«انرژی‌های نو» دومینوی بحران را متوقف می‌کند؟
برنامه‌های هند برای تولید انرژی پاک
وجود و توسعه زیرساخت‌های انرژی کافی برای رشد پایدار اقتصاد هند ضروری است. صنعت برق هند یکی از متنوع‌ترین بخش‌ها در جهان است. تولید برق در این کشور از منابع متعارف مانند زغال سنگ، گاز طبیعی، نفت، برق آبی و هسته‌ای تا منابع غیرمتعارف قابل دوام مانند باد، خورشید و زباله‌های خانگی را شامل می‌شود. تقاضای برق در این کشور به سرعت افزایش یافته و انتظار می‌رود در سال‌های آینده بیش از پیش افزایش یابد. پاسخگویی به تقاضای روزافزون برق در هند، مستلزم افزایش قابل توجه ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده در این کشور است. این در حالی است که هند در سال ۲۰۲۰ از نظر انرژی بادی در رتبه چهارم، در انرژی خورشیدی، پنجم و در ظرفیت نصب شده انرژی تجدیدپذیر در رتبه چهارم قرار داشت و تنها کشوری در میان کشورهای گروه ۲۰ است که در مسیر دستیابی به اهداف توافقنامه پاریس قرار دارد.
اصل اساسی صنعت برق هند فراهم کردن دسترسی جهانی به برق مقرون به صرفه به روشی پایدار بوده است. وزارت نیروی این کشور در چند سال گذشته با ایجاد یک شبکه سراسری واحد، تقویت شبکه توزیع و دستیابی به برق رسانی عمومی خانوارها، تلاش‌های چشمگیری برای تبدیل هند از کشوری با کمبود برق به کشور دارای مازاد برق انجام داده است. در سال‌های اخیر صنعت برق هند دستخوش تغییرات قابل توجهی شده و چشم‌انداز خود را دوباره تعریف کرده است. آینده صنعت برق در هند روشن است و رشد اقتصادی پایدار همچنان باعث افزایش تقاضای برق در این کشور می‌شود.
اندازه بازار
بر اساس رتبه‌بندی انرژی جهانی S&P Global Platts در سال ۲۰۲۱، شرکت‌های Reliance Industries و ایندین اویل، به ترتیب در رتبه‌های سوم و ششم این فهرست قرار گرفتند. هند سومین تولیدکننده و مصرف‌کننده بزرگ برق در سراسر جهان است و تا ۳۱ اکتبر ۲۰۲۲، ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر نصب شده هند (شامل آبی) به بیش از ۹۴/ ۱۶۵ گیگاوات رسید که ۶/ ۴۰ درصد از کل ظرفیت نصب شده برق این کشور را شامل می‌شود. انرژی خورشیدی ۶۲/ ۶۱ گیگاوات، ۸۴/ ۴۱ گیگاوات از نیروی باد، ۷۰/ ۱۰ گیگاوات از زیست توده، ۹۲/ ۴ گیگاوات از نیروگاه‌های آبی کوچک و ۸۵/ ۴۶ گیگاوات از نیروگاه‌های آبی برآورد شده است. ظرفیت اضافه شده انرژی تجدیدپذیر غیر آبی به شبکه برق هند در سه ماه اول سال مالی ۲۰۲۳ به ۲/ ۴ گیگاوات در مقابل ۶/ ۲ گیگاوات برای سه ماه اول سال مالی ۲۰۲۲ رسید.
با تولید ۱۸/ ۸۴۶ تراوات ساعت برق شامل منابع تجدیدپذیر در هند بین آوریل تا سپتامبر ۲۰۲۲، این کشور شاهد رشد ۶۷/ ۱۰ درصدی در سال در این خصوص بود. بر اساس داده‌های وزارت نیرو، مصرف برق هند در اکتبر ۲۰۲۲ با ۶۴/ ۱ درصد افزایش در سال به ۶۴/ ۱۱۴ تراوات ساعت رسید، به طوری که اوج تقاضای برق در این کشور در ۹ ژوئن ۲۰۲۲ به ۷۹/ ۲۱۰ گیگاوات افزایش یافت. همچنین نرخ PLF واقعی نیروگاه‌های حرارتی هند در ژوئن ۲۰۲۲ در مقایسه با ۹۲/ ۶۷ درصد در ماه مه ۲۰۲۲ به ۲۴/ ۶۸ درصد رسید. بر اساس ظرفیت نصب شده، تولید برق مبتنی بر سوخت غیر فسیلی ۵۸ درصد و تولید مبتنی بر سوخت فسیلی ۴۲ درصد است.
مشکلات صنعت برق هند
بخش بزرگی از ذخایر زغال سنگ هند دارای ارزش حرارتی پایین و محتوای خاکستر بالا و ارزش سوخت پایین هستند. به طور متوسط، زغال سنگ هند دارای ارزش حرارتی ناخالص (GCV) حدود ۴۵۰۰ کیلو کالری در هر کیلوگرم است، در حالی که برای مثال در استرالیا، این میزان حدود ۶۵۰۰ کیلو کالری است. نتیجه این است که نیروگاه‌های هندی که از ذغال سنگ هند استفاده می‌کنند، در مقایسه با زغال سنگ وارداتی، مقدار بسیار بیشتری زغال سنگ مصرف می‌کنند. بنابراین، وزارت جنگل‌ها و محیط‌زیست هند استفاده از زغال‌سنگ‌هایی را که محتوای خاکستر آن به ۳۴ درصد (یا کمتر) کاهش یافته است، در نیروگاه‌های شهری، مناطق حساس از نظر زیست‌محیطی و سایر مناطق به شدت آلوده، الزامی کرده است.
از طرف دیگر، هند به عنوان یکی از امضاکنندگان توافقنامه پاریس، تولید برق از زغال سنگ را برای کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای کاهش می‌دهد. بخش انرژی خورشیدی در هند ظرفیت بالقوه عظیمی را ارائه می‌دهد، هرچند که تاکنون از این پتانسیل به میزان اندکی استفاده شده است.
اهدف دولت هند
طبق برنامه‌های زیرساخت ملی هند (۲۰۱۹ تا ۲۰۲۵) ، پروژه‌های بخش انرژی بیشترین سهم را در تخصیص بودجه به خود اختصاص داده اند که تقریباً ۲۴ درصد از کل بودجه سرمایه گذاری پیش بینی شده ۱۱۱ میلیون روپیه‌ای است. دولت هند صنعت برق را به عنوان یک بخش کلیدی برای ترویج رشد صنعتی پایدار در این کشور معرفی کرده است. برخی از ابتکارات دولت برای تقویت بخش برق هند در سال‌های آینده به شرح زیر است:
در بودجه سالانه هند برای سال ۲۰۲۲-۲۰۲۳، دولت ۱۹۵۰۰ کرور روپیه برای طرح PLI و تقویت تولید ماژول‌های خورشیدی با کارایی بالا اختصاص داد.
در بودجه سالانه هند برای سال ۲۰۲۲-۲۰۲۳، دولت صدور اوراق قرضه سبز مستقل و همچنین اعطای بودجه زیرساختی به سیستم‌های ذخیره انرژی، از جمله سیستم‌های باتری در مقیاس شبکه را اعلام کرد.
برق رسانی در این کشور با پشتیبانی از طرح‌هایی مانند DDUGJY، UDAY و طرح توسعه یکپارچه نیرو (IPDS) در حال افزایش است.
به منظور دستیابی به اهدف انرژی‌های تجدیدپذیر ۵۰۰ گیگاواتی هند و مقابله با مشکل سالانه عدم تطابق تقاضا و عرضه زغال سنگ، وزارت نیروی هند ۸۱ واحد حرارتی را شناسایی کرده است که تا سال ۲۰۲۶ ،تولید برق با استفاده از انرژی تجدیدپذیر را جایگزین زغال سنگ خواهند کرد.
دولت برنامه‌های آتی را برای افزایش بودجه، تحت طرح PLI برای ساخت سلول‌های خورشیدی و ماژول‌های داخلی به ۲۴ هزار کرور از ۴۵۰۰ کرور روپیه قبلی اعلام کرد، تا هند را به کشوری صادرکننده تبدیل کند.
راه پیش رو
در دهه جاری (۲۰۲۹-۲۰۲۰)، صنعت برق هند احتمالاً شاهد تحول بزرگی با توجه به رشد تقاضا، ترکیب انرژی و بازار خواهد بود. در واقع هند می‌خواهد اطمینان حاصل کند که همه شهروندان این کشور همیشه به برق کافی دسترسی دارند، در حالی که با کاهش وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی آلوده و حرکت به سمت منابع انرژی تجدیدپذیر و سازگار با محیط زیست، انتقال انرژی پاک را تسریع بخشد.
سرمایه‌گذاری‌های آتی در این کشور، از مبانی تقاضای قوی، حمایت از سیاست‌ها و افزایش تمرکز دولت بر زیرساخت‌ها سود خواهند برد. دولت هند برای حمایت از هدف خود برای تولید ۴۰ گیگاوات برق از طریق پروژه پنل‌های خورشیدی در بام خانه‌ها تا سال ۲۰۲۲، سیاست«اجاره سقف» را آماده می‌کند. این کشور همچنین قصد دارد تا سال ۲۰۳۱ تعداد ۲۱ رآکتور انرژی هسته‌ای جدید با ظرفیت نصب شده ۱۵۷۰۰ مگاوات راه اندازی کند. سازمان مرکزی برق (CEA) برآورد می‌کند که نیاز برق هند تا سال ۲۰۳۰ به ۸۱۷ گیگاوات برسد. همچنین، CEA تخمین می‌زند تا سال ۲۰۳۰، سهم تولید برق به واسطه انرژی‌های تجدیدپذیر در این کشور از ۱۸ درصد به ۴۴ درصد افزایش یابد، در حالی که انتظار می‌رود سهم انرژی حرارتی از ۷۸ درصد به ۵۲ درصد کاهش پیدا کند. دولت هند قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ یک ظرفیت ۵۰۰ گیگاواتی برای انرژی‌های تجدیدپذیر ایجاد کند.
