داستان بی‌پایان سرمایه‌گذاری
برنامه توسعه و سرمایه‌گذاری‌های فولاد مبارکه در گفتوگو با غلامرضا طاهری
شروع داستان سرمایه‌گذاری در مجتمع فولاد مبارکه به حدود سه دهه قبل بازمی‌گردد. در یک نگاه مختصر این جریان سرمایه چگونه به تولید رسید و در قالب محصول فولادی به بازار عرضه شد؟
شرکت فولاد مبارکه اصفهان از همان آغاز فعالیت و بهره‌برداری در سال ۱۳۷۰، همواره اجرای طرح‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری مستمر را در دستور کار خود قرار داده است. پس از تثبیت تقریبی تولید در ظرفیت اسمی ۴/ ۲ میلیون تن در سال، بلافاصله برنامه‌ریزی در خصوص افزایش ظرفیت تولید این شرکت مورد توجه قرار گرفت به نحوی که در سال ۱۳۷۸، ظرفیت تولید فولاد خام شرکت به مرز ۲/ ۴ میلیون تن در سال ارتقا یافت. متناسب با آن، افزایش ظرفیت نورد گرم محصولات شرکت از ۴/ ۲ به ۵/ ۴ میلیون تن در سال ۱۳۸۰ میسر شد. پس از آن شرکت فولاد مبارکه، سرمایه‌گذاری در زمینه تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر و پاسخ به نیاز بازار را در دستور کار خود قرار داد و بر همین اساس، احداث و تکمیل ناحیه نورد سرد به منظور تولید طیف وسیعی از محصولات اعم از سرد، گالوانیزه، قلع‌اندود و در نهایت محصولات رنگی تا سال ۱۳۸۴ محقق شد.
در سال ۱۳۸۵، با توجه به دانش و تخصصی که در مسیر مذکور نصیب شرکت فولاد مبارکه شده بود، این شرکت نسبت به خرید واحد فولادسازی و نورد پیوسته سبا از شرکت سهامی ذوب‌آهن اصفهان اقدام کرد تا با تکیه بر توان فنی و مهندسی خود و با انجام سرمایه‌گذاری‌های مناسب و مورد نیاز نسبت به بهره‌برداری از آن کارخانه در ظرفیت کامل تلاش کند. از روزهای آغازین، ضمن تعریف برنامه‌های مدون جهت دستیابی به ظرفیت اسمی، طرح توسعه واحد مذکور از ۷۵۰ هزار تن به ۱.۶۰۰ هزار تن در دستور کار قرار گرفت. این مهم نهایتاً در سال ۱۳۹۶ محقق شد و امروزه ناحیه مذکور با نام «مجتمع فولاد سبا» و عرضه محصولات متنوع در بخش کلاف گرم همچون ورق‌های با ضخامت ۲میلی‌متر و آجدار، بخش مهمی از محصولات تخت کشور را به خود اختصاص داده است.
در واقع از اینجا بود که سرمایه‌گذاری‌های خود مجتمع برای طرح‌های توسعه‌ای شکل گرفت.
بله. در ادامه راه، ابلاغ سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و عرضه سهام شرکت‌های بزرگ معدنی و فولادی کشور هم فرصت بزرگی برای شکل‌گیری پورتفوی سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه ایجاد کرد. به این ترتیب سهام شرکت‌های معدنی و صنعتی چادرملو و گل‌گهر به همراه شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات در اواخر دهه ۸۰ به پورتفوی این شرکت اضافه شد. در واقع پورتفوی سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه پورتفویی استراتژیک با ایفای نقش بااهمیت در راستای زنجیره تولید گروه در خصوص تامین پایدار مواد اولیه مورد نیاز است.
با الگوبرداری از شرکت‌های بزرگ فولادی جهان، فولاد مبارکه طرح‌های توسعه خود را در اواخر دهه ۸۰ با ارتقای ظرفیت تولید فولاد از ۲/ ۴ به ۴/ ۵ میلیون تن در قالب طرح توسعه زیرسقف واحد فولادسازی و ریخته‌گری پیگیری کرد. این مهم در سال ۱۳۹۱ محقق شد. هم‌زمان فاز دوم طرح افزایش ظرفیت ناحیه مذکور از ۴/ ۵ به ۲/ ۷ میلیون تن در دستور کار قرار گرفت تا توسعه، مفهومی عجین‌شده با فعالیت‌های روزانه فولاد مبارکه شود. بخش‌های مرتبط با احداث واحدهای مگامدول آهن اسفنجی، بهینه‌سازی کوره‌های قوس الکتریکی، احداث ماشین ریخته‌گری شماره ۵ و تعداد زیادی پروژه‌های جنبی و پشتیبانی، منجر به این شد تا در نهایت طرح مذکور تا سال ۱۳۹۵ اجرایی شود.
علاوه بر طرح‌های توسعه‌ای که در درون مجتمع فولاد مبارکه انجام شده، سرمایه‌گذاری‌هایی هم در خارج از مجتمع و در دیگر استان‌ها برنامه‌ریزی شده که یا در قالب ایجاد کارخانه‌های فولاد جدید بوده یا توسعه کارخانه‌های موجود. در این باره توضیح می‌دهید؟
در واقع مرزهای توسعه شرکت فولاد مبارکه در سال ۱۳۸۹ با خرید طرح فولاد هرمزگان به خارج از شرکت گسترش یافت. شرکت فولاد هرمزگان به عنوان پیشرفته‌ترین واحد فولادسازی کشور به ظرفیت تولید ۶۵/ ۱ میلیون تن آهن اسفنجی و ۵/ ۱ میلیون تن تختال در منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج‌فارس واقع شده و هم‌اکنون یکی از شرکت‌های پذیرفته‌شده و قابل معامله در بازار سرمایه کشور است. علاوه بر این خرید سهام شرکت‌های فولاد امیرکبیر کاشان و ورق خودرو چهارمحال و بختیاری در سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۳، فولاد مبارکه را در حوزه محصولات پوشش‌دار به یکی از شرکت‌های توانمند کشور تبدیل کرد.
توجه به حوزه بالادست و تعریف استراتژی ورود به حوزه معدن، فولاد مبارکه را رهسپار سرمایه‌گذاری در مجموعه معادن سنگ‌آهن سنگان شهرستان خواف در استان خراسان رضوی کرد. بهره‌برداری از واحد گندله‌سازی پنج میلیون‌تنی در شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان در سال ۱۳۹۵ محقق شد. پروژه‌های مربوط به واحدهای تولید کنسانتره سنگ‌آهن به ظرفیت پنج میلیون تن در مردادماه سال جاری به بهره‌برداری رسیدند و در حال حاضر پروژه‌های زیرساختی به همراه طرح‌های بهینه‌سازی جهت ارتقای ظرفیت تولید واحدهای گندله‌سازی و تولید کنسانتره در دست اجراست.
ورود به طرح فولاد سفیددشت چهارمحال و بختیاری در سال ۱۳۹۳، به عنوان یکی از طرح‌های استانی، فولاد مبارکه را یک گام دیگر به تحقق چشم‌انداز ارتقای ظرفیت فولاد خام خود نزدیک ساخت. فولاد مبارکه با تکمیل و بهره‌برداری از واحد تولید آهن اسفنجی طرح مذکور در سال ۱۳۹۵، گوی سبقت را از دیگر طرح‌های استانی ربود.
در حال حاضر گروه فولاد مبارکه با ظرفیت تولید ۳/ ۱۰ میلیون تن فولاد خام، بزرگ‌ترین گروه فولادی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) محسوب می‌شود. با بهره‌برداری از طرح فولاد سفیددشت در سال آینده، ظرفیت تولید این گروه به بیش از ۱۱ میلیون تن در سال ارتقا خواهد یافت. لازم به ذکر است که شرکت فولاد مبارکه به تنهایی با ظرفیت تولید ۱۱ میلیون تن آهن اسفنجی، بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول در جهان است.
استراتژی‌های فولاد مبارکه در حوزه سرمایه‌گذاری چه نقاط مثبت یا قوتی داشته که می‌توان به آنها اشاره کرد و از پیامدهایشان گفت؟
از جمله نقاط قوت و پتانسیل‌هایی که گروه فولاد مبارکه را توانسته همواره در مسیر رشد سرمایه‌گذاری‌های خود قرار دهد می‌توان به سهامداران بزرگ و توانمند و حمایت مالی، منطقی و مناسب ایشان از توسعه و سرمایه‌گذاری، مدیریت هوشمند و توانمند با نگاه استراتژیک و آینده‌نگر، سرمایه‌های انسانی باتجربه، آموزش‌دیده و به‌روز در صنعت فولاد، زیرساخت‌های موجود، دانش فنی قوی در طراحی، ساخت، بهره‌برداری و مدیریت سیستم‌ها، توان مالی و اعتبار لازم برای تامین منابع مالی داخلی و خارجی و تجربه در مدیریت شرکت‌های جدید اشاره کرد. به‌طور کلی منشأ سرمایه‌گذاری‌های فولاد مبارکه از گذشته تاکنون، مواردی نظیر سند بالادستی طرح جامع تحقق چشم‌انداز گروه فولاد مبارکه، ذی‌نفعان بیرونی شامل سهامداران، مشتریان و...، پوشش نیازهای سازمانی و استفاده به‌موقع از فرصت‌ها و مدیریت مناسب تهدیدهای حوزه صنعت بوده است. توازن در زنجیره تولید (رشد عمودی)، تولید محصولات کیفی و با ارزش افزوده بالا در راستای پاسخگویی به نیاز حداکثری بازار (رشد افقی)، تشکیل شراکت و اتحادهای استراتژیک و توسعه صادرات را می‌توان به عنوان اصلی‌ترین استراتژی‌های حوزه سرمایه‌گذاری گروه فولاد مبارکه برشمرد.
برنامه‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه برای سال‌ها و دهه پیش‌رو چیست؟ به هر حال با توجه به تغییرات زیادی که در صنعت در جهان اتفاق می‌افتد به‌ویژه با فناوری‌های نوین، روند تحقیق و توسعه باید مداوم و بی‌وقفه باشد. برنامه‌های آتی شما چیست؟
درست است؛ آنچه تاکنون در موردش صحبت کردم داستان سرمایه‌گذاری‌های قبلی فولاد مبارکه بود که خوشبختانه به سرانجام رسیده یا در شرف تکمیل شدن است و نتایج خوبی هم از آن حاصل شده. اما فولاد مبارکه به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد در کشور باور دارد که مسیر گذشته چراغ راه آینده است. سرمایه‌گذاری و توسعه همیشگی شرکت به عنوان فرآیندی ادامه‌دار همواره مورد تاکید مدیریت ارشد شرکت بوده و هست. طرح‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری‌های آینده یکی پس از دیگری مطرح و مورد بررسی و کارشناسی قرار می‌گیرد و ما دائم در حال تهیه طرح‌ها و برنامه‌های جدید با توجه به تغییرات صنعت و اقتصاد داخلی و جهانی هستیم.
در حال حاضر یکی از اصلی‌ترین طرح‌های توسعه در راستای تکمیل زنجیره تولید ۲/ ۷ میلیون تن فولاد در شرکت فولاد مبارکه، پروژه احداث نورد گرم ۲ است. هدف از اجرای این طرح استفاده بهینه از امکانات موجود، ایجاد موازنه بین خطوط فعلی تولید، بهبود بهره‌وری، گسترش ظرفیت تولید، بهبود قدرت رقابت در بازار، ارتقای تکنولوژی تولید، افزایش سهم محصولات با ارزش افزوده بالاتر در سبد محصولات شرکت فولاد مبارکه و توجه به نیاز بازار است. تکنولوژی مورد استفاده در این خط، توانمندی تولید طیف وسیعی از انواع ورق‌های فولادی موردنیاز در صنایع مختلف از جمله نفت و گاز، خودروسازی، کشتی‌سازی، لوازم خانگی، ساختمان و... را دارد که تاکنون در کشور قابلیت تولید نداشته‌اند.
فولاد مبارکه همچنین پروژه‌های توسعه‌ای متنوع و بسیاری را نیز در شرکت‌های سرمایه‌پذیر خود در دست اجرا دارد. مثلاً می‌توان به تکمیل پروژه فولادسازی و ریخته‌گری تختال شرکت فولاد سفیددشت چهارمحال و بختیاری به ظرفیت ۸۰۰ هزار تن که در سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد و پروژه بسیار مهمی از نظر تولید و ایجاد اشتغال در منطقه است، اشاره کرد. همچنین پروژه‌های دیگری مانند توسعه زیرسقف واحد فولادسازی و ریخته‌گری مداوم شرکت فولاد هرمزگان از ۵/ ۱ به ۲ میلیون تن و اجرای واحد تولید ورق عریض (پلیت میل) به ظرفیت ۲/ ۱ میلیون تن در سال، از جمله طرح‌های گروه فولاد مبارکه در بخش تنوع‌بخشی به سبد محصولات است. ایجاد زیرساخت‌های مربوط به پروژه‌های فوق نیز باید به تناسب در دستور کار قرار گیرد.
سرمایه‌گذاری برای فاز اول طرح توسعه شرکت فولاد امیرکبیر کاشان شامل احداث خط نورد سرد به ظرفیت ۲۵۰ هزار تن و توسعه خط اسیدشویی از ۳۰۰ به ۵۰۰ هزار تن هم از جمله طرح‌های توسعه‌ای گروه فولاد مبارکه در بخش محصولات سرد و پوشش‌دار محسوب می‌شود.
فولاد مبارکه همچنین در راستای تولید محصولات کیفی در بخش ورق گالوانیزه خودرو، نسبت به اجرای اصلاحات زیرسقف در شرکت ورق خودرو چهارمحال و بختیاری اقدام کرده و همچنین به دنبال ایجاد واحد ذوب و ریخته‌گری بیلت فولادی در شرکت مجتمع فولاد زاگرس اندیمشک به ظرفیت ۴۰۰ هزار تن و با مشارکت شرکت‌های بزرگ فولادی و معدنی کشور است. این طرح توسعه‌ای پس از انعقاد قرارداد و اجرای برخی زیرساخت‌ها، وارد عملیات اجرایی شده است. از طرفی در راستای تحقق چشم‌انداز و سیاست‌های طرح جامع فولاد کشور، گروه فولاد مبارکه مشارکت در طرح‌های تولید ۱۰ میلیون تن فولاد خام در منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج‌فارس استان هرمزگان و ۱۰ میلیون تن فولاد خام در منطقه آزاد چابهار در استان سیستان و بلوچستان را در دستور کار قرار داده است. این دو طرح با مشارکت شرکت‌های بزرگ حوزه معدن و فولاد کشور تشکیل و فاز مطالعات مربوطه و تملک زمین طرح‌ها در دست پیگیری است.
علاوه بر موارد فوق، چتر توسعه و به‌روزرسانی در تمامی شرکت‌های سرمایه‌پذیر گروه فولاد مبارکه برای حفظ و ارتقای تکنولوژی گسترده است.
در این مسیر، شرکت فولاد مبارکه از ابزار نقشه راه تکنولوژی استفاده می‌کند. تعریف طرح‌های توسعه‌ای برای تولید محصولات کیفی نظیر گریدهای ویژه API در سال‌های اخیر و محصولات گالوانیزه خودرویی و... در سال‌های آتی بر این مبنا در دستور کار قرار گرفته و پس از فراهم شدن شرایط لازم به سرعت در مرحله اجرا قرار می‌گیرند. همچنین طرح تحول دیجیتال گروه فولاد مبارکه که آینده و سرنوشت این گروه در گرو تحقق آن است نیز از حوزه‌های دیگر سرمایه‌گذاری این شرکت محسوب می‌شود که خود طرح بسیار کامل و جامعی است و در واقع دریچه‌ای تازه به سوی فناوری‌های نوین و ورود فولاد مبارکه به باشگاه انقلاب چهارم صنعتی است.
فولاد مبارکه در سایر حوزه‌ها، فراتر از تولید محصولات فولادی یا تحقیق و توسعه و فناوری‌های مدرن، هم سرمایه‌گذاری مشخصی داشته است؟ محیط زیست یا مساله آب که یکی از مشکلات استان اصفهان است.
اتفاقاً این حوزه‌ها بسیار مورد توجه فولاد مبارکه قرار گرفته و در سال‌های اخیر در مرکز توجه سرمایه‌گذاری‌های خارج از ماموریت اصلی و تولید بوده است. به‌ویژه مساله آب که همواره برای استان اصفهان با توجه به مشکلاتی که برای زاینده‌رود ایجاد شده است بسیار حیاتی و برای مردم مهم است.
فولاد مبارکه این سرمایه‌گذاری‌ها را معطوف به مسوولیت اجتماعی شرکت کرده است. در واقع سرمایه‌گذاری در حوزه‌های اجتماعی با هدف پذیرش مسوولیت در برابر جامعه، محیط زیست و... و مشارکت برای حل مشکلات آنان، بخشی دیگر از دغدغه فولاد مبارکه و مدیران آن را به خود اختصاص داده است. اهمیت این موضوع منجر به این شده که شرکت فولاد مبارکه در فرآیند تدوین استراتژی‌ها، ماموریت اصلی خود را در قالب شهروندشرکتی مسوولیت‌پذیر عنوان کند. ایفای چنین ماموریتی مستلزم سرمایه‌گذاری‌های اقتضایی در حوزه‌های مختلف برای فولاد مبارکه است. ساخت و تکمیل استادیوم فوتبال ۷۵ هزارنفری ورزشگاه نقش جهان اصفهان و بسیاری دیگر از طرح‌های کوچک و بزرگ در این راستا قابل ارزیابی هستند.
همچنین یکی دیگر از اقدامات شرکت فولاد مبارکه در حوزه شهروندشرکتی، سرمایه‌گذاری در شرکت تامین آب اصفهان با هدف جبران بخشی از کسری منابع آبی استان بوده است. شرکت فولاد مبارکه به عنوان یکی از متولیان اصلی تاسیس این شرکت، نقش تعیین‌کننده‌ای در ادامه فعالیت‌ها و دستیابی به اهداف آن ایفا می‌کند.
در نهایت می‌توانم به این مساله اشاره داشته باشم که پورتفوی سرمایه‌گذاری شرکت فولاد مبارکه، با حضور چهار هلدینگ بزرگ و مجموعه بیش از ۲۵ شرکت، سبدی توانمند از مجموعه شرکت‌های بزرگ حوزه معدن و صنایع معدنی کشور را تشکیل می‌دهد. ارزش روز پورتفوی بورسی شرکت به تاریخ ۳۰/ ۰۹/ ۱۳۹۹ بالغ بر ۹۳۷.۶۷۱ میلیارد ریال بوده است. سود حاصل از این پورتفوی ارزشمند، همواره بخش اعظم درآمد غیرعملیاتی شرکت را به خود اختصاص می‌دهد. تشکیل گروه خدمات مالی، مشارکت فعال فولاد مبارکه در برنامه افزایش سرمایه شرکت‌های بزرگ و حمایت‌های مقطعی در روزهای حساس از بازار سرمایه از جمله سیاست‌های سرمایه‌گذاری شرکت فولاد مبارکه در حوزه سبد سرمایه‌گذاری هستند.
تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی گروه فولاد مبارکه با سرمایه اولیه ۸ هزار میلیارد ریال در تاریخ ۲۶/ ۰۸/ ۱۳۹۹ به منظور بازارگردانی سهام شرکت فولاد مبارکه اصفهان و ۱۳ شرکت سرمایه‌پذیر گروه، که به‌طور قطع در آینده‌ای نزدیک به بزرگ‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری کشور تبدیل خواهد شد، نمونه دیگری از سرمایه‌گذاری‌های فولاد مبارکه در این حوزه است.
