سرگردانی
آشفتگی بازار تایر از تولید است یا توزیع؟
نیاز مصرف‌کنندگان به این تایرها، که عمدتاً تایرهای پراید، پژو، سمند و... است، بخش عمده‌ای از نابسامانی‌های این روزها را رقم زده است. در این بخش، ما در کشور، با توجه به توان تولیدکنندگان داخل و گروه صنعتی بارز به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده کشور، به خودکفایی در رفع نیاز کشور رسیده‌ایم و اگر در یک بازار رقابتی قرار داشته باشیم و عرضه و تقاضا به درستی انجام شود، قاعدتاً نباید مشکلی وجود داشته باشد و در چنین شرایطی، تایرها با قیمت مصوب فروش به دست مصرف‌کنندگان خواهد رسید؛ اما مشکلات بازار پرنوسان تایر در چند بخش است: آنچه تولیدکنندگان تولید می‌کنند و آنچه نمایندگان توزیع می‌کنند.
در بخش تولیدکنندگان، تمامی تولیدکنندگان کشور سبدهای خود را به صورت شفاف اعلام می‌کنند و قیمت مصوب فروش، قیمت درب کارخانه با حاشیه سود مجاز است و شرکت‌ها محصولات خود را بالاتر از قیمت درب کارخانه به نمایندگان خود نباید بفروشند. البته به مشکلات تولیدکنندگان در نوسانات قیمت ارز هم باید توجه کرد و شرایط سخت آنها را هم باید در نظر گرفت.
در بخش نمایندگی‌ها، باید با استفاده از توان خوب واحدهای دولتی مانند سازمان تعزیرات، حمایت از مصرف‌کنندگان و وزارت صمت نظارت وجود داشته باشد تا این کار به درستی انجام شود و تخلفی در این بخش اتفاق نیفتد. برای نظارت باید حضور پررنگ مسوولان در بخش وزارت صمت و نهادهای ذی‌ربط را، همچون گذشته و حتی بیش از پیش شاهد باشیم. البته به عنوان یک مشکل می‌توان به تنوع و تعدد ابلاغیه‌ها و دستورالعمل‌های مختلف و گاه عدم شفافیت کامل نیز اشاره کرد.
نسبت به ۱۵ سال گذشته، صنعت تایر رشد کرده و دانش آن ارتقا پیدا کرده است اما برخی از نمایندگان هنوز به شیوه سنتی کار می‌کنند و باید از طریق آموزش، دانش آنها بالاتر برود که این مهم نیازمند همت عمومی و صرف زمان است. در راهکارهای سیستمی دانش عمومی نمایندگان و تایرفروشان در بخش لاستیک و ثبت اطلاعات در سامانه‌های در نظر گرفته‌شده نیز باید بالاتر برود. این سامانه‌ها به منظور سرعت بخشیدن و تسهیل کار مصرف‌کنندگان راه‌اندازی شده اما با توجه به حجم کار در این موضوعات، سرعت عمل بیشتری لازم است.
در بخش تایرهای سنگین، تولیدکننده داخل کل نیاز کشور را پوشش نمی‌دهد. تایرهای سنگین به دو نسل قدیمی و جدید تقسیم می‌شوند. در بخش تایرهای بایاس، تولید شرکت‌ها پاسخگوی نیاز کشور است اما در بخش تایرهای سیمی و TBR مساله دیگری است و تنها تولیدکننده کشور گروه صنعتی بارز است. نیاز بازار حدوداً یک میلیون و ۲۰۰ هزار حلقه است و گروه صنعتی بارز حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد نیاز کشور را تامین می‌کند و مابقی از طریق واردات تامین می‌شود.
بهتر است برای حفظ رضایت مشتریان و افزایش ایمنی در صنعت حمل‌ونقل تایرهای باکیفیت و با استانداردهای لازم را وارد کنیم. قطعاً نوسانات قیمت ارز در تعیین قیمت تایرهای خارجی تاثیرگذار است. در بخش تولید تایرهای رادیال باری-اتوبوسی گروه صنعتی بارز، اگر در امر صدور حواله‌ها تسریع و تسهیل شود، نتایج خوبی برای مصرف‌کنندگان و نمایندگان خواهیم داشت.
سرگردانی خریداران تایر
اگر مدیریت توزیع تایر به درستی انجام شود، ما در بخش تایرهای سواری کمبودی نداریم و به خودکفایی رسیده‌ایم. در زمان‌هایی که تورم اتفاق می‌افتد یا نوسانات قیمت در بازار وجود دارد، دلهره به وجود می‌آید و مردم برای تامین نیازهای اساسی، بیشتر از نیاز واقعی خریداری می‌کنند، در حالی که این استرس باید در مردم از میان برود و اقدامات عملی برای تثبیت بازار دیده شود که خوشبختانه اتفاقات مثبتی در این مسیر افتاده است.
در بازار تایر در مواقعی چندگانگی نامتعارف قیمت دیده می‌شود که با ورود نهادهای نظارتی و برخورد با تخلفات مشکلات تا حدودی برطرف شده است. البته هیجانات بازار موجب شده در مواقعی تایر به قیمت بالا به دست مصرف‌کننده برسد و مردم باید مطابق با قیمت مصوب خرید کنند و هرگونه تخلفی را گزارش دهند. ما در گروه صنعتی بارز شاهد افزایش تولید بوده‌ایم و رکوردهای جدید روزانه را ثبت می‌کنیم. بهترین کار این است که با افراد دلال برخورد شود تا این حس در جامعه ایجاد شود که از کسی که کار درست انجام می‌دهد قدردانی می‌کنند و با متخلف به‌طور جدی برخورد می‌شود.
مشکل فعلی قیمت‌های چندگانه در بازار ارتباطی به محدودیت یا افزایش واردات در خودروهای سواری ندارد. کارخانه‌های تولیدی مجاز به فروش مستقیم نیستند و برای فروش به‌صورت مستقیم شرایط و مقررات خاصی حاکم است. در خصوص قیمت‌ها، باید جلوی سوءاستفاده بعضی از دلالان و اخلالگران بازار گرفته شود و واردات تایر در حدی که به تولیدکنندگان آسیبی نزند، مناسب است.
رقابت تایر تولیدی با تایر وارداتی
اکنون در اندازه‌های استراتژیک بازار، به خودکفایی رسیده‌ایم و گروه صنعتی بارز به مرحله‌ای از دانش رسیده است که پترن تایرهای مورد نیاز بازار را خودش طراحی می‌کند و در حال حاضر، مجموعه‌ای از تایرها با ویژگی‌های مختلف و با استانداردهای روز اروپا در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد.
مهم‌ترین مطلب واردات تایر با کیفیت پایین و حجم بالاست که ضربه جبران‌ناپذیری به تولیدکنندگان داخلی وارد می‌کند. در سال ۱۳۹۸، بالغ بر ۱۶۰.۵۴۳ تن (چهار برابر سال ۱۳۹۷) معادل ۴/ ۲ میلیون حلقه تایر TBR وارد کشور شده است. واردات فوق با ارز دولتی ۴۲۰۰تومانی و کاهش تعرفه گمرکی به پنج درصد و با ملغی شدن کلیه استانداردها و الزامات کیفی همراه بوده که هرگونه رقابت با واردات را از تولیدکننده داخلی گرفته و موجب کاهش تولید تایرهای سنگین در داخل کشور می‌شود.
به این نکته توجه کنید که از بهمن‌ماه سال ۹۸ تخصیص ارز دولتی ۴۲۰۰تومانی برای صنعت تایر صورت نگرفت و از ابتدای تابستان ۱۳۹۹ با ارز نیمایی جریان تولید و تامین مواد اولیه را شاهد بودیم. افزایش لجام‌گسیخته قیمت مواد اولیه تامین‌کنندگان داخلی و افزایش قیمت ارز که بر ارز نیمایی هم تاثیرگذار است، هر دو بحران‌هایی جدی در افزایش هزینه‌های تولید محسوب می‌شوند و واردکنندگان این شرایط سخت را تجربه نمی‌کنند و تمرکز آنها فقط روی بازار و حاشیه سود است.
به عنوان یک راهکار، رفع تبعیض در کلیه دستورالعمل‌ها و روش‌های اجرایی و کنترل‌های مرتبط از تایرهای وارداتی و تولید داخل حداقل درخواست صنعت تایر است. پیشنهاد می‌شود که NGOها فعال‌تر شده و برخی از موارد به انجمن‌ها واگذار شود تا کارها به صورت تخصصی پیگیری شود و بازوی مناسبی برای بخش‌های دولتی پرورش یابد.
مداخلات دولتی در قیمت‌گذاری
در شرایط بازار رقابتی شش ماه دوم سال ۹۷ و پیش از آن گاهی که تولیدکنندگان به قیمت مصوبی که ابتدای خردادماه آن سال تصویب می‌شد نمی‌رسیدند، حاشیه سودها پایین بود و تولیدکنندگان مجبور بودند پایین‌تر از قیمت‌های مصوب طرح‌های تشویقی بگذارند تا اهداف فروش محقق شود؛ در این شرایط مداخلات دولتی در بحث قیمت‌گذاری کمتر بود. اما وقتی بازار رقابتی نباشد، دولت نیز مجبور است ابلاغیه‌هایی صادر کند تا مدیریت بازار را بهتر انجام دهد و مردم در تامین نیاز خود دچار مشکل نشوند. اکنون شاهد افزایش قیمت در بازار هستیم و برای رفع دغدغه‌های مردم، مسوولان محترم نظارت‌های لازم را در مبحث قیمت‌گذاری، توزیع و مدیریت بازار دارند. به هر حال، همه برای آبادانی و استقلال کشور در تلاش هستیم و امید است در سال جهش تولید با هماهنگی و همکاری رضایت بیشتر مردم را فراهم کنیم.
