تجدیدپذیرها به تنها راه تداوم فعالیت صنعتی تبدیل شده است
تولید در تله انرژی
محمدامین زنگنه دبیر انجمن انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر در گفت‌‌‌وگو با «دنیای اقتصاد» در تشریح اهمیت ورود صنایع به تولید برق با اتکا به انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر اظهار کرد: در حال حاضر حدود ۹۰درصد برق کشور توسط نیروگاه‌‌‌های حرارتی تامین می‌شود، از آنجا که گاز سوخت اصلی مورد نیاز تولید برق در نیروگاه‌‌‌های حرارتی است، باید این‌‌‌طور ادعا کرد که تولید و تامین گاز اهمیت ویژه‌‌‌ای در امنیت انرژی کشور دارد.
کمبود گاز مانع تولید برق
زنگنه افزود: نیروگاه‌‌‌های حرارتی در کشور ما بزرگ‌ترین عامل مصرف‌کننده گاز کشور هستند. گاز مصرفی در نیروگاه‌‌‌های تولید برق از واحدهای پتروشیمی و صنایع فولادی نیز به‌‌‌مراتب بیشتر برآورد می‌شود. زنگنه با اشاره به سند تراز تولید و مصرف گاز طبیعی در افق ۱۴۲۰گفت: این سند در سال ۱۳۹۹ توسط شورای عالی انرژی و سازمان برنامه و بودجه منتشر شده است. بر اساس این سند، ۳۱درصد گاز کشور به مصرف نیروگاه‌‌‌های حرارتی میرسد. این وابستگی قابل‌توجه صنعت برق به گاز، پاشنه آشیل این صنعت است. یعنی نبود گاز به‌‌‌منزله قطعی برق نیز خواهد بود.
در این سند تولید و مصارف گاز کشور در افق ۱۴۲۰، به‌‌‌طور کامل و تفکیک شده، لیست شده است. بنابر این لیست، چنانچه ما در تمامی بخش‌‌‌های مصرف‌کننده گاز شامل بخش‌‌‌های خانگی، تجاری، حمل‌‌‌ونقل، صنعتی و... پروژه‌‌‌های بهینه‌‌‌سازی اعم از قیمتی و غیرقیمتی را اجرایی کنیم و میزان تولید گاز طبیعی خود را هم ارتقا دهیم در افق یاد شده، روزانه ۱۱۱ میلیون مترمکعب، کسری گاز خواهیم داشت. البته باید تاکید کرد از روزی که این سند منتشر شده تاکنون هیچ‌‌‌کدام از برنامه‌‌‌های مطرح شده در آن، اجرایی نشده است. به همین دلیل نیز شورای عالی انرژی، این سند را سال گذشته به‌روزرسانی کرد. ابتدا پیش‌بینی می‌‌‌شد میزان کسری گاز کشور در سال ۱۴۰۳، روزانه برابر ۱۳۶ میلیون مترمکعب باشد. اما در حال حاضر میزان این کسری به ۳۰۰ میلیون مترمکعب رسیده است.درحالی‌‌‌که متوسط مصرف روزانه گاز در کشور حدود ۶۹۰ میلیون مترمکعب برآورد شده؛ یعنی میزان کسری گاز کشور حدود نصف مصرف آن است. بنابراین باید اقرار کرد که کشور ما با بحران انرژی مواجه است.
در چنین فضایی صنایعی که برای تامین برق موردنیاز خود، به دنبال احداث نیروگاه حرارتی هستند، اشتباه استراتژیک را مرتکب شده‌‌‌اند. درحالی‌‌‌که از صنایع و به‌‌‌خصوص کسب‌وکارهای بخش‌خصوصی انتظار می‌رود در مسیر صحیح گام بردارند.
راهکار عبور صنایع از بن‌‌‌بست
زنگنه در ادامه به میزان مصرف برق کشور اشاره کرد و افزود: در پیک مصرف برق کشور یعنی در تابستان ۱۴۰۳ برابر ۷۹هزار و ۸۰۰ مگاوات ساعت مصرف برق کشور گزارش شده است. اگر میزان مصرف برق کشور در زمان پیک سالانه برابر ۵درصد افزایش یابد، در افق ۲۰ ساله، مصرف برق کشور در زمان پیک به ۲۰۰ هزارمگاوات خواهد رسید. حال اگر بتوانیم با اجرای پروژه‌‌‌های بهینه‌‌‌سازی، رشد مصرف برق را سالانه به ۳درصد برسانیم، تا سال ۱۴۲۲، در لحظه پیک مصرف برق، میزان تولید کشور باید برابر ۱۷۰ هزارمگاوات باشد. یعنی انتظار می‌رود برای تامین این برق پروژه‌‌‌های منصوبی برق کشور به ۲۱۵ هزارمگاوات افزایش یابد. توجه به این نکته ضروری به‌‌‌نظر میرسد که ظرفیت منصوبه برق کشور در حال حاضر کمتر از ۱۰۰ هزارمگاوات است. درحالی که برای احداث ۱۲۰هزار مگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی برای یک بازه زمانی ۲۰ ساله، برنامه‌‌‌ریزی شده است. این برنامه‌‌‌ریزی در شرایطی است که کشور با بحران جدی در تامین گاز روبه رو است. بنابراین از صنایع انتظار می‌رود جهت رو‌یارویی با این چالش آمادگی داشته باشند.
دبیر انجمن انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر گفت: برای مدیریت این شرایط می‌توان برخی نیروگاه‌‌‌های حرارتی کشور را به نیروگاه‌‌‌های سیکل ترکیبی تبدیل کرد. در همین‌‌‌حال باید خاطرنشان کرد که صنایع برای احداث ۱۷ هزارمگاوات نیروگاه حرارتی با وزارت نیرو قرارداد منعقد کرده‌‌‌اند که امید می‌رود گاز موردنیاز آنها تامین شود. در چنین شرایطی باز هم کشور با کمبود ۸۰هزارمگاواتی تولید برق مواجه است. این کمبود را می‌توان با اتکا به ظرفیت نیروگاه‌‌‌های تجدیدپذیر رفع کرد. البته گفتنی است ساخت و احداث ظرفیت یاد شده برای رفع بحران نیازمند ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌‌‌گذاری است. حال این سوال مطرح می‌شود که آیا دولت توان تامین چنین هزینه‌‌‌ای را دارد؟
خاموشی نزدیک است؟
زنگنه افزود: با توجه به محدودیت دولت در تامین برق موردنیاز مشترکان و به‌‌‌خصوص صنایع، قوانینی وضع شده است. ماده ۴ قانون مانع‌‌‌زدایی از توسعه صنعت برق، قانون مهمی برای صنایع است. ماده ۴ قانون مانع‌‌‌زدایی از توسعه صنعت برق و آیین‌‌‌نامه اجرایی آن تاکید دارد: «صنایع انرژی‌‌‌بر موضوع ماده ۳ این قانون با هماهنگی وزارت صمت و وزارت نیرو مکلف هستند حداقل ۹هزار مگاوات نیروگاه حرارتی با بازدهی حداقل ۵۵درصد و ۱۰۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپریز و پاک تا پایان سال ۱۴۰۴ازمحل منابع داخلی صنایع مذکور احداث کنند. درصورت عدم احداث، تامین برق این صنایع در شرایط کمبود برق در اولویت طرح‌‌‌های مدیریت مصرف برق وزارت نیرو قرار خواهد گرفت.»
توجه به این نکته ضروری به‌‌‌نظر میرسد که وزارت نیرو از زمان تاسیس آن، وظیفه تامین برق مشترکان خود را بر عهده داشته است. اما سال ۱۴۰۱، قانونی به پیشنهاد وزارت نیرو در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که به موجب آن مقرر شد وزارت نیرو وظیفه تامین همیشگی نیاز برخی مشترکان خود ازجمله صنایع انرژی‌‌‌بر را نداشته باشد.
برهمین اساس صنایع موظفند برق موردنیاز خودشان را تولیدکنند، در غیر این صورت، خاموشی در انتظار آنها خواهد بود. دولت در ادامه وظیفه تامین برق مورنیاز چاه‌‌‌های کشاورزی را به کشاورزان سپرد. در ادامه نیز به سراغ شهرک‌‌‌های صنعتی رفت و وظیفه تامین سوخت صنایع را به آنها سپرد. با توجه به محدودیت‌های کشور انتظار می‌رود تامین برق موردنیاز صنایع با اتکا به انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر باشد.
هزینه تولید برق
این فعال عرصه انرژی با مقایسه تامین برق از طریق نیروگاه حرارتی و تجدیدپذیر گفت: چنانچه فرض شود هزینه احداث هرکیلووات نیروگاه خورشیدی برابر ۵۵۰ دلار به‌‌‌ازای هر کیلووات است؛ هزینه احداث هرکیلووات نیروگاه بادی برابر ۹۰۰ دلار به‌‌‌ازای هر کیلووات است؛ هزینه احداث هرکیلووات نیروگاه خورشیدی نیز برابر ۵۰۰ دلار به‌‌‌ازای هر کیلووات است؛ به‌‌‌علاوه چنانچه فرض شود هزینه گازمصرفی نیروگاه‌‌‌های حرارتی هم برابر ۴.۵ سنت برآورد شود، درنهایت قیمت تولید برق نیروگاه حرارتی از نیروگاه تجدیدپذیر گران‌‌‌تر خواهد شد. حال فرض کنید که دولت گاز و برق هم ندارد و قطعا به افزایش قیمت گاز روی خواهد آورد. بنابراین باید این‌‌‌طور ادعا کرد که تولید برق با اتکا به منابع تجدیدپذیر تنها راه نجات کشور از بحران بی‌‌‌برقی است که حتی از منظر اقتصادی نیز صرفه دارد.
