هوای آینده
اثر بازار مسکن بر صنعت تهویه چگونه است؟
وضعیت تاثیر صنعت تهویه بر صنعت ساختمان چیست؟
برای رسیدن به پاسخ این پرسش ذکر چند نکته حائز اهمیت است. صنعت تهویه و به‌تبع آن صنعت ساختمان، به نوعی قلب تپنده ساختمان هستند. بر اساس پارامترهایی مثل مصرف انرژی، آسایش حرارتی و تنظیم محیطی طبعاً صنعت تهویه می‌تواند نقش بسزایی در سرنوشت صنعت ساختمان داشته باشد.
صنعت تهویه باعث می‌شود که ساختمان بهتر و با کیفیت بالاتری داشته باشیم؛ به عبارت دیگر این صنعت باعث می‌شود ما کنترل دما و آسایش دمایی بهتری داشته باشیم. کیفیت ساختمان تاثیر بسزایی در قیمت ساختمان و عمر مفید ساختمان دارد؛ یعنی اجرای درست صنعت تاسیسات به‌ویژه صنعت تهویه مطبوع در داخل ساختمان امری مهم و ضروری است. زمانی که به بحث نگهداری مفید ساختمان می‌پردازیم باید به یاد داشته باشیم که از صنعت تهویه هم سخن می‌گوییم. در بیان دیگر صنعت تهویه می‌تواند تاثیر مهمی بر اقتصاد ساختمان، بهره‌وری، کیفیت و عمر ساختمان داشته باشد.
ضعف‌های صنعت تهویه که صنعت ساختمان خواستار رفع آنهاست، چیست؟
در صنعت ساختمان، بر اساس کاربری ساختمان و اقلیمی که ساختمان در آن قرار دارد با دانش مهندسی و نیاز مصرف‌کننده تهویه لازم آن تعریف و انتخاب می‌شود. یعنی بررسی می‌شود که نوع تکنولوژی که باید برای آن ساختمان استفاده شود، نوع تجهیزات و سیستم‌های کنترلی که باید برای آن سیستم کاربری تعریف شود، چه باید باشد؟ قطعاً مثل همه صنعت‌ها در این حوزه هم ضعف‌هایی وجود دارد که به عنوان مثال می‌توانیم به نبود آزمایشگاه‌های مرجع، خصوصاً در بحث سرمایش اشاره کرد. همچنین می‌توان به این موضوع اشاره کرد که باید در تکنولوژی‌های کنترلی که در بحث سیستم‌های تهویه مطبوع می‌گنجد به فکر ارتقا باشیم. باید به آن سمت میل کنیم که این تکنولوژی‌ها به سمت‌وسوی علم روز حرکت کنند.
همچنین باید تلاش کنیم تا بسترها را در این سمت‌وسو آماده کنیم تا بتوانیم از تکنولوژی‌های روز دنیا بهره برده و استفاده کنیم. طبیعتاً در سیستم تکنولوژی تهویه از تکنولوژی روز دنیا عقب هستیم. این موضوع را باید بپذیریم و در راستای حل این مشکل حرکت کنیم. این بستر توسط دولت، مسوولان و سیستم‌های اجرایی باید حمایت شود. ابتدا از سوی این گروه‌ها چنین موضوعی باید پذیرفته شود که نیازمند حمایت برای ارتقای تکنولوژی هستیم تا در ادامه بتوانیم انتقال تکنولوژی و انتقال دانش فنی و سیستم‌های فنی روز دنیا را صورت دهیم.
ضعف‌های صنعت تهویه که صنعت ساختمان خواستار رفع آنهاست، چیست؟
بحث تهویه و ساختمان دو جزء جداناپذیر از هم هستند. در بحث تاسیسات که شامل تهویه و حوزه الکترونیکی می‌شود همه کارشناسان عقیده دارند که این دو از بدنه ساختمان جداناپذیر هستند. در واقع اگر بخواهیم اینها را از هم جدا ببینیم اشتباه کرده‌ایم. همان‌طور که در سیستم‌های مشاور در بحث سازه که می‌خواهند طرح اولیه بدهند، حتماً باید بحث تاسیسات را ببینند، همان‌طور هم زمان بحث معماری بحث تاسیسات را نیز باید در نظر بگیرند. جانمایی داکت‌ها از زمان پلانِ تیرریزی‌ها شروع می‌شود. جمع‌آوری آب‌های سطحی، زیرساخت‌های ساختمان، زهکشی‌ها و... همه بحث‌های تاسیسات ساختمان است. بحث کانال‌های تهویه مطبوع هم یکی از همین موضوعات است که از هم جداناپذیر هستند. ما نمی‌توانیم از لحاظ فنی ساختمان را از صنعت تهویه جدا کنیم. اگر این جدایی در جایی صورت بگیرد نشان می‌دهد که علم مهندسی و ساخت‌وساز در آنجا حاکم نیست.
به لحاظ فنی چگونه این دو صنعت بر رشد و توسعه هم اثر می‌گذارند؟
در سطح بین‌الملل در تمام کشورهای دنیا بخش صنعت ساختمان و تهویه به‌طور کامل یکسان و از هم جدایی‌ناپذیر هستند. در تمام جزئیات از طراحی تا اجرا این موضوعات دقیق و موبه‌مو در کنار هم قرار می‌گیرند و توسط مهندسان صاحب صلاحیت، رسیدگی، به‌روزرسانی و اجرا می‌شوند. در سطح بین‌الملل رشته‌های مختلف ساختمان را نمی‌توانیم از هم تفکیک کنیم. اینها به صورت کارگروهی از طراحی تا بهره‌برداری در کنار یکدیگر هستند. مهندس‌هایی که می‌خواهند خودشان را با علم روز و کارشان را در سطح بین‌المللی معرفی کنند این امر را به عنوان موضوعی پذیرفته‌شده و علمی قبول کردند. پس با قاطعیت می‌توان گفت به لحاظ فنی دو صنعت تهویه و ساختمان بر یکدیگر اثر متقابل و مستقیم می‌گذارند.
وضعیت همکاری صنعت ساختمان و تهویه در سطح بین‌الملل چگونه است؟
در ابتدای امر برای درک این گزاره باید بگویم که در نظر بنده ما در قسمت‌های تاسیسات فاصله آنچنانی با صنعتگران بین‌الملل نداریم. نه اینکه کاملاً برابر باشیم اما مشکلاتی که در ادامه درباره آنها می‌نویسم به گونه‌ای نیست که ما را از سطح جهانی دور کرده باشد. اما مهم‌ترین تفاوت ما در سیستم‌های کنترلمان در بحث تهویه است. در این حوزه فاصله ما معنادار است. در بحث چیلر، کمپرسورها و سیستم‌های کنترلی فاصله قابل ملاحظه‌ای با جهان داریم؛ چراکه این تکنولوژی‌ها «های‌تِک» هستند.
جا دارد که بتوانیم از انتقال دانش و تکنولوژی در این حوزه استفاده کنیم. این فاصله‌ها ملموس هستند اما قطعاً قابل حل شدن نیز هستند. با توجه به بازدیدهایی که از کارخانه‌های اروپایی و آسیایی داشتم می‌گویم که جا دارد روی این زمینه‌ها سرمایه‌گذاری کنیم؛ چرا که این امر نیاز کشورمان است و برای آینده صنعت بهتر است این کار انجام شود.
سازمان نظام مهندسی هم در این سال‌ها گام‌های خوبی برداشته است. ما با کشور آلمان در حوزه تبرید ارتباط خوبی گرفتیم. در سیستم گرمایشی هم چنین ارتباط خوب و سازنده‌ای برقرار شده است. می‌خواهم بگویم در سال‌های اخیر اتفاق‌های خوبی در کشور رقم خورده و می‌خورد. ما یکسری تکنولوژی داریم که «های‌تِک» هستند. مثل تکنولوژی کمپرسورها، سیستم کنترلی و سیستم‌های چیلرها. این حوزه‌ها نیاز دارند تا سرمایه‌گذاری‌های خوبی برایشان انجام شود. باید اذعان کرد که بسترسازی‌های بعضی حوزه‌ها مثل سیستم‌های سرمایشی بسیار ضعیف است. برای رفع این ضعف و تقویت آن نیازمند تجهیز آزمایشگاه‌هایمان هستیم. قطعاً در اینجا فقط صنعتگران بخش خصوصی دخیل نیستند، بلکه به کمک بسیار زیاد و قاطع سیستم‌های دولتی احتیاج است. دولت هم باید در این زمینه از صنعتگران حمایت کند و هم برای رشد و ارتقای آن سرمایه‌گذاری جدی صورت دهد. رشد تحقق نمی‌یابد مگر آنکه شاهد حمایت‌های مادی و معنوی دولت از صنعت باشیم.
نمایشگاه‌ها چه اثری در این همکاری می‌گذارند؟
نمایشگاه‌های حوزه صنعت ساختمان و تهویه جلوه‌ای از نمایان کردن تکنولوژی و توانمندی‌های روز صنعتگران هستند. من معتقد هستم که به صورت صددرصدی نمایشگاه‌ها می‌توانند پل ارتباطی بسیار قوی بین مهندسان و صنعتگران باشند. توصیه شخصی بنده این است که حتماً باید از فضای پرشور، علمی و صنعتی نمایشگاه‌ها استفاده کرد. هرچقدر هم نمایشگاه و کنفرانس بین‌المللی داشته باشیم باز برای کشورمان کم است؛ چرا که ما باید همراه رشد صنعتمان برای آینده برنامه‌ریزی انجام دهیم و برای این امر چه جایی بهتر از نمایشگاه‌ها؟ نمایشگاه‌ها فضایی دارند که بتوانیم پیشاپیش همکاری‌های رسمی، ارتباط صنایع کشورهای دیگر با خودمان و ارتباط نمایندگان کشورهای دیگر با مهندسان خود را ارتقا بدهیم و هرچه بیشتر نزدیک کنیم.
نقدها و پیشنهادهای شما چیست؟
قطعاً مانند هر حوزه دیگری کارشناسان دو صنعت ساختمان و تهویه هم به شرایط موجود نقدهایی دارند و برای بهبود شرایط پیشنهادهایی مطرح می‌کنند. من نیز به نوبه خودم نقدهایم را می‌نویسم. ابتدا نیاز داریم که حتماً ارتباط بین صنعت و حرفه‌مان را به هم نزدیک‌تر کنیم. صنعتگران باید مهندسان را جزو بدنه خود بدانند. دانشگاه‌ها در این میان باید فعال شوند تا نیازهای مهندسان و صنعتگران از طریق دانشگاه‌ها مطرح شود. از این طریق است که دانشجویان ما می‌توانند در سال‌های آخر تحصیلشان، جذب صنایع ما شوند.
ما نیاز داریم تا ارتباطات بسیار نزدیک‌تری با صنعتگران و حرفه‌مندانمان داشته باشیم. باید به صنعتگرانمان بیشتر بها دهیم. من به سیستم‌های فروش صنعتی‌مان نقد دارم. حتماً باید در سیستم‌های فروش صنعتی‌مان به سمت مهندسی شدن برویم؛ یعنی باید مهندسان پیشنهادهای اجرایی بدهند. این باعث می‌شود سیستم‌های شبکه فروش‌مان هم حرفه‌ای‌تر شوند. دست افرادی که فاقد صلاحیت هستند و تجهیزاتی که بدون کیفیت صنعت ساختمان هستند هم کوتاه می‌شود. این باعث می‌شود که هم شبکه فروش صنعت ما حرفه‌ای‌تر شود و هم اینکه بستر کالای جدیدتر فراهم شود. در واقع با این شرایط ما به این سمت سوق پیدا می‌کنیم که محصولاتی با کیفیت بالاتر و رده انرژی کمتر در داخل ساختمان‌هایمان استفاده کنیم.
پیشنهادهای راهگشا برای بهبود همکاری در دو صنعت ساختمان و تهویه چیست؟
یکی از پیشنهادهایی که به نظر می‌تواند سطح همکاری دو صنعت ساختمان و تهویه را ارتقا ببخشد در ارتباط با همکاری شرکت‌های تکنولوژی و شرکت‌های دانش‌بنیان تعریف می‌شود. اصل آن است که صنعتگران، این شرکت‌ها را تحت پوشش خودشان قرار دهند تا بتوانند در راستای انتقال تکنولوژی و مهندسی معکوس از این شرکت‌ها و توانمندی‌هایشان استفاده کنند. همه ما فعالان حوزه‌های صنعتی باید بتوانیم در قسمت‌هایی که توانایی داریم شرکت‌های دانش‌بنیان را ارتقا دهیم. در مدل‌سازی‌هایمان و انتقال تکنولوژی در حوزه نظامی توانسته‌ایم رشد خوبی داشته باشیم؛ شاید با این روش صنعت تهویه و تبریدمان را هم بتوانیم رشد دهیم و نتایج بهتری با استفاده از این پتانسیل‌ها به دست آوریم.
حرف آخر
زمانی می‌توانیم در صنعت حرفی برای گفتن داشته باشیم که خودمان را تا می‌توانیم در سال‌های پیش‌رو به استانداردهای جهانی از نظر تهویه نزدیک کنیم. ما باید بتوانیم به مهندسان خود اعتماد داشته باشیم تا کارمان را حرفه‌ای‌تر انجام دهیم. به شغل مهندسان به عنوان شغل حرفهای نگاه کنیم؛ چراکه آینده از آن نسل‌های بعدی و بچه‌های ماست. باید بتوانیم تکنولوژی خوبی را برای آنان به ارث بگذاریم که مصرف انرژی کمتر و کارآمدی بالاتری داشته باشند. باید برای مردم فرهنگ‌سازی کنیم و توضیح دهیم تا مردم ترغیب شوند از تکنولوژی‌های بهتری استفاده کنند. صنعتگران نباید سراغ تکنولوژی‌هایی با راندمان کمتر بروند. همان‌طور که اگر تکنولوژی بهتری داشته باشیم قطعاً سوخت‌های فسیلی کمتری مصرف می‌شود، آلاینده‌های زیست‌محیطی کمتری داریم، از خام‌فروشی جلوگیری می‌شود و می‌توانیم در بازارهای بین‌المللی حرفهای بیشتری برای گفتن داشته باشیم.
قانونگذار باید قانون جامعی برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی در نظر بگیرد زیرا بافت‌های فرسوده و صنعت عقب‌مانده در کشور نیز عاملی برای هدررفت انرژی و منابع به‌شمار می‌آیند. یکی از اهداف مهم نظام مهندسی تهران در سال جاری ترویج مقررات ملی ساختمان است تا بتوانیم مردم را با حقوق خود در این حوزه آشنا کنیم. هر یک از سازندگان قانون خاصی را بدون در نظر گرفتن حقوق مصرف‌کننده به کار می‌گیرند که باید از ترویج این امر جلوگیری به عمل آید. ما در همکاری پایدارمان با صنعت تهویه به حقوق متقابل مصرف‌کننده توجه وافری داشته‌ایم.
منطقه خاورمیانه منطقه بسیار خوبی از نظر سیستم‌های تهویه است و بازارهای بسیار خوبی برای شرکت‌ها به‌ویژه شرکت‌های اروپایی و آمریکایی دارد. ما هم باید سهم بالایی در این میان داشته باشیم و این حاصل نمی‌شود مگر اینکه به توان مهندسان خود اهمیت دهیم و دولت در این زمینه سرمایه‌گذاری کند. ما باید بحث انرژی و زیست‌محیطی را بسیار جدی بگیریم. باید به آینده کشورمان، صیانت از منافع ملی و کیفیت در صنایعمان احترام بگذاریم.
