استاد تمام دانشگاه اصفهان مطرح کرد؛
نیازمند اصلاح نظام حکمرانی هستیم
این را نعمت‌الله اکبری، استاد تمام اقتصاد شهری و منطقه‌ای؛ توسعه و برنامه‌ریزی اقتصادی در دانشگاه اصفهان و رئیس سابق سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اصفهان می‌گوید!
او در مورد رویکردهایی که باید در اولویت دولت جدید باشد، می‌گوید:
یکی از خطاهای شناختی که در مدیریت داریم این است که به دنبال افراد خوب می‌گردیم. اما این سوال مطرح می‌شود که آیا در طی چهل سال گذشته ما در کشور افراد خوب نداشته‌ایم؟ نمی‌توانیم بگوییم که افراد خوب نداشته‌ایم و یکی از اهداف انقلاب این بوده است که افراد خوب را به کار بگیریم و حتی افراد بد را به افراد خوب تبدیل کنیم.
یکی از خطاهای شناختی ما در سال‌های گذشته این بوده که نتوانستیم یک سیستم مطلوب ایجاد کنیم و به سیستم‌ها توجه نکردیم. نگرش ما نگرشی مکانیکی بوده که اجزا به‌صورت مستقل از یکدیگر عمل می‌کنند. در نگرش سیستمی، اجزا باید به‌صورت هماهنگ و منسجم عمل کنند.
اگر سیستم در کشور درست نشود، اگر حکمرانی اصلاح نشود، افراد خوب در یک سیستم معیوب و حکمرانی نادرست نمی‌توانند عملکرد خوبی داشته باشند و یا فاسد می‌شوند یا نابود. اولین چیزی که در کشور باید حل شود، اصلاح نظام حکمرانی است. ما در نظام مدیریتی کشور اشکالاتی داریم. اگر سیستم درست کار نکند، هر فرد خوبی هم که وارد آن شود، یا فاسد می‌شود یا نابود. بنابراین، یکی از چیزهایی که باید به آن اهتمام بورزیم، اصلاح حکمرانی در کشور است.
در حکمرانی دو نکته بسیار مهم است؛ مسئولیت‌پذیری، پاسخگویی و شفافیت در تصمیم‌گیری. برای مثال، من به‌عنوان مسئول باید پاسخگو باشم و با مسئولیت‌پذیری باید فرآیند تصمیم‌گیری‌ها را شفاف انجام دهم. بنابراین، اولین نکته به‌عنوان یک مطالبه جدی از دولت چهاردهم این است که چه برنامه‌ای برای اصلاح حکمرانی در کشور دارید، باید گفت که دنبال آدم‌های خوب گشتن کافی نیست و اگر شما دنبال آدم‌های خوب می‌گردید، من از الان شکست شما را قطعاً پیش‌بینی می‌کنم. بنابراین، در پی اصلاح سیستم باید بود.
به نگرش سیستمی باید توجه کنید. آدم‌های کشورهای مختلف که احساس ناکارآمدی دارند، در سیستم‌های سازمان یافته و مناسب به عملکرد خوبی دست می‌یابند. چرا تاکنون بر اساس آمار رسمی ۵ میلیون نفر و بر اساس آمار غیر رسمی ۹ میلیون ایرانی در کشورهای خارجی زندگی می‌کنند؟ یعنی معادل جمعیت شهر تهران، ایرانی در خارج از ایران زندگی می‌کند. نخبه‌های زیادی از کشور مهاجرت کرده‌اند و قریب به اتفاق این آدم‌ها افراد کارآمدی هستند.
نیازمند اصلاح نظام حکمرانی هستیم
دومین مسئله‌ای که ما نیاز داریم به آن توجه کنیم، بحث دیپلماسی و فرهنگ دیپلماسی با دنیا است. ما باید روابط بین‌المللی را تعیین تکلیف کنیم. در مقاله‌ای که باعنوان «دل بردن یا زهره ترکاندن» نوشته‌ام، این سوال مطرح می‌شود که چرا ما در مناسبات و روابط بین‌المللی به سادگی تحریم می‌شویم؟ پاسخ این است که وقتی دنیا هیچ‌گونه وابستگی و تعلقی به ما ندارد و ما هیچ سهمی در لجستیک و اقتصاد نداریم چنین اتفاقی می‌افتد. می‌خواهم بگویم که سهم ما در اقتصاد از دهه ۶۰ هم کمتر شده است. در دهه ۶۰ وقتی نفت تحریم شد، قیمت نفت در دنیا به شدت بالا رفت، در حالی که الان باید التماس کرد که نفت ما را بخرند. بنابراین، ما باید مسئله تحریم‌های بین‌المللی و روابط خارجی‌مان را حل کنیم.
مطالبه سومی که ما باید از دولت داشته باشیم، بحث بازار سرمایه است. تقریباً بازار سرمایه از بین رفته است. چراکه با سیاست‌های بانکی و نرخ بهره‌ای که به وجود آمده، باعث شده که اشخاص حقیقی از بازار سرمایه بروند. حدود دو سال است که شاخص ما بین یک میلیون و ۹۰۰ هزار تا ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار در نوسان است. در حالی که تورم در بخش اقتصاد ما ۴۰ درصد بوده است و شاخص بازار الان باید بالای ۳ میلیون باشد. سیاست‌های پولی و بانکی بازار سرمایه را به شدت آسیب‌پذیر و دچار یک رکود وحشتناک کرده است. بنابراین، یکی از مطالباتی که باید از دولت داشته باشیم، بحث بازار سرمایه، عدم دخالت و حذف دست‌های مداخله‌گر در بازار سرمایه است.
چهارمین مطالبه که باید با جدیت مطرح کرد، بهبود فضای کسب و کار است. ما در رتبه‌بندی جهانی، در رتبه ۱۲۹ در بین ۱۸۹ کشور جهان قرار داریم، در حالی که کشورهای رقیب ما در منطقه مانند عربستان و امارات در رتبه‌های بسیار بالاتری مانند رتبه ۱۶ و ۱۷ قرار دارند. اگر نتوانیم فضای کسب و کار را بهبود بخشیم، نمی‌توانیم در رقابت با این کشورها موفق باشیم. و این مستلزم این است که دولت فضای کسب‌وکار را بهبود بخشد و دست از تمرکز و تراکم تصمیم‌گیری بردارد. حالا فضای کسب‌وکار در اصفهان به مراتب از کلیه کشور بدتر است. زیرا، حکمرانی در اصفهان به مراتب از حکمرانی در سطح ملی نامطلوب‌تر است. به عبارتی، فضای کسب‌وکار در اصفهان به خاطر حکمرانی نامطلوب بسیار ضعیف‌تر است. بنابراین، یکی از مسائل مهمی که ما در سطح ملی باید به آن توجه کنیم و از دولت مطالبه کنیم، بهبود فضای کسب‌وکار است.
دیگر مسئله مهم و مطالبه پنجم، نقش بخش خصوصی در اقتصاد و سهم آن است. ما نتوانسته‌ایم سهم بخش خصوصی را در اقتصاد بهبود ببخشیم. دولت باید دست از مداخله‌گری بردارد. با سیاست‌های مختلف، دولت سعی در خصوصی‌سازی داشته است، ولی وقتی دولت خود اجراکننده خصوصی‌سازی است، هرگز موفق نمی‌شود. دولت نباید رقیب بخش خصوصی باشد. شرکت‌های خصولتی زیادی وجود دارند که هرگز ورشکسته نمی‌شوند، چرا که به منابع دولتی دسترسی دارند. وقتی این شرکت‌ها را به بخش خصوصی واگذار می‌کنیم، باید به آن‌ها کرسی‌های هیئت‌مدیره داده شود. بنابراین، یکی دیگر از مطالبات ما از دولت باید افزایش سهم بخش خصوصی در اقتصاد باشد. این موضوع هنوز به درستی اجرا نشده است.
و اما اصفهان
بسیاری از چالش‌های استان در امتداد چالش‌های ملی هستند. مانند حکمرانی، تحریم، فضای کسب‌وکار یا اینترنت. این موارد که همگی نیازمند توجه و رسیدگی هستند، ما باید بپذیریم که اکوسیستم کل کشور بر ما تأثیر می‌گذارد و گریزی از آن نیست. اما ما می‌توانیم تا حدی مسئله را در استان تغییر دهیم و در سطح منطقه‌ای استان اصفهان، وضعیت را به نحوی بهبود بخشیم که تحریم‌ها کمترین تأثیر را داشته باشند.
همچنین، ما نباید خود تحریمی داشته باشیم، یعنی باید فضای کسب و کار استان را به سمتی هدایت کنیم که امکان فعالیت در آن وجود داشته باشد. باید از تحریم‌ها و مشکلات مرتبط با آن عبور کنیم تا سرمایه‌گذار در اصفهان احساس نکند که اگر بخواهد سرمایه‌گذاری کند، هر روز مجبور به پاسخگویی باید باشد. حداقل باید شرایط مطلوب برای سرمایه‌گذار فراهم شود.
استان اصفهان یکی از استان‌های بزرگ کشور است و در بسیاری از بخش‌ها جایگاه مهمی دارد. برای مثال، دومین تأمین‌کننده مالیات در کشور، بزرگ‌ترین تولیدکننده شیر و یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان گوشت کشور است. همچنین، ۲۲ درصد از حمل‌ونقل سنگین کشور و ۱۰ درصد از برق کشور از اصفهان تأمین می‌شود و دومین استان دانشگاهی کشور است. با وجود این، استان اصفهان به میزان جایگاهی که دارد، از حمایت و توجه کافی برخوردار نیست. همیشه گفته‌ام که اصفهان استانی است که برفش از بامش بیشتر است.
فضای کسب و کار در شهر اصفهان نسبت به کل کشور بدتر است. چرا در استانی مانند اصفهان نرخ بیکاری از متوسط کشور بیشتر است؟ دلیلش لزوماً نوع حکمرانی در استان اصفهان است. ما باید فضای کسب و کار را در اصفهان بهبود ببخشیم تا منجر به خروج سرمایه از استان نشود. در غیر این‌صورت فعالیت‌های ما گسترش پیدا نمی‌کند.
نکته مهم دیگر در استان اصفهان، اهمیت دادن به بخش خصوصی است. باید به بخش خصوصی میدان و سهم دهیم، بخش خصوصی باید بتواند نفس بکشد و دولت به جای مداخله‌گری در کشور و در استان، باید نقش تسهیل‌گری داشته باشد و شهرداری نیز باید حامی بخش خصوصی باشد. متاسفانه وقتی بخش خصوصی می‌خواهد در اصفهان فعالیتی را به نتیجه برساند، با موانع بسیاری مواجه می‌شود و وقتی پروژه به بهره‌برداری می‌رسد، دیگر نفسی برای آن نمی‌ماند. دولت باید به جای سنگ‌اندازی، اثر تسهیل‌گری داشته باشد.
منبع و تلخیص: ایسنا
