برای اولین بار: ترجمه ماشین بهتر از ترجمه انسان

ترجمه ماشینی کوبیت طبیعی تر و روان تر از ترجمه گوگل ترنسلیت ارزیابی شده است.

با ارتقای عملکرد مترجم گوگل در سال های اخیر، گوگل ترنسلیت (Google Translate) به مهمترین و پرکاربردترین ابزار ترجمه تبدیل شده است. اما ترجمه گوگل لزوماً بهترین نیست و ابزارهایی که بر اساس یادگیری عمیق (Deep Learning) طراحی شده اند، در بسیاری از موارد عملکرد بهتری دارند.

به عنوان مثال، سرویس DeepL Translate در مورد برخی از زبانها، ترجمه باکیفیت تری نسبت به مترجم گوگل ارائه میدهد. البته، مشکل این سرویس این است که فعلاً تعداد کمی از زبانهای دنیا را تحت پوشش دارد، در حالی که گوگل حدود ۱۱۰ زبان دنیا را ترجمه می کند.

مترجم گوگل اینکه که کیفیت یک ماشین ترجمه نسبت به ماشین دیگر برتری داشته باشد، کاملاً طبیعی است، اما اینکه عملکرد ماشین ترجمه از انسان بهتر باشد، برای خیلی ها غیرقابل باور است. بر اساس نتایج یک تحقیق که اخیراً در مجله معتبر نیچر چاپ شده است، در مورد ترجمه زبان چک به انگلیسی، ماشین ترجمه کوبیت (CUBBITT) ترجمه روان تری نسبت به ترجمه انسان تولید می کند. برای دانشجویان و افراد دیگری که نمی خواهند بابت ترجمه هزینه ای به دارالترجمه رسمی یا غیر رسمی پرداخت کنند، این خبر بسیار خوشحال کننده است!

کوبیت که توسط یک تیم تحقیقاتی از دانشگاه چارلز و آکسفورد طراحی شده است، بر اساس هوش مصنوعی و یادگیری عمیق کار می کند. کوبیت با بررسی حجم انبوه ترجمه های انسانی و مطابقت آنها با متون اصلی به این توانایی دست یافته است.

نکته جالب این است که در تحقیق فوق، به لحاظ بیان درست معنی جملات، در ۵۲ درصد موارد، ترجمه کوبیت بهتر از ترجمه انسان برآورد شده است. این در حالی است که تنها ۲۶ درصد از ترجمه های انجام شده توسط انسان از حیث دقت در بیان معنی، نسبت به کوبیت برتری داشتند. یعنی، از حیث بیان درست معنی عبارات، ماشین ترجمه کوبیت توانسته است حدود دو برابر بهتر از انسان عمل کند!

در این تحقیق، ترجمه ماشینی کوبیت طبیعی تر و روان تر از ترجمه گوگل ترنسلیت ارزیابی شده است. طی این پژوهش، محققین تعدادی از جملات ترجمه شده توسط انسان، کوبیت و مترجم گوگل را به صورت راندم به افراد مختلف ارائه دادند و از آنها پرسیدند: کدام ترجمه ماشینی است و کدام ترجمه توسط انسان انجام شده است؟

نتایج مشخص نمود که کیفیت کوبیت بهتر از مترجم گوگل است. به عبارت دیگر، در مقایسه با ترجمه گوگل، افراد کمتری موفق به تشخیص ماشینی بودن ترجمه کوبیت می شوند.

البته، باید تاکید کرد که در پژوهش فوق، ترجمه انسان روان تر از ترجمه ماشین برآورد شده است. یعنی، ماشین ترجمه هنوز قادر نیست اجزای جمله را به گونه ای بیان کند که نتیجه کار به آسانی قابل فهم باشد (و بنابراین، فعلاً به خدمات دارالترجمه انگلیسی و غیر انگلیسی نیاز خواهیم داشت).

همچنین، کوبیت اشتباهات متعددی در ترجمه متونی داشت که متشکل از چند جمله مختلف بود. ظاهراً ماشین ترجمه کوبیت نیز مانند مترجم گوگل ترنسلیت نمی تواند ارتباط جملات با همدیگر را به درستی درک و ترجمه کند.

نکته دیگر آنکه تحقیق فوق صرفاً بر روی ترجمه اخبار متمرکز بود. به دلیل اینکه عامه مردم باید بتوانند معنی خبر را بفهمند، عموماً متن اخبار به گونه ای تنظیم می شود که عاری از پیچیدگی زبانی باشد.

باید در نظر داشت که نقطه ضعف ترجمه ماشینی زمانی مشخص می شود که متن دارای محتوی فرهنگی و ادبی (یعنی، اصطلاح، ضرب المثل، تعابیر استعاری، کنایی و غیره) باشد. تحت این شرایط ترجمه ماشینی به هیچ عنوان قابل مقایسه با متن ترجمه شده توسط یک مترجم حرفه ای نیست.

با وجود این نقاط ضعف، ترجمه ماشینی به سرعت در حال پیشرفت است و در شرایط کنونی نیز عملکرد بهتری نسبت به بسیاری از مترجمین مبتدی دارد. در واقع، مترجمین سطح پایین در حال خروج از بازار ترجمه هستند و ترجمه ماشینی به راحتی و بدون هیچ هزینه ای جایگزین خدمات ترجمه این مترجمین در دارالترجمه رسمی و غیر رسمی شده است.

البته، بازار ترجمه رسمی دارالترجمه ها به دلیل ماهیت درگیر بودن آنها با اصالت سنجی اسناد، هنوز تحت تاثیر ترجمه ماشینی قرار نگرفته است. بنابراین، در شرایط کنونی و تا آینده ای نسبتاً دور به خدمات دارالترجمه رسمی احتیاج خواهیم داشت. برای درک بهتر این موضوع، شاید مقایسه دارالترجمه رسمی با دفتر اسناد رسمی مقایسه درستی باشد.

مهر سردفتر اسناد رسمی روی هر نوشته ای با مشخصات خاص قانونی، آن نوشته را به یک سند رسمی تبدیل می کنند. همینطور، مهر مترجم رسمی روی ترجمه هر سندی، آن ترجمه را به معادل سند اولیه در کشور مقصد تبدیل می کند. در این موارد، بحث کیفیت و روانی متن تهیه شده در دفتر اسناد رسمی یا ترجمه انجام شده در دارالترجمه رسمی اهمیت چندانی ندارد و موضوع مهم همان مهری است که بر روی سند یا ترجمه می خورد و به آن ارزش قانونی می دهد.

البته این بدان معنی نیست که ترجمه ماشینی به اندازه ای پیشرفت کرده است که می تواند اسناد رسمی را به زبان های مختلف ترجمه کند و ما را از خدمات دارالترجمه رسمی بی نیاز کند. در واقع، در زمینه ترجمه مدارک رسمی، مترجم گوگل و سایر سرویس های ترجمه ماشینی خروجی قابل اتکایی ندارند و تکیه به ترجمه ماشینی در ترجمه رسمی مدارک می تواند عواقب بسیار جدی ای به دنبال داشته باشد.

مثلاً یک شرکت انگلیسی را در نظر بگیرید که قصد عقد قرارداد با شریک ایرانی خود را دارد. در این شرایط با توجه به عواقب چند میلیون دلاری اشتباه در ترجمه، استفاده از مترجم گوگل توجیه ناپذیر است و قطعاً باید از خدمات یک دارالترجمه انگلیسی خبره استفاده کرد.