سه پیش‌نیاز دریافت شارژ شهری
هر چند این نوع از درآمد، مبنای عادلانه و منطقی نیز دارد؛ به این معنا که مردم باید هزینه‌هایی را که به واسطه سکونت در شهر ایجاد می‌کنند، متقبل شوند و در اداره شهر سهیم شوند. متاسفانه به رغم آنکه دریافت عوارض نوسازی از حدود نیم قرن قبل به‌صورت قانون درآمد، اما این قانون به دو دلیل عمده یعنی وابسته شدن شهرداری‌ها به منابع ناپایدار و سهل الوصول درآمدی ناشی از ساخت و ساز و تخلفات ساختمانی و همچنین شرایط ایجاد شده پس از پیروزی انقلاب وبرخی تغییرات ناشی از آن، مهجور شد و مسکوت ماند. در اینکه این نوع عوارض در قالب شارژ شهری در شرایط فعلی برای ایجاد منبع درآمد پایدار در شهر تهران و سایر کلانشهرها و شهرهای کشور باید احیا شود، شکی نیست اما اینکه این احیا باید چگونه و از چه مسیری صورت بگیرد محل بحث و بررسی و تامل قرار می‌گیرد.
احیای قانون مهجور مانده دریافت عوارض نوسازی در قالب یک فرمول واقع‌بینانه، عادلانه و قانونی در شرایط فعلی، ملاحظات قانونی و زمینه‌های خاص خود را می‌طلبد؛ چرا که به دلیل تصویب برخی مصوبات یا برخی تغییرات قانونی و اجتماعی عملا ملاحظاتی ایجاد شده است که نمی‌توان به راحتی قوانین پیشین در این زمینه را احیا کرد. به خصوص توجه به ملاحظات اجتماعی در این زمینه بسیار مهم است؛ چرا که نمی‌توان به یکباره از مردمی که تاکنون سهمی در پرداخت هزینه‌های شهر نداشته‌اند یا در این زمینه سهم کمی را بر عهده گرفته‌اند درخواست کرد این سهم را به چند برابر افزایش دهند.
بنابراین در وهله اول، توجیه مردم و سیاست‌گذاران اقتصادی و اجتماعی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ شکی نیست که برقراری نظام درآمدی پایدار برای اداره شهر مبتنی بر دریافت عوارض سکونت در شهر علاوه بر احیای سیستم درآمدی پایدار، دربردارنده آثار جانبی محسوس در بهبود و ارتقای نظام شهرسازی و حتی بازار مسکن است؛ به‌عنوان مثال با دریافت شارژ شهری عادلانه و متناسب، یکی از مهم‌ترین معضلات نظام شهرسازی و همچنین بازار مسکن مبنی بر رشد روزافزون تعداد واحدهای مسکونی خالی از سکنه برطرف خواهد شد یا به حد معقول تقلیل می‌یابد.
این درحالی است که می‌توان از شارژ شهری به‌عنوان یکی از ابزارهای مشوق برای تحریک به نوسازی بافت‌های فرسوده یا سایر حرکات ضروری در شهر استفاده کرد؛ به این معنا که می‌توان با اعلام بخشودگی شارژ شهری به افرادی که حاضر به ساخت و ساز در بافت‌های فرسوده شوند یا مالکان بافت‌های فرسوده به ازای نوسازی، فرآیند نوسازی در بافت‌های فرسوده و محدوده‌های هدف را تسریع کرد. در واقع شارژ شهری از این منظر به نوعی به ابزار مدیریت توسعه شهری تبدیل می‌شود؛ این درحالی است که به جهت پرداخت هزینه اداره شهر از سوی شهروندان، آنها نیز سطح مداخله و مطالبه‌گری خود در شهر از مدیریت شهری را افزایش می‌دهند. هم اکنون به دلیل سهم اندک عموم شهروندان در تامین هزینه‌های شهر، مطالبه‌گری جدی در شهر وجود ندارد.
به نظر می‌رسد علاوه بر ضرورت فرهنگ‌سازی و اصلاح چارچوب‌های قانونی برای برقراری نظام پایدار درآمدی وابسته به دریافت عوارض سکونت در شهر، اصلاح فرآیند پاسخگویی به شهروندان از سوی شهرداری نیز از اهمیت اساسی برخوردار است. به این معنا که همزمان با اطلاع‌رسانی و ایجاد فرهنگ ضرورت برقراری نظام درآمدی پایدار برای شهر در میان شهروندان و همچنین اصلاح برخی قوانین، لازم است نظام پاسخگویی و گزارش دهی شفاف از سوی شهرداری نیز راه‌اندازی شود.
ارسال نظر