شهر گران اداره می‌شود
ساخت‌وساز همچنان بزرگترین منبع درآمدی شهرداری است
در طول دو دهه اخیر، درآمد حاصل از فروش مازاد تراکم و یا به عبارت بهتر، درآمد حاصل از اعطای مجوزهای رانتی به زمین‌های شهر، پایه اصلی درآمد شهرداری اصفهان بوده است. وابستگی مالی شهرداری‌ها به این منبع مالی و عدم برخورداری از منابع مستمر درآمدی، حداقل برای پاسخگویی به هزینه‌های دائمی، برنامه‌ریزی مالی و بودجه‌ای میان‌مدت و بلندمدت شهرداری اصفهان را مختل کرده است. توجه به شیوه‌های نه‌چندان منطقی و غیرکارا و فروش غیرمنطقی تراکم، تاکید و توجه ویژه به اقتصاد شهرداری و بی‌توجهی به اقتصاد شهر ایجاب می‌کند تا اهتمام بیشتری به مطالعه ساختار درآمدی شهرداری اصفهان انجام شود.
بودجه انبساطی در دوران رکود
در بودجه ۱۴۰۲ شهرداری اصفهان اعداد و ارقام منابع و مصارف با تلفیق سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به شهرداری عددی بیش از۲۱ هزار و۱۳۳میلیارد تومان را نشان می‌دهد که نسبت به بودجه سال جاری رشد ۶۰درصدی دارد. این در حالی است که بودجه امسال در حدود ۱۳۴۹۳ میلیارد تومان بود که نسبت به بودجه تلفیقی سال ۱۴۰۰ حدود ۴۱ درصد افزایش داشت. میزان رشد بودجه سال آینده بیش از تورم عمومی کشور نشان از یک بودجه کاملا انبساطی در دوران رکود دارد.
شهردار اصفهان بودجه انبساطی سال آینده را این‌گونه توجیه می‌کند:»بودجه ۱۴۰۲ با نیم‌نگاهی به واقعیت‌هایی است که نمی‌توانیم آن را نادیده بگیریم، ازجمله واقعیت شهرداری و رویکردهای مورد تاکید مدیریت شهری، واقعیت‌های شهری و نیازها و ضرورت‌های آن، واقعیت‌های ملی و اتفاقاتی که در تدوین برنامه هفتم و بودجه ۱۴۰۲ وجود دارد و متغیرهایی مانند تورم و واقعیت‌های بین‌المللی که باید نیم‌نگاهی به آن‌ها داشته باشیم.»
بودجه شهرداری اصفهان و مناطق پانزده‌گانه۱۸ هزار و ۹۷۴ میلیارد تومان در نظر گرفته‌شده که نسبت به بودجه سال جاری که ۱۱۶۷۵میلیارد تومان بود رشد بیش از۳۸.۵درصدی را نشان می‌دهد.این در حالی است که بودجه سال جاری نسبت به سال۱۴۰۰حدود۴۹درصد رشد داشت.
در بودجه سال آینده در بخش منابع، درآمدهای عمومی۱۳۵۰۰میلیارد تومان است که۶۳.۹درصد بودجه را به خود اختصاص داده این نرخ در سال گذشته۶۷درصد بودجه را در اختیار داشت.
واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای حدود۱۰ درصد بودجه سال بعد را در اختیار دارد و این در حالی است که این نرخ سال جاری ۱۱درصد بودجه را به خود اختصاص داده بود. واگذاری دارایی‌های مالی۱۳.۴درصد از بودجه را تشکیل می‌دهد. این نرخ سال جاری۱۹درصد بود. بنابراین امسال نیز همانند سالیان گذشته منابع عمومی و عوارض بیشترین سهم درآمد را در شهرداری اصفهان بر عهده دارد و تیم مدیریت شهری نتوانسته منبع درآمدی جدیدی را تعریف کند. در بخش مصارف حدود ۵۴۰۰میلیارد تومان برای هزینه عمومی(بودجه جاری) معادل ۲۵.۵درصد و۱۲۳۴۴هزار میلیارد تومان معادل ۵۸.۴درصد برای تملک دارایی‌های سرمایه‌ای در نظر گرفته‌شده است. این نرخ‌ها به ترتیب۲۶و ۵۸درصد بودجه سال جاری را به خود اختصاص داده بودند که نشان می‌دهد سهم هزینه‌های جاری و عمرانی در بودجه سال امسال و سال آینده ثابت باقی‌مانده است.۱۱۵۰ میلیارد تومان نیز تملک دارایی‌های مالی برای بازپرداخت وام و دیون در نظر گرفته‌شده است.بیشترین سهم از بودجه را حوزه حمل‌ونقل با ۳۹ درصد به خود اختصاص داده است. در بودجه سال آینده حوزه خدمات شهری با ۲۱ درصد، مالی اقتصادی ۱۳ درصد، معاونت برنامه‌ریزی ۱۲ درصد، فرهنگی و اجتماعی ۹ درصد، معاونت عمران شهری دو درصد و حوزه شهردار یک درصد، شهرسازی سه درصد سهم دارند. بودجه پیشنهادی مؤسسات وابسته به شهرداری اصفهان اعم از سازمان‌ها و شرکت‌ها در سال آینده ۸۵۷۶میلیارد تومان تعریف‌شده و با حذف مبالغ مشترک در بودجه شهرداری، مبلغ خالص آن حدود۶۴۱۶میلیارد تومان به دست می‌آید که نسبت به بودجه امسال شرکت‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه شهرداری که ۱۸۱۸ میلیارد تومان بود، رشد۲۱.۷درصدی دارد. منابع بودجه عمومی سال آینده شهر۱۸۹۷۴میلیارد تومان است که نسبت به بودجه عمومی امسال که ۱۱۶۷۵میلیارد تومان بود،حدود۳۴.۵درصد رشد کرده که کف نرخ تورم برآوردی سال آتی برای خدمات شهر هست.به‌عبارت‌دیگر این نرخ به نرخ واقعی تورم اصفهان که همپای تورم کلان کشور است تحمیل و اضافه می‌شود!
بودجه عمرانی سال آینده ۱۲۳۴۴میلیارد تومان برآورد شده که نسبت به بودجه عمرانی امسال شهر که ۸۱۰۸میلیارد تومان بود، رشد ۲۰درصدی و کمتر از نرخ تورم داشته که با توجه به رشد هزینه‌های ساخت‌وساز و تعداد پروژه‌های کلان نیمه‌کاره امکان کسری و درخواست اصلاح و متمم بودجه دور از انتظار نخواهد بود که تبعات دیگری برای شهر دارد. اعتبارات هزینه‌ای بودجه سال آینده که هزینه اداره شهرداری اعم از حقوق و دستمزد، بازنشستگی، رفاه و پذیرایی کارکنان و ... است از ۳۰۶۲میلیارد تومان به ۵۴۸۰میلیارد تومان رسیده که رشد ۱۱.۴درصدی دارد. اعتبارات پرداخت وام و اقساط هم از ۵۰۴میلیارد تومان سال جاری به ۱۱۴۹میلیارد تومان برای سال آینده افزایش می‌یابد که جهش ۱۱۴درصدی داشته و نشانه اداره شهر با تسهیلات بانکی در سال‌های اخیر است.
سهم شهر فروشی
عوارض بر پروانه‌های ساختمانی مسکونی در حد تراکم پایه سال جاری۱۱۹ میلیارد تومان بوده که سال آینده به ۱۷۷میلیارد تومان افزایش‌یافته است. عوارض بر پروانه ساختمانی غیرمسکونی در حد تراکم پایه سال جاری۱۲۷میلیارد تومان بوده که در سال آتی به ۱۶۷میلیارد تومان رسیده است. عوارض بر پروانه ساختمانی مسکونی مازاد بر تراکم پایه سال جاری۱۶۰۰میلیارد تومان و برای سال آتی ۲۴۰۰میلیارد تومان رسیده است.
عوارض بر پروانه ساختمانی غیرمسکونی مازاد بر تراکم پایه در سال جاری ۱۲۰۰میلیارد تومان بوده و در سال آتی به ۱۵۰۰میلیارد تومان افزایش می‌یابد. درمجموع ۴۲۴۴میلیارد تومان و۲۲.۴درصد منابع درآمدی شهر از این مسیر تامین می‌شود که حدود یک‌چهارم منابع درآمدی شهر را به خود اختصاص می‌دهد. ۲۰۰میلیارد تومان هم از مسیر عوارض ماده۱۰۰کسب درآمد می‌شود. این نرخ سال جاری ۱۵۰میلیارد تومان بوده است.
با در نظر گرفتن سایر عوارض ساخت، مانند صدور پروانه و پایان کار و هزینه‌های منطقه بندی، نقشه‌برداری، تفکیک پروژه و سایر هزینه‌های ناظر، به همراه تخفیف‌های فصلی فروش تراکم، سهم ساخت‌وساز در منابع درآمدی شهرداری اصفهان بیش از ۶۰ درصد به دست می‌آید. با توجه به عدم افزایش قابل‌توجه سایر عوارض در منابع پایدار درآمدی شهر این گمانه به واقعیت نزدیک می‌شود.
شهرداری‌ها همانند دولت، متولی سیاست‌گذاری برای هدایت فعالیت‌های شهر بوده و هرگونه اقدام آن‌ها در قالب بودجه سنواتی، به چینش خاصی در رفتار اقتصادی مردم اعم از شهروندان عادی، تجار، سازندگان و کلیه فعالان اقتصادی منجر می‌شود. برای مثال، هرگونه تغییر در قیمت‌گذاری خدمات شهرداری برای تولید یا استفاده از ساختمان‌ها (عرضه و تقاضای مسکن و ساختمان‌های دارای سایر کاربری‌ها) به تغییر در رفتار فعالان در بازارهای موازی (ارز، طلا، سهام، تولید و ...) منجر می‌شود.
کسری بودجه
از ۲۱ هزار و۱۳۳ میلیارد تومان بودجه شهرداری اصفهان در سال۱۴۰۲ درآمدهای غیرقابل تخصیص سهم قابل‌توجهی در درآمدهای سال آینده شهرداری دارند. درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری که از۱۶۹۶میلیارد تومان سال جاری به ۲۹۸۳میلیارد تومان در سال آینده رشد قابل‌توجهی دارد و درآمد فروش اموال غیرمنقول که۱۲۳۳میلیارد تومان سال جاری به ۲۱۳۱میلیارد تومان برای سال آینده افزایش می‌یابد درمجموع با مبلغ۵۱۱۴میلیارد تومان،۲۷درصد از درآمدهای شهرداری در سال ۱۴۰۲ را تشکیل می‌دهند که سهم درآمدهای غیرقابل تخصیص در بودجه سال آینده را بالا می‌برد.
قطار شهری، حلقه حفاظتی، خرید اتوبوس، بازسازی ناوگان، احداث مرکز همایش‌ها و هزینه‌های بهره‌برداری مترو پرهزینه‌ترین پروژه‌های شاخص هستند که سهم حدود ۵۰درصدی از اعتبارات عمرانی و سهم حدود۴۰درصدی از بودجه را دارند که در صورت عدم تأمین اعتبار با کندی و توقف مواجه شده و بودجه را از تعادل خارج می‌کنند.
