دوران داوری
فهرست و بخشبندی فصول کتاب «دوران داوری» مطابق با فرازوفرود زندگی رضا داوری در هفت فصل تدوینشده است: عبور از یونانِ کوچک (1334-1312) ، هوایِ تجددِ تهران (1338-1334) ، شاهنشینِ فلسفه (1346-1338) ، در حلقة رِندان (1358-1346) ، نسیانِ غربزدگی (1370-1358)، نفحاتِ فرهنگ (1386-1370) و زبانِ سُرخِ توسعهنیافتگی (1401-1386) فصول این کتاب را تشکیل میدهند.
حامد زارع نویسنده کتاب در مقدمه خود درباره هدفش از نگارش مجموعه داستان فیلسوفان مینویسد: کتابهای این مجموعه رسالههای تفسیری نیستند، بلکه داستانی با محوریت زندگینامه سه فیلسوف ایرانی است. زندگینامهای که تاکنون نوشتنِ آن به تعویق افتاده و این قلمِ بیقرار، زیرِ بارِ نگارش آن رفته است. مجموعه «داستانِ فیلسوفان» متشکل از کتابهایی ساده اما فاخر است که زودیابی و دسترسی آن برای خواننده موردتوجه نویسنده بوده است. البته همهفهم بودن مجموعه، نباید به معنای دمدستی بودن آن ترجمه شود.
چه اینکه اگر فهمِ این کتابها آسان است، به این خاطر است که نویسنده، داستانِ فیلسوفان را داستانِ خودش انگاشته است. گویی همه داستان برای خودش اتفاق افتاده باشد.
این نکته بیش از آنکه اظهارِ فخری باشد، ناشی از واقعیتی پانزدهساله است که نشانگرِ حشرونشر تقریباً همهجانبه راقمِ این سطور با متفکّرانِ نامدارِ معاصرِ ایران است.
متفکّرانی که هر یکراهی را رفته و میروند، اما همه در شاهراهِ سرزمینِ ایران قرار دارند و در چهل سال اخیر هرروز نامدارتر از دیروز شدهاند.
نویسنده دلیل انتخاب زندگینامه رضا داوری بهعنوان کتاب نخست این مجموعه مینویسد: همانطور که فلسفة آمریکایی بین دو جنگ جهانی با آغوش باز به استقبال نظریه انتقادی رفت، فلسفة ایرانی نیز پس از انقلاب 1357، برخلاف چیزی که تصوّر میشود، بهتدریج آغوش خود را به روی برداشت و یا حداقل تصوری از سکولاریسم گشوده است. از سوی دیگر در عصرِ جمهوری اسلامی، ایرانیان بیش از هر عصر دیگری به دنبال فیلسوفانی همهفنحریف بودهاند تا با امتیازِ جامعالاطرافی بودنشان، بتوانند در بحثهای عمومی وارد شوند و سخن ساز وجدانِ عمومی ایرانیان در مواجهه با مسائل مختلف شوند. اختصاص نخستین کتاب مجموعه «داستانِ فیلسوفان» به رضا داوری با مطمحنظر داشتن همین نگرش بوده است. داوری نهتنها بیش از هر فیلسوف معاصر ایرانی از تَر دامنی بیم به خویش راه نداده و در بحثهای حوزه عمومی مشارکت کرده است، بلکه دامنه مباحث او به مسائلی نظیر فوتبال نیز میرسد. او از این حیث، در اوج کهنسالی، تصویر روزآمدی را از متفکری همهفنحریف عرضه کرده است.
زارع با اشاره بهدشواری تالیف این اثر زندگینامهای مینویسد: در تاریخِ فلسفة قرن بیستم این باور وجود دارد که ویتگنشتاین چنان مینویسد که انگار هیچچیزی نخوانده و هایدگر چنان مینویسد که انگار همهچیز را خوانده است. بیآنکه خواسته باشیم این باور را به تاریخِ اندیشه ایرانِ معاصر ترجمه کنیم باید اذعان کنیم که رضا داوری اردکانی از نثری بهره میبرد که اگرچه با شیوههای مرسوم نگارش در دپارتمانهای علوم انسانی دانشگاهها متفاوت است، اما یگانه نثری است که با اختیار کردن موضعی بینابین فلسفه و ژورنالیسم، عمیقترین تاملات مبتنی بر ایدههای فیلسوفانه و مهمتر از آن بحرانهای علوم انسانی و اجتماعی را روایت میکند.
شاید به همین خاطر است که در میان فیلسوفان ایرانی اندک افرادی پیدا میشوند که آثارشان برای عامه مردم قابلفهم باشد و داوری از این بابت یک چهره متمایز محسوب میشود. چه اینکه او علیرغم اختیار کردن زبانی دشوار و یا حداقل دیرفهم، به این دلیل که نویسندهای خودآگاه است، نوشتههایش کموبیش مورداستفاده عموم مردم قرار میگیرد. شایانذکر است کتاب «دوران داوری» توسط انتشارات صاد منتشرشده و در دسترس علاقه مندان قرار دارد.