نقش‌آفرینی غیرقابل‌انکار حسابداران در توسعه پایدار
توسعه در نگاه نخست، شاید یک واژه تک‌بعدی به نظر برسد ولی توسعه در نگاهی جامع‌تر، فرایند گذار از وضع موجود به وضع مطلوب در عرصه‌‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. موضوع توسعه پایدار در حال حاضر به‌عنوان یکی از مباحث اساسی در جهان مطرح‌شده و مفاهیم و موضوعات مرتبط با این رویکرد به‌صورت مستمر در حال تکامل است و با نگاهی به وضع موجود کشور، شاید اصلی‌ترین نیاز اقتصاد ما، توسعه باشد، توسعه‌ای پایدار که می‌تواند پاسخگوی نیاز جهت رفع معضلات اقتصادى، محیط زیستى و اجتماعى دنیاى امروز است.
توسعه پایدار فرآیندی است ارزش‌آفرین، در استفاده از منابع، هدایت سرمایه‌گذاری‌ها، جهت‌گیری توسعه فناوری و تغییرات نهادی که با نیازهای حال و آینده سازگار باشد. به‌عبارت‌دیگر توسعه پایدار فرآیندی است برای به دست آوردن پایداری، در هر فعالیتی که نیاز به منابع و جایگزینی سریع و یکپارچه آن وجود دارد. توسعه پایدار در کنار اقتصادی دارد.
تصور اقتصادی پایدار، بدون در نظر گرفتن پایداری بنگاه‌های اقتصادی امری محال است. مطابق با مطالعات صورت پذیرفته، یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر پایداری بنگاه‌های اقتصادی در کنار ویژگی‌های مدیریتی، قابلیت اتکای گزارشگری مالی پایدار است و درنتیجه بنگاه‌های پایدار اقتصادی نیاز به گزارشگری پایدار مالی و حسابداری دارند. به‌منظور رسیدن به اهداف یادشده در بنگاه‌های اقتصادی، بهره‌مندی از مدیران مالی و حسابدارانی که دانش و فهم کافی و مناسبی از مفاهیم پایداری اقتصادی بنگاه، تجزیه‌وتحلیل رویدادها، صورت‌های مالی و ارائه گزارش‌های مالی دقیق و تصمیم‌ساز را دارا می‌باشند، ضروری به نظر می‌رسد.
توجه به این امر بسیار ضروری است که پایداری صرفاً یک واژه نیست، پایداری یک ارزش است و به آینده‌ای بستگی دارد که برای نسل‌های بعد ایجاد یا حفظ می‌کنیم. بسیار حائز اهمیت است ما در ابعاد مختلف حاکمیتی، اجتماعی و محیطی به نحوی عمل کنیم که نسل‌های بعدی، متضرر نشوند و این امر منوط به تدوین استانداردهای لازم‌الاجرایی است که خط‌مشی لازم در این خصوص را فراهم سازد. نگاهی به تحقیقات صورت گرفته در حوزه پایداری، بیانگر استقبال مدیران بنگاه‌های اقتصادی از حرکت به‌سوی پایداری است و این یعنی حسابداران باید نقش پررنگ‌تری ایفا کنند. ایفای تعهدات در قبال جامعه، خواسته‌ی به حقی است که با رویکرد گزارشگری پایداری، بیشتر نمود پیدا می‌کند و برای موفقیت در این مسیر، حسابداران باید مهارت‌های متفاوتی را بیاموزند و این یعنی مسیری جدید روبروی حسابداران قرارگرفته است. با این نگاه، صرفاً یکپارچه کردن حسابداری و مدیریت به‌تنهایی گره از کار حسابداران در راستای گزارشگری پایداری باز نمی‌کند و رشد در این حوزه مستلزم درک بهتر عملکرد زیست‌محیطی و اجتماعی است. حسابداران باید بتوانند متناسب با ماهیت، اندازه و جایگاه سازمان، در ترسیم استراتژی‌های پایداری که در مسیر اصلی و جزء جدانشدنی کسب‌وکار باشد (و نه‌بخشی مجزا و غیرقابل اتصال به سیاست‌های تدوین‌شده) موثر باشند و سوالی که به ذهن متبادر می‌شود این است که آیا حسابداران در شرایط فعلی و درصورتی‌که تسلط کافی به استانداردها و قوانین دارند، می‌توانند آن‌طور که جامعه از آن‌ها انتظار دارد، نقش‌آفرینی کنند؟
پس دغدغه اصلی در این فضای کسب‌وکاری، اثرگذاری حسابدارها در گزارشگری پایداری است. با نگاهی به ساختار گزارشگری پایداری، وظیفه اصلی حسابدار پایداری شامل شناسایی، جمع‌آوری، تجزیه‌وتحلیل و گزارش اطلاعات مرتبط با موضوعات غیرمالی ازجمله مسائل زیست‌محیطی و تاثیرات اجتماعی آن‌ها در کنار اطلاعات مالی است و این یعنی باید دنیایی از جزییات را درک کنیم که این امر با سیستم فعلی حسابداری، محال به نظر می‌رسد. وجود یکسری هزینه‌های پنهان که سودآوری شرکت را با نگاه پایداری تحت تاثیر قرار می‌دهد، ولی در سیستم سنتی حسابداری، استانداردی برای شناسایی آن‌ها وجود ندارد یکی از این مسائل است که تاکنون لاینحل مانده و تا زمانی که شما نتوانید هزینه‌های اجتماعی و زیست‌محیطی رو شناسایی کنید، صحبت از پایداری، ادعای غیرقابل اثباتی است. به‌عنوان‌مثال فرض کنید یک شرکت کشاورزی در بررسی آثار تناوب کود دهی یا تغییر مدل کاشت بر میزان قوت یا فرسایش خاک ناتوان است و امکان محاسبه آثار زیست‌محیطی استراتژی کاشت محصولش را ندارد. این شرکت نمی‌تواند ادعای گزارشگری پایداری کند. به یاد بیاوریم که قرار است بین پایداری و ارزش در بلندمدت، ارتباط معنایی پیدا کنیم و مشکل اصلی حسابداری این است که همه‌چیز را با واحد پولی می‌شناسد. ازنظر حسابداران، ارزشی که ریالی نشود، ارزش نیست. در بخش پایداری سازمان، شاید در کنار اطلاعات توصیفی، گزارش‌هایی بر پایه اعداد و ارقام تهیه شود، ولی این اطلاعات به‌سختی به واحد پولی بیان می‌شود و این موضوع چالشی است برای حسابداری تا بتواند از میان داده‌های خام غیرمالی، اطلاعات پردازش‌شده پخته مالی را تهیه و در اختیار استفاده‌کنندگان قرار دهد و تفسیر این حرف یعنی، حسابداری که بخواهد در گزارشگری پایداری نقش ایفا کند، باید نگاه چندبعدی فراتر از اصول و استانداردهای فعلی داشته باشد. از این به بعد دیگر نمی‌توان با اتکا بر دانش دانشگاهی موجود، حسابدار موفقی بود. شاید حسابداران تاثیرگذاری امروزی در آنالیز داده‌ها، ارزیابی ریسک‌ها، تحلیل فرآیندها و ... آدم‌های توانمندی باشند ولی آیا در درک مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی هم به همان میزان توانایی دارند؟ شاید بهترین پیشنهاد برای سازمان‌هایی که می‌خواهند در راستای گزارشگری پایداری موفق باشند، تشکیل تیم‌هایی باشد که به هم کمک کنند و با ترکیب تخصص، بهترین نتیجه را عاید سازمان نمایند.
درنهایت حرکت به سمت گزارشگری یکپارچه، مسیر تکامل پایداری را برای شرکت فراهم می‌سازد. با تغییراتی که در انتظار بنگاه‌های اقتصادی است، ارائه صورت‌های مالی به شکل سنتی، نمی‌تواند پاسخگوی تمام نیازهای استفاده‌کنندگان باشد. به همین دلیل امروزه در دنیا، مبحث نوینی با عنوان گزارشگری یکپارچه مطرح‌شده که هدف اصلی آن، بهبود گزارشگری است. گزارشگری یکپارچه می‌تواند اطلاعات مهمی در مورد استراتژی‌های سازمان ارائه نماید و این‌یکی از مهم‌ترین وظایفی است که حسابداران در راستای پایداری باید بیاموزند. با توجه به موارد ذکرشده، توسعه پایدار از بنگاه‌های اقتصادی شروع‌شده و تا سطح کلان گسترش می‌یابد. در این میان نقش حسابداران، نقشی غیرقابل‌انکار است و باید دانست پرورش نیروی متخصص در این حوزه، امری بدیهی است، موضوعی که وزارت محترم علوم هم این روزها با اضافه کردن به سرفصل‌های مقطع تحصیلی، بر اهمیت آن مهر تاییدی گذاشته است. در مقابل حسابداران نیز باید با تاکید بر تدوین مسیر رشد خود در راستای درک مسائل پایداری، خود را برای پاسخگویی به نیاز طیف وسیعی از استفاده‌کنندگان آماده سازند.
