نشست ۱۷۶ اوپک چه حواشی‌ای داشت؟
مذاکرات فرسایشی بزرگان نفتی
هرچند بیانیه پایانی نشست ۱۷۶ اوپک نشان می‌دهد که اعضای اوپک بر سر تمدید ۹ ماهه همکاری برای کاهش تولید به توافق رسیده‌اند، اما در این نشست موضوعات دیگری نیز مطرح شده که محل جدل و اختلاف اعضا بوده است. تصویب متن پیش‌نویس اساسنامه همکاری (اوپک و غیراوپک)، تمدید سه ساله دوره دبیر کلی محمد سانوسی بارکیندو و همچنین تعیین پنجم دسامبر (۱۴ آذر ماه) به‌عنوان روز نشست رسمی بعدی اوپک از دیگر تصمیماتی بوده که در نشست روز دوشنبه اتخاذ شده است. با این حال اظهارات زنگنه پیش و پس از برگزاری نشست نشان می‌دهد مهم‌ترین موضوع مورد اختلاف ایران با دیگر اعضا بر سر تصویب اساسنامه همکاری مشترک اوپک و غیراوپک بوده که موجب طولانی شدن مذاکرات شده است.
زنگنه صبح روز دوشنبه اعلام کرده بود در شرایطی که اختلافات شدید بین اعضای اوپک وجود دارد و برخی تصمیمات اوپک را سیاسی کرده و از نفت به‌عنوان سلاح علیه دیگر اعضا استفاده می‌کنند، گسترش همکاری‌ها با کشورهای غیرعضو موضوعیت ندارد. او همچنین این احتمال را مطرح کرده بود که از حق وتوی خود استفاده کرده و اساسنامه همکاری مشترک اوپک و غیراوپک را تصویب نکند. زنگنه همچنین نسبت به روند تصمیم‌گیری‌ها در اوپک اعتراض کرده و آن را موجب «مرگ اوپک» دانسته بود. وزیر نفت پیش از نشست در دیدار با برخی مقامات و اعضای اوپک و غیراوپک از جمله رئیس دوره‌ای اوپک که وزیر نفت ونزوئلا است، مدیرعامل شرکت ملی نفت لیبی، وزیر انرژی روسیه و... اعتراض و مخالفت خود با تصویب اساسنامه را اعلام کرده بود.
آن‌طور که در خبرها اعلام می‌شود، بین ۱۴ عضو اوپک و همچنین بین ۲۴ کشور حاضر در توافق نفتی اوپک و غیراوپک، ایران تنها کشوری بوده که با تصویب اساسنامه همکاری مشترک اوپک و غیراوپک برای بلندمدت مخالفت کرده است. بنا بر اعلام وزارت نفت، اساسنامه همکاری مشترک که در ماه‌های گذشته تحت بررسی کارشناسی قرار گرفته، هنوز ابهاماتی دارد که سبب شده وزیر نفت ایران مخالف جدی و اصلی این طرح باشد. در نهایت نیز دیگر اعضای این سازمان برای جلب نظر ایران بندی را به این منشور اضافه و تاکید کرده‌اند: «هر آنچه در متن منشور همکاری اوپک و غیراوپک آمده است کاملا داوطلبانه است و با کلیات اساسنامه اوپک تضادی ندارد.»
اساسنامه اوپک‌پلاس چیست؟
وزیر نفت پس از پایان نشست وزرای اوپک گفته است: «اصلاحات مورد نظر ایران در اساسنامه لحاظ شده است.» اصلاحات مورد نظر ایران دو محور اصلی داشته است، اول اینکه پایبندی اعضا به اساسنامه همکاری مشترک الزام‌آور نباشد. دوم اینکه موجودیت اوپک را زیر سوال نبرد که ظاهرا هر دو مورد در اساسنامه لحاظ شده است.زنگنه الزام‌آور نبودن اساسنامه را یکی از موضوعات مهم و مورد بحث دانست که در نهایت به تصویب دیگر اعضا رسیده است، به این معنا که «این اساسنامه هیچ تعهدی برای کشورها ایجاد نمی‌کند. همچنین به کشورها اجازه داده شد در صورت لزوم، مجوزهای لازم را از دولت‌ها و مراجع بالاترشان اخذ کنند.» او همچنین نکته مهم دیگر این اساسنامه را «عدم‌تاثیر بر مکانیزم‌های عملیاتی و تصمیم‌های اوپک» دانست و گفته است: «از آنجا که اجرای این منشور الزام‌آور نیست و دولت ایران نیز آن را تصویب خواهد کرد، در واقع این منشور یک همکاری داوطلبانه بین اعضاست.» به گفته زنگنه «سازوکار این است که نخست اوپک توافق می‌کند که این توافق باید با اجماع باشد، سپس آن را به غیراوپک ارائه می‌کند تا تایید شود.» وزیر نفت تاکید کرده که «درباره این مساله و سازوکار تصمیم‌گیری توافق کردیم و اوپک به‌عنوان اوپک پابرجا است و این مقررات جدید، هیچ تاثیر منفی بر این موضوع ندارد.» وزیر نفت هدف از تهیه چنین منشوری را ایجاد سازوکاری برای کشورهایی دانست که نمی‌خواهند عضو اوپک شوند؛ اما می‌خواهند با این سازمان همکاری داشته باشند. به گفته وزیر نفت، «بحثهایی نیز درباره نحوه تأمین مالی مرتبط با این فرآیند انجام شده تا بار جدیدی بر اوپک تحمیل نشود، همچنین فعلا محل جلسات نیز دبیرخانه اوپک خواهد بود و رئیس و نایب رئیس مرتبط با این منشور همکاری سالانه تغییر می‌کنند و از بین کشورهای عضو و غیرعضو اوپک تعیین می‌شود.» در نهایت زنگنه جلسه ۱۷۶ اوپک را مطلوب ارزیابی و اعلام کرد: «ایران به چیزی که دنبالش بوده، رسیده است.»
خوش‌آمدگویی به روسیه
اما روند تصمیم‌گیری‌ها دیگر موضوعی بود که اعتراض وزیر نفت را پیش از نشست به دنبال داشت. سران روسیه و عربستان در دیداری در حاشیه اجلاس جی۲۰ از توافق خود برای گسترش توافق کاهش تولید اوپک پلاس تا پایان مارس ۲۰۲۰ خبر داده بودند و زنگنه بدون نام بردن از کشور خاصی اعلام کرده بود که تصمیم‌گیری در خارج اوپک و اعلام آن در نشستهای اوپک، این سازمان را به نابودی می‌کشاند. این اعتراض زنگنه در نهایت به این منجر شد که کرملین، کاخ ریاست‌جمهوری روسیه هرگونه تلاش این کشور برای تغییر روند تصمیم‌گیری‌ها در اوپک را رد کند. سخنگوی کاخ ریاست‌جمهوری روسیه در روز برگزاری نشست اعلام کرد: بیانیه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور در مورد آمادگی روسیه و عربستان برای تمدید توافق کاهش تولید، تنها منعکس‌کننده موقعیت دو کشور بود، نه به معنای از پیش تعیین کردن خروجی مذاکرات وین. خبرگزاری رویترز نیز به نقل از الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه اعلام کرده بود: روسیه می‌خواهد ایران نقشی برابر در بازار انرژی جهانی ایفا کند. این مواضع روسیه شاید عاملی بود که بعد از نشست، وزیر نفت ایران ملحق شدن روسیه به اوپک در قالب اوپک پلاس را خوش آمد بگوید. وزیر نفت درباره همکاری روسیه با اوپک گفته است: حتی اگر آمریکا به ما ملحق شود، من از آن استقبال می‌کنم. در دوران وزارت من، در گذشته بارها به روسیه سفر کرده‌ام تا آنها را قانع کنم با اوپک همکاری کنند و اکنون که آنها پذیرفته‌اند، به آنها خوش‌آمد می‌گوییم.
نشست با غیراوپکی‌ها
اما روز گذشته ششمین دور از نشست مشترک اوپک و غیراوپک برگزار شد. در این نشست کشورهای غیراوپکی به پایبندی خود به توافق تا مارس ۲۰۲۰ تاکید کردند. زنگنه برخلاف روال دوره‌های قبل در این نشست حاضر شد؛ اما بلافاصله بعد از قرائت بیانیه پایانی آن توسط خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان مقر اوپک را ترک کرد تا راهی ایران شود. همچون گذشته کشورهای غیرعضو سهمیه ۴۰۰ هزار بشکه‌ای و اوپک سهمیه ۸۰۰ هزار بشکه‌ای از توافق کاهش روزانه نفت دارند. بر اساس آمار اعلام‌شده، در شش ماه ابتدای سال اوپک بیش از ۱۴۰ درصد و غیر اوپک بیش از ۲۰۰ درصد به توافق پایبند بودند که در نهایت به پایبندی ۱۶۳ درصدی اوپک پلاس منجر شده است. این یعنی این کشورها در مجموع به جای کاهش ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای تولید حدود ۲ میلیون بشکه در نیمه اول ۲۰۱۹ از تولیدات خود نسبت به سطح اکتبر ۲۰۱۸ کاسته‌اند. با وجود چنین سطح پایبندی اعضا تصمیمی به تعمیق توافق نگرفتند؛ با این حال زنگنه با اشاره به رشد تولیدات شیل احتمال افزایش بیشتر کاهش تولید را مطرح کرده است. وزیر نفت همچنین در گفت‌وگو با بلومبرگ بدون اعلام آمار خاصی از صادرات نفت ایران گفته است «شب و روز تلاش می‌کنیم راهی برای صادرات نفت خود پیدا کنیم.» ایران به همراه لیبی، نیجریه و ونزوئلا از توافق کاهش تولید معاف هستند. تصمیم اوپک و متحدانش برای تمدید ۹ماهه توافق با وجود رشد ۳ درصدی قیمت‌ها در ساعات اولیه بازگشایی بازار در روز دوشنبه، در نهایت نتوانست تاثیر چندانی بر قیمت‌ها داشته باشد. روز گذشته قیمت‌ها حدود یک درصد کاهش یافت، برنت حدود ۶۴ دلار بر بشکه معامله شد که حدود ۲ دلار کمتر از قیمت‌های روز جمعه است. نفت خام آمریکا ۵۸ دلار بر بشکه معامله شد که تغییر چندانی را نشان نمی‌دهد.
ارسال نظر