‌‌‌ها، عوارض تردد با خودروی شخصی در محدوده طرح ترافیک تهران کاهش یافته بود، در حال حاضر که دورکاری‌‌‌ها با این استدلال که خطر شیوع گسترده کرونا برطرف شده، لغو شده است باز هم نرخ عوارض تردد در طرح ترافیک به حالت عادی بازنگشته است. برآیند این شرایط متضاد منجر به افزایش دو برابری بار ترافیک در شهر در ساعات پیک تردد به‌خصوص در ساعات پیک تردد شبانگاهی شده است.
نرخ عوارضی که در حال حاضر به ازای تردد خودروهای شخصی در محدوده‌‌‌های طرح ترافیک دریافت می‌شود بر اساس محاسبات انجام شده حدود ۶۰ درصد هزینه تردد با تاکسی‌‌‌های آنلاین و اینترنتی در پایتخت است. این موضوع باعث عدم‌بازدارندگی هزینه ترددهای غیرضروری در محدوده‌‌‌های طرح ترافیک در ساعات غیرپیک از سوی گروه‌‌‌های غیرشاغل شده است. در واقع عدم‌بازدارندگی عوارض ورود به طرح ترافیک در ساعات غیرپیک، تهرانگردی در پایتخت را افزایش داده است. بررسی‌‌‌ها از وجود سه راهکار اساسی به عنوان مثلث نجات تهران از بحران ترافیک خبرمی‌‌‌دهد. افزایش نرخ عوارض تردد در طرح ترافیک برای ساعات غیرپیک، لغو منع تردد شبانه به منظور کاستن از بار فشار تردد به ساعات ابتدای شب و همچنین افزایش ظرفیت مترو برای تبدیل این مد حمل‌ونقلی به شیوه‌‌‌ای مطلوب و جذاب برای سفرهای درون شهری این مثلث را تشکیل می‌دهد.
هم‌‌‌اکنون تراکم مسافر در متروی تهران به طور متوسط ۳ برابر تراکم مسافر در ۸ شهر مترویی جهان مشابه تهران است. در حالی که این تراکم شدید در دوره کرونا منجر به متروگریزی مسافران می‌شود. لازم است با افزایش ظرفیت خدمات‌‌‌رسانی در مترو و کاستن از ازدحام فعلی واگن‌‌‌ها، حمل‌ونقل مترویی به روشی مطلوب برای تردد در پایتخت تبدیل شود در غیر‌این صورت هر نوع سیاست و تصمیمی که سرچشمه ترافیک شدید در تهران را هدف قرار ندهد حرکتی نمایشی و فاقد نتیجه خواهد بود.
