ایستگاه بعدی؛ اتاق دهم
اتاق نهم به پایان رسید، اقتصاد اصفهان دولتی ماند
در اقتصاد دولتی اصفهان جای خالی لیدر و راهبر بخش خصوصی که دولت را برای حضور قدرتمند فعالان این بخش قانع کند به‌شدت احساس می‌شود و اتاق بازرگانی در هیچ دوره‌ای چنین جایگاهی نداشته و بخش خصوصی اقتصاد استان را به‌خصوص در حوزه خرد تنها گذاشته است. اتاق اصفهان در همه این سال‌ها حامی صنایع بزرگ بوده، درواقع صنایع نامدار استان پشتیبان اتاق بوده و البته از جایگاه آن‌هم بهره برده‌اند. بخش خصوصی و حوزه صادرات غیرنفتی استانی مانند اصفهان خواستار ارتقای جایگاه اتاق و افزایش تاثیرگذاری آن در دوره دهم هستند.
کارنامه اتاق
اتاق‌های بازرگانی طبق ماده ۵ قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار، مسوول ساماندهی تشکل‌های اقتصادی هستند. در سایت اتاق اصفهان اخبار متنوعی از برگزاری همایش‌ها و جلسات بی‌شمار کمیسیون تشکل‌ها دیده می‌شود. در دوره نهم کارگروه تخصصی تشکل‌ها هم در زیرمجموعه کمیسیون مسوولیت‌های اجتماعی،تشکل‌ها و سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی اصفهان، ایجادشده است.هرچند رئیس اتاق اصفهان در روزهای نخست آغاز به کارش، توجه به مسوولیت‌های اجتماعی را یکی از رویکردهای مهم اتاق‌های نسل سوم دانست و تاکید کرد که اتاق دوره نهم تلاش می‌کند با ساماندهی تشکل‌ها زمینه مشارکت آنان در فعالیت‌های اقتصادی استان را فعال‌تر و پویاتر کند اما تا امروز سهم بخش خصوصی و حتی اتاق اصفهان در تصمیم‌سازی‌های اقتصادی استان مشخص نیست. البته اتاق اصفهان در دوره نهم نسبت به دوره‌های گذشته در حوزه حمایت از دانش‌بنیان‌ها و شتاب‌دهنده‌ها گام‌هایی را برداشت که هرچند کافی نبود ولی نسبت به سنوات قبل بهبود نسبی داشت.
امروز داعیه‌داران بخش خصوصی و تشکل‌های اقتصادی استان باید اعلام کنند که اولویت‌های اقتصادی اصفهان کدام است و اقتصاد اصفهان به کدام سو می‌رود؟ آیا ظرف یک دهه اخیر بخش خصوصی به‌غیراز تکرار آنچه دولت‌ها برای اصفهان رقم‌زده‌اند، سیاست جدیدی هم بنیان نهاده‌اند ؟ قرار بود اقتصاد اصفهان دانش‌بنیان بشود و برمدار گردشگری بچرخد ولی امروز در حالی واژه «اقتصاد صنعتی و نفتی» را به دوش می‌کشد که سود آن نصیب پایتخت می‌شود و از تولید هم فاصله گرفته و وارد بخش غیر تولیدی، واسطه‌گری و خرده‌فروشی حوزه خدمات شده است.
دکتر طیبی،مدیر قطب اقتصاد بین‌الملل دانشگاه اصفهان در گفتگو با ایرنا درباره سهم اتاق بازرگانی در اقتصاد کشور توضیح داده است که«این سهم نسبت به اهمیت اتاق‌ها در استان‌ها، میزان صنعتی شدن و فعالیت‌های اقتصادی در استان‌هایی که فعال‌تر هستند، متفاوت است و سهم بیشتری در اقتصاد کشور به خود اختصاص می‌دهد، اما به‌طور میانگین می‌توانم بگویم که سهم اتاق بازرگانی در اقتصاد کشور بیشتر از ۳۰ درصد نیست. این اتفاق به‌خوبی نشان می‌دهد که اقتصاد، دولتی است. در اقتصاد دولتی نیز از تعیین قیمت، قیمت‌گذاری و توزیع گرفته تا دخالت در تولید و بنگاه‌داری در اختیار دولت است.»
اتاق اصفهان در دوره نهم اعلام کرد که انسجام تشکل‌ها و تمرکز بر اولویت‌ها می‌تواند اقتصاد استان را به تحرک تشویق کند ولی تا امروز به‌غیراز تشکیل جلسات مجمع عمومی سمن‌ها و تشکل‌های اقتصادی در اتاق بازرگانی، خبری به بیرون درز نکرده است. تنها خبری که خردادماه از پیشران بخش خصوصی اصفهان اطلاع‌رسانی شد افزایش۲۲ درصدی سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی اصفهان در دوره نهم در پروژه‌های پیشران استان مانند نمایشگاه بین‌المللی اصفهان، کارگو ترمینال فرودگاه اصفهان، پروژه بزرگ انتقال آب خلیج‌فارس به اصفهان و ... نسبت به‌کل ادوار گذشته اتاق بازرگانی بود. این قبیل موضوعات هرچند تسهیلگر اقتصاد استان هستند اما سیاست‌گذاری محسوب نمی‌شود. درعین‌حال که سود این سرمایه‌گذاری‌ها در درجه نخست عاید اتاق اصفهان شده و اعضا از منافع مادی و معنوی آن بهره می‌برند.
در سایت اتاق اصفهان بخشی از عملکرد این نهاد در دوره نهم درج‌شده که «مهار کرونا قوی‌تر از دولت» از آن جمله است:«موضوع مقابله و مهار همه‌گیری کرونا بهترین شاخص عملکرد متفاوت اتاق در دوره نهم است . بخش دیگر فعالیت‌ها برای مقابله با پیامدهای اقتصادی ناشی از کرونا در جلسات واحد بررسی‌های اقتصادی تعریف شد.با این ماموریت که شناسایی شود: بیشترین آسیب‌ها در کدام بخش‌ها می‌شود و چه نوع حمایتی باید از آنها انجام شود.» اتاق اصفهان باید توضیح دهد که برای حمایت از واحدهای تولیدی در دوران کرونا به‌خصوص حوزه خدمات و گردشگری برای کدام تسهیلات و حمایت دولتی چانه‌زنی کرده و از کدام حوزه اقتصادی اصفهان حمایت کرده است؟
«احیای گردشگری اصفهان» مورد دیگری است که در کارنامه اتاق نهم درج‌شده است. اما نتیجه تاسیس شرکت گردشگری و صرف هزینه‌های سنگین چندمیلیاردی برای برند اصفهان، اطلاع‌رسانی نشده است.
اتاق بازرگانی اصفهان اولین و تنها اتاقی است که میز بانک مرکزی را در مجموعه خود راه‌اندازی کرد. گویا برپایی این میز توانسته مشکلات اعضا را به‌صورت متمرکزتر به نهاد اثرگذارتری چون بانک مرکزی انتقال دهد. اتاق نهم از افزایش قابل‌توجه حجم سرمایه‌گذاری‌ها در این دوره خبر داده و این در حالی است که آمار طرح‌های نیمه‌تمام و حیاتی استان نه‌تنها کاهش نیافته که نرخ استهلاک سرمایه اصفهان افزایش هم داشته است.
نگاه کارشناسی در شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی از دیگر مواردی است که اتاق نهم بر آن تاکید کرده است:«از سال ۹۸ تا سال ۱۳۹۹با برگزاری ۲۵ جلسه شورای گفتگو ، ۲۲۹ مصوبه استانی و ۶۰ مصوبه ملی اجراشده . یکی از دلایل مهم در افزایش حجم مصوبات عقبه کارشناسی قوی در اتاق بازرگانی اصفهان است . مجموعه فعالیت‌ها و دستاوردهای شورای گفتگوی استان اصفهان سبب کسب رتبه نخست کشور شده است.»
با مرور آنچه در چهار سال گذشته رخ‌داده و آنچه امروز گریبان گیر اقتصاد و بخش خصوصی اصفهان شده باید پرسید: کارکرد واقعی اتاق بازرگانی چیست؟ صدور کارت عضویت و بازرگانی؟ صدور گواهی مبداء؟ و یا رسالتی عظیم‌تر بر عهده آن است؟
ریل‌گذاری موردنظر در دسترس نیست!
این روزها در برخی کشورها با اقتصاد پویا و شکوفا الزامی برای داشتن کارت بازرگانی به‌منزله مهم‌ترین ابزار تجارت فرامرزی وجود ندارد، اما اتاق‌های بازرگانی آنها از اهمیت و اثرگذاری خاصی برخوردار هستند؛ در ایران اما مهم‌ترین کارکرد اتاق ابزار وصول مطالبات سازمان تأمین اجتماعی و امور مالیاتی است چراکه بدون ارائه مفاصاحساب این دو نهاد، تمدید یا صدور کارت بازرگانی به‌سختی امکان‌پذیر است و این به معنای ازکارافتادن موتور تجارت خارجی یک شرکت است.
اگر قطار اتاق بازرگانی و صنایع و معادن اصفهان بر همین ریل ادامه مسیر بدهد به‌طورقطع و یقین کارآمدی و اثرگذاری خود را از دست خواهد داد و به‌مانند بسیاری از ارگان‌های اقتصادی دیگر که در طول سال‌های قبل از صحنه حذف شدند، اتاق بازرگانی هم به همین سرنوشت دچار می‌شود. اتاق پویا و زنده اتاقی است که فقط به دنبال صدور کارت بازرگانی و مشکلات آن نباشد و دغدغه برخی از اعضا به اخذ ویزا منتهی نشود. به‌عبارت‌دیگر دغدغه اتاق نباید به مسائل سطحی و حاشیه‌ای در حوزه فعالیت خود خلاصه شود. در مواردی رفع نیازهای تعدادی از اعضای اتاق‌های بازرگانی باعث شده تا از ابزارهای در اختیار این نهاد به‌عنوان وسیله‌ای برای منافع شخصی سود ببرند و نه تعالی سازمان و به همین دلیل اتاق بازرگانی در انجام امور سطحی متوقف‌شده است.اعضای اتاق، کارت بازرگانی دارند و بنابراین حوزه تجارت اصفهان در دست آن‌هاست. اعضای اتاق با سیاست‌گذاری و راهبری مناسب اتاق بازرگانی اصفهان می‌توانستند به‌عنوان یک ابزار مهم و کنترل‌گر فضای اقتصادی و تجاری استان از طریق مذاکرات با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و طرف‌های تجاری به رونق فضای کسب‌وکار و صادرات غیرنفتی اصفهان کمک کرده و روابط با خواهرخوانده‌ها را به واقعیتی اقتصادی تبدیل کنند.
مردم در تمام تنگناهای اقتصادی و سیاسی به کمک دولت‌ها آمده و موجبات حفظ نظام را فراهم می‌کنند؛مردم همان بخش خصوصی هستند و پارلمان آنها اتاق بازرگانی است!
رسالت اتاق بازرگانی ارائه کمک‌های علمی و فنی در حوزه اقتصاد است نه صدور مجوز. اتاق بازرگانی باید اتاق فکر دستگاه‌های ذی‌صلاح اقتصاد اصفهان باشد نه محفل گپ و گفت اعضاء. اتاق بازرگانی باید سیاست‌های کلان اقتصادی اصفهان را تبیین کنند نه اینکه قفلی بر قفل‌های موجود بزند. ارکان اقتصادی اصفهان باید به همکاری با اتاق افتخار کنند نه اینکه اتاق برای گفتگو به دنبال آنها باشد.اتاقی می‌تواند از کمند رفع الزام کارت بازرگانی رهایی یابد که هدف آن مدیریت چتر واحد ارکان اقتصادی اصفهان باشد.نخبگان دانشگاهی و اقتصادی اصفهان باید به حضور و ارتباط خود با اتاق افتخار کنند نه اینکه اتاق با دعوت از آنها به افتخارات خود بیفزاید.
اتاق بازرگانی مرکز مدیریت بخش عمده جامعه کارگری اصفهان هم هست و بنابراین تمامی واحدهای صنعتی اصفهان عضو اتاق بازرگانی هستند. اتاق اصفهان باید پاسخ دهد که چه تعداد از کارگران و کارمندان جامعه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در خدمت صاحبان کارت بازرگانی هستند؟ این تعداد چند درصد از نیروی کار اصفهان را شامل می‌شوند؟ و چه تعداد از خانوارهای اصفهانی امروز بر سر سفره صاحبان کارت بازرگانی ارتزاق می‌کنند؟ اتاق اصفهان این قدرت عظیم و اثرگذار را فقط با صدور کارت بازرگانی مدیریت و راهبری می‌کند؟ چه سهمی از سودآوری نظام بانکی اصفهان را صاحبان کارت بازرگانی تأمین می‌کنند و چه میزان از سرمایه در گردش اصفهان به آنها تعلق دارد؟ حجم عظیم سرمایه در اتاق فقط با اخذ کارمزد صدور کارت راهبری می‌شود؟ چه بخشی از درآمدهای مالیاتی کشور از کسب‌وکار صاحبان کارت بازرگانی اتاق اصفهان است و اتاق چگونه از حقوق اعضا در قبال این سازمان حمایت کرده؟ چه میزان از دانش‌آموختگان و فارغ‌التحصیلان نظام دانشگاهی، سودای استخدام در بنگاه‌های صاحبان کارت بازرگانی را در سردارند و اتاق برای ایشان و ارتباط با دانشگاه به‌غیراز برگزاری آموزش‌های مقطعی چه کرده است؟چه میزان از فعالیت‌های عمرانی اصفهان و سرمایه‌گذاری و سرمایه پذیری دولتی در بخش‌های مختلف به صاحبان کارت بازرگانی تعلق دارد و اتاق چه خدمتی به آنها ارایه کرده است ؟
در اتاق بازرگانی باید حکمرانی خوب حاکم باشد.عناصر این حاکمیت مطلوب عبارت‌اند از: حاکمیت قانون، شفافیت، پاسخگویی، اثربخشی، کارایی و مسوولیت‌پذیری. عملکرد اتاق بازرگانی در کدام‌یک از این شاخص‌ها قابل دفاع بوده است؟
