ابعاد دلخراش سرمایه‌گذاری در تجدیدپذیرها
برای جبران کسری یاد‌شده، باید نیروگاه برق با ظرفیت ۲۵هزار مگاوات در کشور تاسیس شود. احداث نیروگاه با چنین ظرفیتی نیازمند تامین ۱۵میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است. هزینه نیروگاه تجدیدپذیر خورشیدی با نیروگاه سیکل ترکیبی، به هم نزدیک شده است. بنابراین این هزینه برای ساخت هر نیروگاهی، ضروری است.
در ادامه باید خاطرنشان کرد که رشد مصرف برق در زمان پیک، به‌‌‌طور متوسط ۵درصد برآورد می‌شود. در سال‌های اخیر با توجه به تغییر سبک مصرف خانوارها، رشد مصرف برق کشور به‌‌‌طور میانگین به ۷درصد افزایش یافته است. چنانچه رشد مصرف برق پیک کشور، ۵درصد برآورد شود، میزان نیاز کشور به برق در زمان اوج مصرف سال ۱۴۰۴، برابر ۴ هزارمگاوات افزایش خواهد یافت. یعنی باید به ظرفیت برق نیروگاهی کشور به اندازه ۵هزار مگاوات افزوده شود. رفع این کاستی شدنی است اما نیازمند تامین سرمایه و زمان است.
اصولا صنعت نیروگاهی صنعتی زمان‌بر و سرمایه‌‌‌بر است. احداث نیروگاه سیکل ترکیبی در بهترین شرایط، نیازمند یک بازه زمانی ۴ ساله است. البته با احداث نیروگاه تجدیدپذیر می‌توان سرعت بیشتری داشت اما این مهم خود نیازمند الزاماتی است که هنوز در کشور ما محقق نشده است. احداث نیروگاه نیازمند زمین است که پنل و اینورتر در آن احداث شود. در مرحله بعد این تامین مالی است که اهمیت دارد. مرحله بعد هم خرید تجهیزات و نصب آن است. متاسفانه ما هیچ دیتابیسی در کشور نداریم که زمین‌‌‌های منابع ملی را مشخص کند. یعنی سرمایه‌گذار باید به روش کاملا اتفاقی، زمینی را انتخاب کند. اگر شانس بیاورد و زمین جزو اراضی ملی باشد، استعلامات آن را دریافت میکند. باید مطمئن شوید ۱۵سازمان اداری و حاکمیتی در زمینی که شما انتخاب کرده‌‌‌اید، در حال حاضر طرحی ندارند و در آینده نیز طرحی را اجرایی نخواهند کرد. بنابراین ناچار به دریافت استعلام از تمامی این نهادها هستید. فرآیند یاد‌شده طبق تجربه نگارنده، یک سال زمان می‌‌‌برد.
مرحله بعد تامین مالی است به‌‌‌عنوان نمونه سرمایه‌گذاری قصد احداث نیروگاهی با ظرفیت ۱۰۰ مگاوات دارد. ۱۰۰ مگاوات نیروگاه با هزینه پست آن، نزدیک به ۵۰ میلیون دلار هزینه می‌‌‌برد. معمولا سرمایه‌گذار ۲۰ تا ۳۰درصد این هزینه را شخصا پرداخت میکند و مابقی آن را باید از بازار یا بازار بدهی و... تامین کند. بنابراین در این مورد سرمایه‌گذار باید ۴۰ میلیون دلار را تامین کند. اما در حال حاضر هیچ بانکی، چنین هزینه‌‌‌ای را تامین نمی‌‌‌کند.
در این شرایط ممکن است شما را به استفاده از منابع صندوق توسعه ملی سوق دهند. اما در حال حاضر نیروگاه‌‌‌های حرارتی کشور به صندوق توسعه ملی بدهکار هستند. بنابراین صندوق توسعه ملی از پرداخت تسهیلات به صنایع نیروگاهی خودداری میکند و در همین‌‌‌حال تاکید دارد که دریافت چنین تسهیلاتی منوط به ارائه ضمانت‌‌‌های سنگین است. بنابراین سرمایه‌گذار باید ۱۲۰درصد وثیقه خارج از طرح، ارائه کند. یعنی یا سهام بورسی یا ملک قابل فروش و... یعنی سرمایه‌گذار باید ۲۸ میلیون دلار ملک، وثیقه کند. طبعا سرمایه‌گذار چنین هزینه‌‌‌ای ندارد. بنابراین دریافت تسهیلات، عملا ناممکن است.
حال اگر به هر قسم تامین مالی میسر شود، در مرحله بعدی تجهیزات باید ثبت‌سفارش شوند. اما با توجه به محدودیت‌های موجود، این امکان که شما هر کالایی را به کشور وارد کنید وجود ندارد، چرا که محدودیت ثبت‌سفارش داریم. لیستی از اولویت‌‌‌های مختلف وجود دارد. شما باید صبر کنید که نوبت ثبت‌سفارش شما فرابرسد. با روندی که تاکنون مشاهده کرده‌‌‌ایم، این روند در سال‌جاری ۹ ماه زمان برده است. ما در کشورمان در چند سال اخیر ظرفیتی از نیروگاه خورشیدی نصب کرده‌‌‌ایم. توان کشور ما برای احداث نیروگاه خورشیدی مشخص و حدود چند صد مگاوات است. در شرایطی که قرار است این ظرفیت به‌‌‌طور ناگهانی رشد قابل‌توجهی یابد، توان پیمانکاری آن وجود ندارد. در این شرایط باید سوال‌‌‌های مهم را پرسید. مثلا ایتکه تجهیزات لازم این کار را داریم؟ اگر نه؛ باید بدانیم چالش‌‌‌های یاد شده، زمان اجرای پروژه‌‌‌ها را به شدت زمان‌بر میکند.
* تحلیلگر و فعال حوزه انرژی
