بخش تولید همچنان قربانی اولویت‌دهی به بخش خانگی و تجاری است
مازوت سوزی در صنایع، تاوان پرمصرفی گاز خانگی
کاهش ۳۰ درصدی تولید سیمان در پی بحران گاز صنایع
اما شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران طی اعلامیه اخیر خود گفته که هیچ کمبودی در تأمین سوخت کشور در هیچ منطقه‌ای وجود ندارد و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران هم در خبری تصریح کرده که گاز طبیعی تحویلی در نیروگاه‌ها حدود ۹ درصد افزایش داشته است و در مجموع موجودی مفید نیروگاه‌ها در پایان سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبلش نزدیک به ۲۳۰ درصد افزایش داشته که به لحاظ ذخیره ۱۴۰۱، میزان موجودی مثبتی تلقی می‌شود. این در حالی است که همانند سال‌های گذشته، گاز تولیدکنندگان سیمان و فولاد کشور از جمله در خراسان رضوی به دلیل کمبود، قطع شده است.
اما بحران گاز در فصل زمستان تا چه حد جدی است؟
محمدرضا توکلی‌زاده، مدیرعامل شرکت سیمان زاوه در شرح مشکل قطعی گاز به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: شرکت گاز پیش‌تر اعلام کرد که به دلیل کمبود گاز برای مصارف خانگی و تجاری، از تاریخ 18 آبان سوخت کارخانه قطع خواهد شد.
توکلی زاده اضافه می‌کند: متأسفانه صنایع در بحث توزیع گاز در اولویت نیستند و به همین دلیل فعالیت کارخانه سیمان زاوه تربت نیز همانند بسیاری دیگر از صنایع از آبان ماه متوقف شده است. این چهارمین سال متوالی است که در شش‌ماهه دوم سال، گاز کارخانه به مدت 3 ماه قطع می‌شود و این مسئله هرساله بیش از 30 درصد تولید کارخانه را کاهش می‌دهد. تولید ماده اولیه سیمان به گاز نیاز دارد و در صورت قطعی، اگر کارخانه‌ای ماده اولیه را از ایام قبل ذخیره داشته باشد می‌تواند آن را به سیمان تبدیل کند و در غیر این صورت تولید آن متوقف خواهد شد.
توکلی‌زاده در خصوص دیگر پیامدهای قطعی گاز می‌گوید: به‌طورکلی این اتفاق سبب کمبود عرضه سیمان در بازار و در نتیجه افزایش نرخ آن خواهد شد. از طرفی منجر به بیکاری بسیاری از کارگران تولیدی‌ها می‌شود و در نهایت به اقتصاد کشور و سودآوری استان لطمه سنگینی وارد می‌کند.
مار و پله 6 ماه تعطیلی صنایع
علی‌اکبر لبافی، رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی هم با انتقاد از قطعی گاز صنایع درباره این بحران می‌گوید: متأسفانه در استان خراسان رضوی صنایع سیمان و فولاد که پیشران محسوب می‌شوند و بسیاری از مشاغل و کسب‌وکارها به آن مرتبط و وابسته هستند؛ عموماً با بحران قطعی گاز مواجه می‌شوند. عموماً صنایع در مواجهه با این اتفاق از مشعل دوم که از سوخت مازوت تامین می‌شود، استفاده می‌کنند. البته استفاده از مازوت تبعات سنگینی برای کارخانه‌ها به دنبال دارد؛ چراکه قیمت مازوت سه برابر گاز طبیعی است و هزینه انتقال آن بسیار بالاست که در نتیجه بر روی قیمت تمام شده کالا تأثیر می‌گذارد. همچنین به دلیل مضر بودن سوخت مازوت، اغلب صنایع دچار جرایم سنگین زیست‌محیطی نیز می‌شوند. از طرفی صنایع فولادی به دلیل این که مشعل دوم ندارند، هیچ راه حلی برایشان وجود ندارد و قطعی گاز به قیمت توقف تولید آن‌ها خواهد بود. لبافی با اشاره به این‌که خراسان رضوی در مقابل تکانه‌های اقتصادی، سهم اندکی از بودجه دولتی را دریافت می‌کند؛ می‌افزاید: بخش خصوصی مجبور است به‌ناچار بار مشکلات اقتصادی را خودش به دوش بکشد و در نتیجه بسیاری از کسب‌وکارها ناپایدار می‌شود و در نهایت خراسان، جزو چند استان آخر به لحاظ سرانه‌های درآمدی می‌شود. رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی راه‌حل مشکل را این گونه عنوان می‌کند: بایستی هلدینگ‌هایی مثل شستا برای توسعه استان‌ها در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند. از سویی دیگر مسوولان استان خراسان رضوی نیز بایستی با پیگیری و همسویی جدی از تهران، در جهت رفع مشکلات زیرساختی و تأمین آب، برق و گاز سرمایه جذب کنند.
لبافی به مزایای فعالیت مستمر صنایع و امکان نوسازی کارخانه‌ها برای بهره‌وری بیشتر اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: متأسفانه در حال حاضر فعالیت صنایع استان خراسان سه ماه به دلیل کمبود گاز و سه ماه هم در تابستان به دلیل کمبود برق متوقف می‌شود. درصورتی‌که اگر فعال باشند با سودآوری شش‌ماهه‌ای که دارند می‌توان تمامی واحدهای صنفی قدیمی را عایق‌سازی و دوجداره‌سازی کرد.
لبافی تصریح می‌کند: قبول دارم که کشور با کسری برق و گاز مواجه است؛ اما فرمول حمایت از تولید را نیز مردم رعایت نمی‌کنند. با یک سری الزامات و همراهی‌های مردم می‌توان بخش عمده‌ای از مصارف غیرضروری گاز خانگی را کاهش داد. مسوولان در ادارات گاز و برق بایستی مصرف‌کنندگان بالا را از نتایج اقتصادی این کار مطلع کنند و بر روی میزان مصرف واحدهای صنفی نظارت داشته باشند. بایستی مصرف گاز را به شکل پلکانی کرد و سازوکار مدیریتی به کار گرفت که از اسراف منابع طبیعی جلوگیری شود و فعالیت صنایع نیز ادامه پیدا کند. بدین ترتیب قطع گاز واحدهای تولیدی، اولین و آخرین اقدام نخواهد بود.
راه روشن ماندن چراغ تولید صنایع
فرشید دشتی، مدیر بهره‌برداری شرکت گاز خراسان رضوی نیز درباره روال تأمین سوخت صنایع به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: در فصل سرد سال، گاز مورد نیاز مصرف‌کنندگان بخش‌های مختلف با اولویت بخش خانگی و عمومی از طریق خطوط انتقال منتقل می‌شود. بخش اصلی مصرف گاز خراسان از پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد سرخس و مخازن ذخیره‌سازی ذی‌ربط و بخشی هم از طریق خطوط انتقال گاز از مبادی ورودی استان‌های هم‌جوار تأمین می‌شود. دشتی با اذعان به فشار بر صنایع در فصل سرد سال می‌گوید: یکی از موضوعات بسیار مهم در تأمین پایدار گاز، موضوع موازنه تولید و مصرف است که متأسفانه با شروع پیک سرما، شاهد افزایش شدید و لجام‌گسیخته مصارف در بخش خانگی و عمومی بوده‌ایم و در نتیجه با بروز ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور و استان مواجه شدیم. بنابراین در مواقع اضطرار و وجود محدودیت تأمین گاز طبیعی، شرکت پخش فرآورده‌های نفتی به‌منظور استمرار فعالیت واحدهای صنعتی نسبت به تأمین سوخت مایع جایگزین اقدام می‌نماید.
دشتی به اهمیت و اولویت تامین گاز مصارف خانگی و عمومی برای دولت اشاره می‌کند و می‌گوید: موضوع محدودیت مصرف گاز در زمستان تابعی از میزان مصرف بخش خانگی و عمومی است. هرچقدر استفاده بهینه و رعایت الگوی مصرف در این بخش بیشتر باشد، میزان گازرسانی به صنایع قطعاً افزایش خواهد داشت. طی سال‌های گذشته، گاز طبیعی بخش خانگی و عمومی استان به‌صورت کامل و 100 درصد تأمین شده است.
مدیر بهره‌برداری شرکت گاز خراسان رضوی در پایان به راه حل مازوت سوزی برای صنایع در 4 ماهه انتهایی سال اشاره می‌کند و می‌گوید: در سال گذشته با هماهنگی مراجع ذی‌ربط استانی و کشوری حداقل محدودیت مصرف گاز در ایام پیک سرما فقط در کارخانه فولاد و سیمان استان اعمال شد که در این مدت هم شرکت پخش فرآورده‌های نفتی به‌صورت منظم نسبت به تأمین فرآورده سوخت مایع جایگزین اقدام کرده است. البته شکل قرارداد صنایع نیز مطابق مصوبات ابلاغی از ستاد ملی گاز ایران ۸ماهه است و مراکز صنعتی باید تجهیزات لازم برای استفاده از سوخت دوم را در 4 ماه پایانی سال داشته باشند. این موضوع علاوه بر کمک به پایداری جریان گاز بخش خانگی، تاب‌آوری صنایع در شرایط بحران را به همراه دارد.
سرما؛ امری طبیعی یا بی‌تفاوتی
مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی هم در پاسخی که برای «دنیای اقتصاد» ارسال کرده است به لزوم استفاده از سوخت مایع یا همان مازوت در صنایع به دلیل حساسیت‌های اجتماعی قطع گاز خانگی اشاره کرده است: با توجه به حساسیت موضوع و هماهنگی‌های لازم و ذخیره‌سازی کافی سوخت مایع و جایگزین در نیروگاه‌ها و صنایع، تمهیدات لازم پیش‌بینی شده است و همچون روال سال‌های گذشته مشکلی برای صنایع فعال به وجود نخواهد آمد. علی‌اصغر اصغری در این پاسخ کوتاه نوشته است: تامین، نگهداشت و توزیع انواع فرآورده‌های نفتی وظیفه ذاتی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی است و در منطقه خراسان رضوی نیز با هماهنگی‌ها و برنامه‌ریزی‌های ستاد شرکت ملی پخش و مدیریت تامین و توزیع در بحث تامین، خوشبختانه نگهداشت و توزیع انواع فرآورده‌های نفتی در سطح استان تاکنون هیچ مشکلی نداشته است.
