کافه گالری؛ ایده مدیرکل برای طبقه دوم میدان نقش‌جهان
مسائل مطرح‌شده درباره گنبد مسجد جامع عباسی و مسجد شیخ لطف‌الله و یا عمارت عالی‌قاپو، مصداق بیرونی مشکلات میدان نقش‌جهان است اما مسائل دیگر این میدان مانند کابل‌کشی‌ها و رطوبت نیز مانند یک بمب ساعتی عمل می‌کند که هرلحظه ممکن است منفجر شود و اتفاق ناخوشایندی برای این کل مجموعه این میدان رخ دهد. در این خصوص چه فکر و اقدامی داشته‌اید تا میدان نقش‌جهان مانند یک بسته کلی دیده شود و ازنظر متخصصان برای نجات کل این میدان استفاده شود؟
ما شورایی در تهران تشکیل دادیم که در چند جلسه از آن مدیر پایگاه میدان نقش‌جهان هم حضور داشت و درباره کف میدان صحبت شد. نظر شخصی من این است که باید تمام سنگ کف میدان برداشته‌شده و به میدان چوگان یعنی حالت اولیه و اصلی خود بازگردد چراکه این میدان، میدانِ چوگان است. ضمن اینکه میدان جای موتورسواری نیست و من هنوز نتوانستم جلوی آن را بگیرم حتی حکم دادستانی را هم گرفتیم اما در این خصوص همچنان تغییری ایجاد نشده است؛ اما درباره تبدیل به میدان چوگان که البته یک مقدار سخت است خارج از نگاه استان بلکه از نگاه ملی، طرح جامعی داریم که آن را با حضور اساتیدی مانند آقای محبعلی و دیگر بزرگان صاحبان فکر و اندیشه دنبال می‌کنیم.
درباره جداره‌ها هم فکر می‌کنم که بتوانیم همه انشعابات شامل آب و برق و گاز را به یک کانال زیرزمینی ببریم که البته کار بسیار سختی است. با توجه به وضعیتی که میدان دارد سبک‌سنگین می‌کنیم تا بتوانیم چوگان را به میدان بازگردانیم که اگر چنین شود یعنی کف میدان را به حالت اصلی خود بازگردانیم قاعدتاً با مخالفت‌های زیادی مواجه می‌شویم اما این کار به کنترل رطوبت نیز بسیار کمک می‌کند؛ ضمن اینکه اقداماتی هم توسط مدیریت بحران استان در حال انجام است، اما به‌هرحال بناهای این‌چنینی درهرصورت با خطر مواجه هستند و اگر همه این کارها هم انجام شود هیچ‌وقت خیال من راحت نمی‌شود چراکه این سازه‌ها همیشه ممکن است با خطر مواجه شوند. بیشتر از هزار کپسول آتش‌نشانی هم خریداری‌شده است اما واقعا کار در بازار سخت است به‌طوری‌که نه می‌شود بجنگیم و نه می‌شود آن را رها کنیم؛ ببینید چقدر از جداره‌ها تراشیده شده، چقدر از جداره‌ها کامل از بین رفته و یک حجره برای آن ایجادشده، چقدر زیرزمین ایجادشده، چقدر هواکش و راه‌پله ایجاد کردند، الآن تقریباً جلوی این معضل‌ها گرفته‌شده اما آسیبی که قبلاً ایجادشده کم نیست. بخشی از آن را مدیریت کرده و پیش می‌رویم اما از طرف دیگر بدون مشارکت بازاری‌ها شدنی نیست ضمن اینکه اولین بحث بازاری‌ها این است که می‌گویند پولی برای هزینه ندارند.
درباره کاربری طبقه دوم میدان چه اقدامی خواهیدکرد؟
به دنبال فردی هستیم که بتواند آنچه می‌خواهیم را انجام دهد یعنی نظر ما برای کاربری طبقه دوم میدان، یک کافه گالری است چون صرف ایجاد موزه توجیه اقتصادی ندارد و کسی حاضر به انجام آن نیست؛ بنابراین باید برای آن پاخور ایجاد کرد اما شأنیت بنا هم برای من بسیار مهم است. درمجموع اینکه قطعاً آن را با این شرایط واگذار می‌کنیم.
اما ما کافه قیصریه را هم داریم که بدون توجه به سازه، گل‌کاری شده و آب‌پاشی انجام می‌شود!
این قسمتی که گفتید قاعدتاً باید عایق‌بندی شده باشد و رطوبتی به پایین نداده است ضمن اینکه سقف آن سازه جدیدی است یعنی کامل از بتن است.برای این کار زمان‌بندی تعیین کردید؟
یکی دو نفر آمده‌اند و خواسته‌ایم طرح خود را به‌طور کامل ارائه کنند که اگر تأیید کنیم در مدت یک هفته تا ۱۰ روز واگذار می‌کنم چون حیف است که یک فضای این‌چنینی را از دست بدهیم؛ ضمن اینکه اگر کاربریِ آن پاخور نداشته باشد تخریب آن بیشتر می‌شود.
در مورد بسیاری از خانه‌های تاریخی که اتفاقاً در مالکیت اداره کل میراث فرهنگی استان قرار دارند چنین مساله‌ای پیش‌آمده یعنی بنا کاربری ندارد و خانه در حال تخریب است یا تخریب‌شده. با واگذاری خانه‌های تاریخی تحت مالکیت این اداره موافق هستید؟
من با واگذاری خانه‌های تاریخی موافق هستم و هرچه داشته باشیم را واگذار می‌کنم. واقعیت این است که اگر می‌توانستیم واگذار نمی‌کردیم اما چون امکاناتی نداریم، واگذار می‌کنیم و اصلاً به دنبال نگه‌داشتن نیستیم. از طرفی واگذاری آن‌ها به اقتصاد و اشتغال و فرهنگ‌سازی کمک می‌کند.
متأسفانه در مواردی میراث فرهنگی به شهرداری برای تخریب چراغ سبز نشان داده است، از زمان مسوولیت شما به عنوان مدیرکل اداره میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان، شهرداری مقابل شما قرار نگرفته مثلاً آیا اتفاق افتاده که شهرداری اصفهان تمایل داشته باشد خانه‌های تاریخی را برای احداث خیابان آزادسازی کند؟
نه خوشبختانه الآن در بهترین شرایط با شهرداری هستیم و آن‌قدر با آن‌ها از درِ تعامل و دوستی هستم که خدا را شکر هیچ مشکلی با مجموعه شهرداری نداریم و اعتراف می‌کنم که امروز من نیازمند شهرداری هستم.
در استان و به‌ویژه شهر اصفهان، حفاری و ساخت‌وسازهایی بدون کاوش‌های باستان‌شناسی انجام می‌شود، ازجمله اتفاقی که در ایستگاه‌های مترو انجام شد و جز دو ایستگاه، آن‌هم به‌صورت محدود، کاوش باستان‌شناسی صورت نگرفت. این تعامل است؟!
ما در دو حوزه، یکی در حوزه باستان‌شناسی و یکی هم در حوزه صندوق حفظ و احیا با مشکلاتی مواجه هستیم. در خصوص صندوق حفظ و احیا باید گفت این موضوع مصوب شده که خانه‌های تاریخیِ در مالکیت دولت به معنای عام، با تغییر کاربری به‌صورت مشارکتی در اختیار بخش خصوصی قرار بگیرند، اما از دیدگاه من ایراد این است که برآوردهای اولیه کاملاً اشتباه است و نظارتی بر سیستم مرمتی آن‌ها صورت نمی‌گیرد و از محل درآمد آن‌ها نیز چیزی عاید استان نمی‌شود و این فاجعه است. درصورتی‌که یک ظرفیت قانونی به نام ماده ۲۷ وجود دارد که اجازه می‌دهد درآمدِ آن به استان بازگردد.
موضوع دوم این است که به‌عنوان‌مثال در ایستگاه متروی ابن‌سینا که کاوش باستان‌شناسی در آن به‌صورت علمی و با حدود ۱۸ میلیون تومان انجام شد، اما اگر همین کار توسط پژوهشگاه انجام می‌شد چندین برابر هزینه می‌گرفت.
به ایستگاه ابن‌سینا اشاره کردید چرا به نظر کارشناسان توجهی نشد و کاوش متوقف شد؟
گمانه زده شد و به لایه دست‌نخورده هم رسید، اما لایه واجد ارزشی نیست، ضمن اینکه یک‌بخشی از آن‌هم پر از آشفتگی است یعنی در زمان پهلوی نخاله‌های بسیاری در آنجا ریخته و انباشته‌شده است و این‌طور نیست که سازه‌ای وجود داشته باشد.
یعنی در چند صد متری مسجد جامع عتیقی چیزی نیست؟!
نیست، من شواهد را می‌گویم، نیست. شهرها در قدیم و در حال حاضر، در یکی دو ضلع گسترش پیدا می‌کنند و به نظر من اینجا در همان زمان هم زیاد موردتوجه نبوده است و اگر هم لایه‌هایی وجود داشته با خیابان‌کشی‌های دوره پهلوی از بین رفته است.
در این خصوص با اساتید باستان‌شناسی دانشگاه هنر اصفهان مشورت نمی‌کنید؟
آمدند و نگاه کردند و گفتند که متأسفانه کل آن را خراب کرده‌اند، یعنی زمان بازگشایی خیابان کمال و ابن‌سینا در زمان پهلوی تخریب‌شده است؛ ضمن اینکه در قدیم سطح آب‌های زیرزمینی بالا بوده و به آن صورت زیرزمین نداشتیم، بنابراین وقتی آن را تخریب کردند به‌طور کامل تخریب‌شده است.
اما ایستگاه‌های دیگرِ مترو نیز بدون کاوش احداث‌شده‌اند؟!
با آن‌ها صحبت کردیم و گفتیم که ما نمی‌خواهیم مانع عملیات عمرانی شهر شویم، اما به تعاریف علمی ما احترام بگذارید ما هم با شما همکاری می‌کنیم، اما بدون بررسی خیر. قرار ما این است که بررسی شود؛ اما متأسفانه سال‌هاست که باستان‌شناسی در اصفهان ضعیف واقع‌شده چراکه به آن جایگاه ندادیم درحالی‌که تا زمانی که دانشجوی باستان‌شناسی پای ترانشه نرود چیزی یاد نمی‌گیرد. بنابراین من به دانشگاه هنر اصفهان هم گفته‌ام اگر مرد میدان و دنبال کار هستید هرجایی از اصفهان، از صفرتا صد در هر تپه و محوطه تاریخی که بخواهید کاوش باستان‌شناسی انجام دهید بسم‌الله، هیچ منع و مانعی ندارید، من همه مجوزها را می‌گیرم و به شما می‌دهم که کار کنید.
در زمینه معماری جدید هم الگوی مشخصی وجود ندارد، در این خصوص با نظام مهندسی تعامل داشته‌اید؟
من به نظام مهندسی هم گفته‌ام که ما باید قبول کنیم که معماری ما بعد از انقلاب معماری قوی نیست؛ اول باید ایراد خود را قبول کنیم و بعد الگویی از معماری ایرانی اسلامی ارائه کنیم. حواسمان باشد که یکی از رازهای ماندگاری این تمدن، معماری آن است کما اینکه از گذشته تابه‌حال نماد بارز و هویدای آن مسجد امام(ره) و مجموعه میدان است.
