ایران به جمع تولیدکنندگان تجهیزات پرتودهی پیوست
معاون سازمان انرژی اتمی : پرتودهی مواد غذایی مورد تایید همه مراجع بین المللی است
تا چند سال پیش در کشور برخلاف بسیاری نقاط دیگر جهان، تنها یک‌دهم درصد از تجهیزات پزشکی یک‌بارمصرف با استفاده از پرتودهی استریل می‌شده و در دیگر موارد ظاهراً از روش‌های متفاوتی همچون گاز دهی استفاده می‌شده که علاوه بر هزینه‌های بالا، درصد نفوذ کمتری نسبت شیوه پرتودهی داشت، امروز اما این عدد به یک درصد تولیدات تجهیزات پزشکی یک‌بارمصرف رسیده، حالا با استفاده از اشعه گاما، ایکس یا ماکروویو صنعتی! این روش به گفته پژمان شیرمردی معاون سازمان انرژی اتمی و مدیرعامل شرکت توسعه کاربرد پرتوها به‌جز موارد پزشکی در حوزه محصولات و فرآورده‌های غذایی هم کاربرد دارد و از اتفاق روش است که از ۷۰ سال پیش در کشورهایی که امروز توسعه‌یافته خوانده می‌شوند، آغازشده و حالا در قرن بیست و یکم به تکامل رسیده است.
شیرمردی در نشست تخصصی پرتودهی مواد غذایی در اصفهان با اشاره به دو حوزه پاور و نان پاور (برقی و غیر برقی) در استفاده صلح‌آمیز از فناوری‌های هسته‌ای گفت: در حوزه به‌اصطلاح غیر برقی فناوری هسته‌ای می‌توان سه زیر حوزه امنیت غذایی، صنعت، محیط‌زیست و آب را تعریف کرد، تعریفی که سند راهبردی توسعه صنعت هسته‌ای برای افق ۱۴۲۰ گنجانده‌شده است.
معاون سازمان انرژی اتمی ضمن برشمردن مواردی همچون شیرین سازی نفت سنگین، توسعه فناوری‌های پتروشیمی، جلوگیری از خیزش ریزگردها و جلوگیری از ورود آلاینده‌ها با منشأ سوخت‌های فسیلی به شهرها، افزود: علاوه بر مواردی این‌چنینی که در حال عملیاتی شدن هستند، فناوری هسته‌ای با استفاده از روش پرتودهی می‌تواند کمک بزرگی به رفع ناامنی غذایی در جهان باشد.
او در تشریح شیوه و مسیر کاهش ناامنی غذایی گفت :امروز حداقل سی درصد از مواد غذایی در جهان به خاطر فقدان ماندگاری مناسب محصولات کشاورزی و غذایی هدر می‌رود درحالی‌که یک و نیم میلیارد نفر در جهان بنا به آمار سازمان فائو دچار ناامنی غذایی هستند و از میان آن‌ها ۸۴۰ میلیون نفر با فقر غذایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، نکته جالب اینجاست که نیمی از آمار ناامنی غذایی در قاره کهن( آسیا) ثبت‌شده و یکی از راه‌های اصلی مقابله با آن جلوگیری از هدر رفت مواد غذایی است که به‌طور خلاصه می‌توان از چهار زیر حوزه آن نام برد. افزایش ماندگاری و انبار مانی برخی محصولات استراتژیک مثل گندم و آرد، افزایش انبازمانی با جلوگیری از جوانه‌زنی محصولات غده‌ای مثل سیب‌زمینی، تولید ارقام اصلاح‌شده و پر محصول با شیوه درون‌زای پرتودهی به ژن گیاه و در پایان کاهش استفاده از سموم شیمیایی و آفت‌کش‌ها که مورد چهارم علاوه برافزایش سطح تولید به کاهش مخاطرات زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های کشاورزی هم کمک می‌کند.
اما در این میان پرسش بزرگی در برابر مدافعان استفاده از پرتودهی پیرامون خطرات پرتوهای هسته‌ای وجود دارد که معاون سازمان انرژی اتمی در پاسخ به آن‌ها گفت همه ما و دیگر موجودات جاندار در کره زمین در معرض سه نوع پرتو ازجمله پرتوهای زمینی، پرتوهای کیهانی و همچنین پرتوهای رادیواکتیو ناشی از فعالیت‌های کیهانی قرار داریم و این مساله خود به‌عنوان یکی از عوامل درازمدت در شکل‌گیری و تکامل موجودات زنده تاثیرگذار بوده است. اما در دیگر سو باید گفت که سازمان‌های بین‌المللی متولی این موضوع متفق‌القول هستند پرتودهی در میزان مجاز آسیبی به انسان یا گیاه و محصولات غذایی نمی‌رساند چه که همین امروز ایالات‌متحده و چین به‌عنوان دو کشور پیشگام و فعال در حوزه پرتودهی مواد غذایی و تولیدکننده تجهیزات آن به شمار می‌روند، تجهیزاتی که در چند سال گذشته ایران نیز به جمع تولیدکنندگان آن پیوسته است.
شیرمردی در این نشست همچنین از تدوین نه استاندارد استفاده از پرتودهی در کشور توسط سازمان انرژی اتمی خبر داد و گفت اگر می‌خواهیم کالای صادراتی در تراز مشتریان خود تولید کنیم بهترین مسیر، استفاده از پرتودهی برای افزایش ماندگاری، جلوگیری از آفت و کاهش مانده سموم ناشی از استفاده از آفت‌کش‌ها است تا ضمن حفظ خواص محصولات و کاهش بار میکروبی آن‌ها، کیفیت و حجم مواد غذایی در دسترس را هم افزایش دهیم.
مدیرعامل شرکت توسعه کاربرد پرتوها در مورد هزینه‌های پرتودهی همچنین اضافه کرد: در دنیا برای پرتودهی هر کیلوگرم مواد غذایی تا ۲۲ سنت هزینه می‌شود که این عدد در ایران ده سنت یا معادل ۵۰۰ تومان است که در مقابل منافعی که تولیدکننده از محل کاهش هدر رفت و افزایش انبازمانی مواد غذایی و همچنین بالا رفتن کیفیت کالای صادراتی خود می‌برد، عدد ناچیزی است.
او همچنین در نشست تخصصی پرتودهی مواد غذایی که در حاشیه نمایشگاه صنایع غذایی اصفهان برگزار می‌شد، از بومی سازی تجهیزات پرتودهی در سه حوزه گاما، ایکس و ماکروویو صنعتی خبر داد و گفت :سازمان انرژی اتمی بر اساس رسالت و برنامه خود، هیچ قصدی برای ایجاد انحصار در حوزه استفاده و کاربرد پرتودهی مواد غذایی یا تجهیزات وابسته به آن را ندارد و آماده همکاری با بخش خصوصی، شرکت‌های دانش بنیان و تولیدکنندگان مواد غذایی اعم از محصولات کشاورزی یا فرآورده‌های غذایی است.
