پیشرانهای کوچک اقتصاد
در آمریکا نهتنها اکثر موقعیتهای شغلی توسط مشاغل کوچک ایجادشده بلکه منبع اصلی نوآوری، رشد و شکوفایی نیز هستند.۳۳.۲ میلیون کسب و کار کوچک در سراسر آمریکا وجود دارد و این کسب و کارها ۶۱.۷ میلیون کارمند را در آمریکا استخدام کردهاند.
در بند خصولتیها
طبق دادههای مجله فوربز، هر ۱۰ کسب و کار کوچک در آمریکا بیش از ۸ کارمند ندارد. از ۳۳.۲ میلیون کسب و کار کوچک موجود نیز ۲۷.۱ میلیون کسب و کار تنها توسط یک مالک اداره میشوند و هیچ کارمندی ندارند. درواقع بسیاری از کسب و کارهای کوچک توسط تنها یک بنیانگذار اداره میشوند اما هنوز هم فرصتهای شغلی زیادی را در ایالاتمتحده ایجاد کردهاند. در طول ۲۵ سال گذشته، کسب و کارهای کوچک بیش از ۱۲ میلیون شغل جدید ایجاد کردهاند.
در ایران اما وضعیت متفاوت است. بر اساس تعریف مرکز آمار ایران، کسب و کارهایی که تعداد کارکنان آن کمتر از ۹ نفر است، کسب و کار کوچک محسوب میشوند. با توجه به آمارهای بهدستآمده، کسب و کارهای کوچک پایدار، با داشتن تنها ۴درصد از کل بنگاههای اقتصادی، سهم ۱۵.۵ درصدی از استخدامها را در ایران در اختیاردارند. سهم اندک اشتغال بنگاههای کوچک در ایران در حالی است که رشد کسب و کارهای کوچک به افزایش سطح اشتغال پایدار، کاهش فقر و نرخ بیکاری، توزیع عادلانه ثروت، کاهش شکاف طبقاتی، افزایش سطح درآمد و توسعه اقتصادی منجر میشود. هرچند کشورهای توسعهیافتهای مانند چین، آلمان، کانادا، کره و سنگاپور کسب و کارهای کوچک را بهعنوان پیشران اقتصاد پذیرفتهاند اما اقتصاد ایران همچنان با شرکتهای بزرگ دولتی و شبهدولتی تعریف میشود بهطوری که این شرکتها بیش از ۸۰درصد اقتصاد کشور را تحت کنترل خوددارند.
در چنین اقتصادی مجالی برای رشد شرکتهای کوچک و متوسط وجود ندارد. به همین دلیل در ایران فعالیت شرکتهای کوچک اقتصادی با مشکلات متعددی روبهرو است و بهتبع از ظرفیت آنها بهخوبی استفاده نمیشود. چراکه هنوز سیاستها و اهداف کلان در کشور به نفع واحدهای بزرگ است.
بیتوجهی به صنایع کوچک
نبود محیط رقابتی لازم و عدمحمایتهای مالی لازم از این قبیل کسب و کارها از دیگر دلایل عدمرشد و عدمافزایش سهم کسب و کارهای کوچک در کشور است. مطالعه عملکرد کشورهای پیشرو که اقتصاد خود را بر رشد و اثرگذاری کسب و کارهای کوچک تعریف کردهاند، میتواند الگویی ارزشمندی در اقتصاد ایران باشد و تاثیرگذاری این بخش برای اقتصادهای در حال گذر و درحالتوسعه همچون اقتصاد ایران از ارزش و اهمیت زیادی برخوردار است.
در شرایط ملتهب اقتصادی به دلیل افزایش نرخ ارز، تورم و... شرکت شهرکهای صنعتی و همچنین سازمان صنعت، معدن و تجارت میتواند به صنایع کوچک خدمات ویژه دهد تا در معرض ورشکستگی قرار نگیرند.اما بررسی گزارشهای وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان میدهد در سال۱۴۰۰ کمتر از ۴درصد از کل تقاضاهای وام صنایع در سال۱۴۰۰ اجابت شدهاند.
در سالگذشته و تا پایان تیرماه این نرخ به محدوده۵.۷درصد افزایش یافت. البته متقاضیان وام تولید در کل سال۱۴۰۰ کمی بیش از ۵هزار نفر بودهاند که این عدد در ۴ماه ابتدایی ۱۴۰۱ به مرز ۷هزار و ۱۰۰نفر رسیده است. به نظر میرسد به دلیل رشد تورم، تعداد متقاضیان وام تولید افزایشیافته که نشانه آب رفتن سرمایه در گردش به علت تورم است.
بنگاههای صنعتی کوچک در ۳۱استان در کل سال۱۴۰۰ معادل ۱۲هزار و ۸۰۰میلیارد تومان منابع مالی درخواست کردهاند که از این میزان، بانکها به کمتر یکششم درخواستها پاسخ داده و حدود ۲هزار میلیارد تومان وام به تولیدکنندگان دادهاند.در اصفهان هم ۲۸۴واحد تولیدی کوچک برای دریافت تسهیلات ثبتنام کرده بودند که از این تعداد فقط حدود ۳۹ کسب و کار به بانک معرفیشدهاند. مبلغ درخواستی صاحبان کسب و کار در اصفهان حدودهزار و ۲۲میلیارد تومان بود.
از این تعداد، حدود ۴۱واحد توانستند این تسهیلات را دریافت کنند و مبلغ دریافتی آنان، ۳۵۴میلیارد تومان بود. این عدمحمایت در حالی است که در شرایط رکود و تورم، بنگاههای کوچک نقشی مهم در رونق اقتصاد استان دارند.