فروش محصولات دانش‌بنیان شتاب می‌گیرد
بزرگ‌ترین مجموعه‌های دانش‌بنیان در اصفهان
بر اساس آمار رسمی ، ۸۵ کشور دنیا مشتری محصولات دانش‌بنیان ایران هستند.
که از میان آن‌ها چین، عراق، امارات متحده عربی، ترکیه و روسیه از عمده‌ترین مقاصد صادراتی برای کالاهای شرکت‌های دانش‌بنیان ایران و درمجموع ۷۵ درصد از کالاهای این شرکت‌ها به این ۵ کشور ،صادرشده است.
بنا بر اعلام گمرک ایران در سال گذشته ۳ میلیون و ۶۰۵ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۵۰۶ میلیون دلار توسط شرکت‌های دانش‌بنیان صادرشده است و این شرکت‌ها ۵ میلیارد و ۱۴۱ میلیون دلار واردات داشته‌اند.
بر اساس همین گزارش، از تعداد ۹۷۹۲ شرکت دانش‌بنیان موردبررسی، یک هزار و ۵۰۴ شرکت به عبارتی ۱۵ درصد درزمینهٔ تجارت خارجی فعالیت داشته‌اند که از این تعداد یک هزار و ۹ شرکت درزمینهٔ واردات، ۸۴ شرکت درزمینهٔ صادرات و ۴۱۱ شرکت در هر دو زمینه فعالیت کرده‌اند.
اما در اصفهان به‌عنوان استان پیشتاز در عرصه علم و فناوری با سهم بیش از ۹ درصدی از کل شرکت‌های دانش‌بنیان کشور، مصلحی رئیس شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان از صادرات ۵۷ میلیون دلاری محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور این مجموعه در سال گذشته خبر می‌دهد.
ضمن آن‌که فروش داخل کشور محصولات و خدمات فناورانه و دانش‌بنیان شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان در سال گذشته ۲۰۰هزار میلیارد و گردش مالی این مجموعه ۳۵۰هزار میلیارد ریال بوده است.
قابل‌ذکر است اصفهان ،با سهم ۱۰ درصدی از کل شرکت‌های دانش‌بنیان کشور، رُتبه دوم را از این لحاظ در بین استان‌ها دارد و سهم اقتصاد دانش‌بنیان در این استان ،حدود ۲.۵ درصد و بیشتر از میانگین کشوری است . به‌طوری‌که بر اساس آخرین اطلاعات و آمار موجود حدود ۷۵۰ شرکت دانش‌بنیان مجوز دار در این خطه فعالیت می‌کند.
به‌علاوه اصفهان نخستین و تنها شهرک علمی و تحقیقاتی کشور را در خود جای‌داده است که منشأ ایده ایجاد پارک‌های علم و فناوری هم از آن بود .
این شهرک با حمایت‌های دولت و بخش خصوصی و البته سعی فعالان فناورانه از بزرگ‌ترین مجموعه‌های دانش‌بنیان ایران بشمار می‌آید.
افزایش سهم بازار دانش‌بنیان‌های اصفهان در ۴سال آینده
بیش از ۹ هزار و ۶۰۰ شرکت دانش‌بنیان در کشور فعال است که بنا بر اعلام معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور، از این میان هزار و۳۱۳ شرکت درزمینهٔ تجارت خارجی فعالیت می‌کنند و توانسته‌اند صادرات خود را دریک سال گذشته به میزان ۳ برابر افزایش دهند.
اما همچنان مسئله قابل‌تأمل ،کم بودن رقم صادرات دانش‌بنیان‌ها به نسبت مجموعه صادرات کشور است که گفته می‌شود در مسیر صادرات محصولات هنوز به نقطه نهایی نرسیده‌ایم و مسیر زیادی را پیش روداریم.
راضیه کهن‌سال مدیر کریدور صادرات کهن‌سال با اشاره به ۷۵ میلیارد دلار ارزش صادراتی کشور تأکید می‌کند: رقم ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار صادرات محصولات دانش‌بنیان نسبت به مجموع رقم صادرات کشور، بسیار اندک و باید خیلی تلاش کنیم تا بتوانیم این ارقام و اعداد را افزایش دهیم.
از نظر این مسوول ضرورت ایجاد فرهنگ‌سازی داخلی برای تنوع بخشیدن به فراورده‌ها و محصولات به‌منظور ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر ، از اهمیت زیادی برخوردار است.همچنین با دیپلماسی علمی و فرهنگ‌سازی و برند سازی در عرصه بین‌الملل، تقویت دانش و آگاهی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در عرصه صادرات ،می‌توان مجموعه‌ای از خدمات و حمایت‌هایی را ایجاد کنیم که شرکت‌ها در مسیر صادرات محصولاتشان شرایط و موقعیت بهتری را بیابند.
وی در ارتباط با میزان بودجه برای این دانش‌بنیان‌ها می‌گوید: بودجه هست اما عالی نیست .بودجه به نسبت اقدامات وسیعی که باید صورت بگیرد، محدود است. لازم است خیلی بیشتر از این‌ها در این عرصه سرمایه‌گذاری صورت گیرد که بتوانیم در سال‌های نزدیک ،بذری که در فضای دانش‌بنیان‌ها کاشته‌ایم تأثیرش را در اقتصاد دانش‌بنیان در بهترین شرایط ببینیم و داشته باشیم.
حال زمانی که به اصفهان با افزون بر ۷۰۰ شرکت فناور و دانش‌بنیان در سطوح مختلف می‌رسیم متوجه می‌شویم که موانع و محدودیت‌ها برای این شرکت‌ها بسیار زیاد و همین موانع موجب شده است صادرات محصولات آن‌ها به میزان موردنظر نرسد.
موانعی که بخشی از آن‌ها داخلی و برخی هم خارجی است.
داخلی‌ها بیشتر به موانع اداری و نبود فرهنگ استفاده از محصولات ایرانی بازمی‌گردد. درواقع ،ترویج فرهنگ اقتصاد دانش‌بنیان و شناخت جامعه هدف از مباحث عمده موفقیت برای این مسیر است .
به‌علاوه مبادلات پولی از معضلات و موانع دیگری است که برای صادرات محصولات دانش‌بنیان عنوان می‌شود.
مورد دیگر که احتمالاً مهم‌ترین چالش است ضعف در بازاریابی و یافتن بازارهای هدف برای محصولات دانش‌بنیانی است که قطعاً بدون آن انتظار بری توسعه صادرات این محصولات بیهوده است.
چه‌بسا تبحر و دانش کافی درفروش و بازاریابی ضمانتی برای تداوم حیات این شرکت‌ها به شمار رفته و نبود این مهم موجب کندی ، توقف و گاه شکست یک شرکت دانش‌بنیانی می‌شود.
اما در میان این چالش‌ها و مشکلاتی که بر سر راه شرکت‌های دانش‌بنیان قرارگرفته است. خبر قابل‌توجه آن‌که در اواخر سال گذشته رئیس اتاق بازرگانی اصفهان ،تشکیل کمیسیون اقتصاد دانش‌بنیان اتاق را در جهت افزایش سهم شرکت‌های دانش‌بنیان از اقتصاد فناوری کشور اعلام کرد.
او برنامه‌های مهم کمیسیون اقتصاد دانش‌بنیان را افزایش سهم ۲۰ درصدی بازار دانش‌بنیان‌های اصفهان در ۴سال آینده، نگاه ویژه به حوزه‌های جذب سرمایه مالی، انسانی و توسعه صادرات، گسترش ارتباط بین کمیسیون صادرات و اقتصاد دانش‌بنیان اتاق، تدارک برنامه منسجم برای برگزاری و حضور در نمایشگاه‌های فن نما و جیتکس به‌صورت سالانه بیان کرد.
به‌علاوه زمینه‌سازی حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در بازدیدهای صنعتی ماهانه اتاق و افزایش بازارهای بین‌المللی از طریق ارتباط با انجمن‌های دوستی ایران با سایر کشورها از برنامه‌های مهم این کمیسیون است. به گفته کشانی راه افزایش گردش اقتصادی استان در استفاده بخش‌های مختلف اقتصادی از شرکت‌های دانش‌بنیان است.
پاسخ به نگرانی شرکت‌های دانش‌بنیان
در برهه‌ای قرارگرفته‌ایم که از مهم‌ترین اقدامات صادراتی هر کشور ،صادرات محصولات فناورانه و دانش‌بنیانی است که در آن تولید می‌شود .
و بدون تردید پیدا کردن راهکارهایی برای حل مشکلات صادرات این محصولات از دغدغه‌هایی است که در برابر متولیان این بخش قرار می‌گیرد.
به‌ویژه اکنون‌که حضور در بازارهای بین‌المللی نه‌فقط محدود به شرکت‌های بزرگ چندملیتی است بلکه شرکت‌های کوچک و متوسط هم به شکل‌های مختلف در این بازارها واردشده اما به دلیل محدودیت‌هایی در منابع داخلی نیازمند حمایت و همکاری‌های بیشتری از سوی سرمایه‌گذاران بزرگ برای راه‌یابی به بازارهای جهان هستند.
اتفاقی که در حال حاضر هم کم‌وبیش در کشورمان رخ‌داده است .اما لازم است با توجه بیشتر به تفاوت صادرات محصولات دانش‌بنیان با صادرات دیگر محصولات ،این حمایت‌ها بیشتر شود. چراکه خلق ارزش‌افزوده بالاتر از قابلیت‌های برتر فروش محصولات فناورانه یک کشور به خارج از مرزهایش است.
درمجموع حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در بازارهای جهانی به راهکارها و سیاست‌های مناسبی نیازمند است که اگر فراهم باشد به نگرانی بزرگ این شرکت‌های دانش‌بنیان که یافتن بازار هدف برای محصولاتشان است پاسخ مناسبی داده می‌شود.
