سایه انزوا بر باور معلولان
معلول؛ اگرچه همواره بار نقص‌های جسمی را بر دوش می‌کشد اما حقیقت آن است که او شگفتانه‌ای در انزواست که توانسته از ورای محدودیت‌ها و رنج‌های مُبتلابه همیشگی‌اش جوانه بزند، آنقدر که گاهی باورش سخت است با وجود این همه محدودیت و مضیقه، اینگونه سرسختانه بر غُل و زنجیرهای زندگی غلبه می‌کند. توانجو همان اندازه که در پیکار با مشکلات مُعتنابه زندگی‌اش، صبورانه دوام می‌آورد بدلیل‌آنکه نیازهایش در جامعه مغفول مانده، منزوی است و این در حالیست که تعدد معلولان و تنوع نیازهای آنها، این ضرورت را ایجاد می‌کند که از دریچه‌ای نو به مسائل آنها نگریست. در جامعه امروز که توانجویان بیش از هر زمان دیگر به طلوع باورهایشان می‌اندیشند، لازم است مسوولان این حوزه، اصل روزآمدی را در شناسایی و رفع مشکلات این قشر مبنا قرار دهند.
همچنانکه پیر فرزانه انقلاب گفت: باید برای یک فرد معلول زمینه‌ای فراهم کنیم تا غیر از معلولیت خود، رنج دیگری نداشته باشد.
با این حال، چرخ این مقوله در دیار اصفهان لنگ می‌زند بطوریکه به گفته مسوولان، از هشت هزار و ۵۰۰ معلول شناسایی شده در استان، چهار هزار و ۹۶۰ خانوار به ۲ و حتی بیش از ۲ معلول رسیدگی می‌کنند.
تنگناهای اقتصادی، باری سنگین‌تر بر شانه معلولان
آنطور که معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی اصفهان گفته است: ۷۰ درصد خانواده معلولان استان جزو دهک‌های پایین جامعه هستند که آمار کمی نیست. سیدکمال صدیقی در گفت و گو با ایرنا افزود: افزایش یارانه دولتی معلولان می‌تواند در رفع تنگناهای معیشتی آنها موثر باشد.
وی اضافه کرد: اکنون هشت هزار و ۵۰۰ مددجو در اصفهان در انتظار نوبت مُستمری و ۲ هزار و ۷۶۵ نفر دیگر در صف دریافت حق پرستاری خانواده محور هستند اما تاخیر در پرداخت مستمری‌ها، تامین هزینه‌ها را برای خانواده معلولان دشوار کرده است.
به گفته وی، اکنون نزدیک به ۳۵ هزار و۹۰۶ نفر از معلولان استان مستمری بگیر هستند و یکهزار و ۴۹۰ نفر حق پرستاری خانواده محور دریافت می‌کنند. صدیقی، ظرفیت محدود ورودی‌های مراکز توانبخشی شبانه‌روزی استان را از چالش‌های مهم این حوزه عنوان کرد و افزود: تاکنون بیش از ۲۰۰ نفر را به این مراکز معرفی کرده‌ایم اما امکان دریافت یارانه برای آنها وجود ندارد، بنابراین مجبوریم مددجوهای بخش شبانه خود را که بصورت طولانی مدت خدمات گرفته‌اند، ترخیص و افراد جدید را جایگزین آنها کنیم.
نبود شغل، تیر خلاص به خودباوری توانجویان
در این میان آنچه اهمیت می‌یابد این است که در بررسی چالش‌های مُبتلابه جامعه معلولان، تنها نباید به مقوله حمایت‌های اقتصادی بسنده کرد؛ اگرچه این کمک‌ها مقدمه ارتقای سطح کیفی زندگی آنها بشمار می‌رود. به گفته مدیرکل بهزیستی اصفهان، قانون سهم اشتغال ۳ درصدی معلولان در نظام استخدامی اصفهان و کشور با وجود ظرفیت نخبگانِ معلول، نادیده گرفته می‌شود و این موضوع شاید سیاهچاله‌ای عمیق در مسیر خودباوری این قشر ایجاد کند. ولی‌الله نصر به ایرنا گفت: دانشجویان و دانش‌آموختگان نُخبه‌ای در استان داریم که بدلیل معلولیت‌های خفیف ناشنوایی، جسمی و حرکتی و نابینایی در انتظار یافتن شغل هستند و ناکامی آنها در یافتن شغل مناسب، بتدریج سبب ناامیدی، سَرخوردگی و بروز مشکلات اعصاب و روان در آنها می‌شود. وی افزود: دانشجویان دارای معلولیت علاوه بر دغدغه یافتن شغل، با مشکلات رفت و آمد و مناسب نبودن مسیرهای عبور و مرور و مکان های شهری نیز روبه‌رو هستند. وی در باره مشکل مسکن معلولان نیز بیان کرد: ضمانت بانکی برای افراد معلول با شرایط سخت‌تری انجام می‌شود، ما انتظار داریم مستمری و یارانه معلولان بعنوان ضمانت در اختیار بانک‌ها باشد تا تسهیلات اشتغال و مسکن به مددجویان ارائه شود.
قانونی که خاک می‌خورَد
صاحبنظران و فعالان حوزه توانجویان بر این باورند که مشکلات امروز این قشر بدلیل مغفول ماندن اجرای قانون جامع معلولان کشور رُخ داده است. در این پیوند، دبیر هیات مدیره جامعه اسلامی نابینایان استان اصفهان به گزارشگر ایرنا گفت: با اینکه قانون جامع حمایت از معلولان در سال ۹۷ به تصویب رسیده است اماآنطور که انتظار می‌رود، اجرا نمی‌شود. عباس بابایی افزود: بر اساس این قانون، صدا و سیما باید هفته‌ای پنج ساعت برنامه ویژه نابینایان پخش کند اما اینکار انجام نمی‌شود. به گفته وی، شناخت دقیق نیازها و نحوه مواجهه با فرد معلول در جامعه نیازمند آموزش و فرهنگ سازی از طریق رسانه ملی و سایر رسانه هاست. بابایی گفت: بیشتر مردم حتی در کمک کردن به توانجویان برای تردد از خیابان هم نمی‌توانند درست اقدام کنند که این مساله گاهی سبب آسیب رسیدن به فرد معلول از جمله نابینا می‌شود.
وی ادامه داد: مناسب‌سازی معابر و ناوگان شهری و غیرشهری و تخفیف ریل برون شهری ویژه معلولان از دیگر مواردی است که در قانون آمده است اما بدرستی اجرا نمی‌شود. بابایی گفت: به قانون جامع حمایت از معلولان در زمینه وضعیت تحصیلی، آموزش‌های فنی حرفه ای، اشتغال و مسکن نیز عمل نمی‌شود. فعال حوزه توانجویان اصفهان، تعطیلی مراکز توانبخشی و حمایتی را از دیگر چالش های مهم این قشر عنوان کرد، مساله‌ای که مدیرعامل جامعه اسلامی نابینایان استان نیز بر آن صحه گذاشت.
چراغ بی‌فروغِ مُجتمع‌های توانبخشی اصفهان
محمد نیکزاد در گفت و گو با ایرنا اظهار‌کرد: مجتمع‌های توانبخشی نابینایان و ناشنوایان در اصفهان با وجود پیگیری مستمر، همچنان تعطیل مانده که بازگشایی آنها ضروریست.
وی خاطرنشان کرد: از ۱۲ سال پیش تاکنون چارت اداری و مالی مراکز توانبخشی نابینایان و ناشنوایان از طرف سازمان بهزیستی کشور حذف و بدنبال آن مجتمع ها و مراکز آموزشی آنها در سراسر کشور از جمله اصفهان تعطیل شده است. مدیرعامل جامعه اسلامی نابینایان استان اصفهان گفت: اکنون مجتمع‌های توانبخشی «شهدای هفتم تیر» و «حضرت فاطمه زهرا «(س) مربوط به نابینایان دختر و پسر در اصفهان تعطیل است؛ هرچند مکاتبات و پیگیری‌ها برای رفع این مشکل انجام شده است اما نسبت به این مساله بی‌توجهی می‌شود و اقدام لازم صورت نمی‌گیرد. مدیرعامل جامعه اسلامی نابینایان استان اصفهان معتقد است، همانطور که دولت، مراکز اقتصادی و کارخانه‌های تعطیل شده را به چرخه تولید باز می‌گرداند انتظار می‌رود با اعاده چارت اداری و مالی مراکز توانبخشی، این مجتمع‌ها برای جامعه معلولان استان دوباره فعال شوند. نیکزاد افزود: از حدود ۲ سال پیش، سازمان بهزیستی کشور پرونده مددجویانی را که مستمری بگیر و جزو ضعیف‌ترین اقشار معلول بودند به بخش خصوصی تحت عنوان ‹مراکز مثبت زندگی‹ واگذار کرد که معتقدیم با این تصمیم، ظلم بزرگی در حق آنان شد.
به اعتقاد وی، پیش از حذف چارت توانبخشی‌ها، سازمان بهزیستی از نظر کمی و کیفی، بسیار بهتر به توانجویان رسیدگی می کرد.
این فعال حوزه معلولان اصفهان تاکید کرد: تقاضای تعداد زیادی از تشکل‌های توانجو این است که کارشناسان و مددکارانِ مورد نیاز پرونده‌ها، از ‹مراکز مثبت زندگی› به سازمان بهزیستی بازگردند.
