چهاردهمین همایش هفتۀ نکوداشت اصفهان برگزار شد
روز اصفهان بود
چاره‌ای جز امید نیست
یک کنشگر محیط زیست و پژوهشگر حوزۀ زاینده‌رود گفت: هنگامی که از وضعیت هوا، زیست‌بوم و زاینده‌رود سوال شود که آیا امید وجود دارد؟ در پاسخ می‌گویم چاره‌ای جز امید نیست.
حشمت الله انتخابی در چهاردهمین همایش هفته نکوداشت اصفهان گفت: اگر بهشت در زمین باشد، سرزمین اصفهان است. اگر در آسمان باشد، مقابل اصفهان است.
او ادامه داد: اصفهان شهر اثیری(فرا زمینی)، مثالی و شهری متفاوت از شهرهای دیگر است. اصفهان را یک شهر بهشتی می‌دانند، اما با این بهشت چه کرده‌ایم؟ اصفهان به باور زاینده‌رود یک شاهرگ حیاتی شد و متأسفانه بیش از دو دهه است که جریان نداشتن زاینده‌رود را مشاهده می‌کنیم.
عضو هیات‌مدیره انجمن دوستداران اصفهان تصریح کرد: هنگامی که از وضعیت هوا، زیست‌بوم و زاینده‌رود سوال شود که آیا امید وجود دارد؟ در پاسخ می‌گویم چاره‌ای جز امید نیست. من اعتقاد دارم که اگر بر اثر بی‌خردی اتفاقی برای بهشت ما افتاده است، اما انسان خردمند می‌تواند مسائل را حل کند.
انتخابی افزود: من معتقدم که می‌توانیم وضعیت را بهتر کنیم. همه ما در مقابل موضوع زاینده‌رود، زیست‌بوم و آلودگی هوا مسئول هستیم. شهر اصفهان باید مردمان متفاوتی داشته باشد.
این کنشگر محیط‌زیست و پژوهشگر حوزۀ زاینده‌رود با اشارۀ دوباره به اینکه اصفهان، شهر متفاوتی است، خاطرنشان کرد: دربارۀ متفاوت بودن اصفهان می‌توان به زمان جاری بودن زاینده‌رود تا هزاران جریانی اشاره کرد که در فرهنگ و هنر خروشان پیش رفته است. فرهنگ از این مردم توقع فراتری دارد. ما در برابر محیط زیست، زیست‌بوم و نهادهای اجتماعی مسوول هستیم.
اصفهان ناترازی دارد
عضو هیئت علمی دانشکده عمران و ژئوتکنیک دانشگاه نجف‌آباد هم در این رویداد با بیان اینکه فرونشست در مسجد سید، مسجد جامع عباسی و بسیاری بناهای دیگر بسیار ناراحت‌کننده است، گفت: ما به یک جامعه آگاه نیاز داریم تا بتوانیم توسعه ایجاد کنیم.
بهرام نادی در چهاردهمین همایش هفته نکوداشت اصفهان گفت: فرونشست از افت آب‌های زیرِ زمین به وجود می‌آید که حاصل عدم تطابق ورودی و برداشت آب است. حجم کمتر از میزان برداشت، ناترازی است.
عضو کارگروه تخصصی فرونشست اصفهان تصریح کرد: سازمان زمین‌شناسی، اندازه‌گیری برای فرونشست اصفهان انجام داد که براین اساس، نرخ فرونشست سال ۱۴۰۱ عدد صفر تا ۱۸/۰۴ سانتی‌متر را نشان داد. وی با بیان اینکه نصب GPS در یکی از سازه‌های سازمان نظام مهندسی نشان داده که در طول یک‌سال ۱۱ سانتی‌متر فرونشست اتفاق افتاده است، افزود: فرونشست در مسجد سید، مسجد جامع عباسی و بسیاری بناهای دیگر بسیار ناراحت‌کننده است. ما نسبت به نگه‌داری از میراث فرهنگی کوتاهی کردیم.
عضو هیات علمی دانشکده عمران و ژئوتکنیک دانشگاه نجف‌آباد ادامه داد: ما از سال ۱۳۶۱ تا ۱۴۰۳ مقدار آب زیرزمینی را با دستگاهی، سطح اندازه‌گیری کرده‌ایم که ۸۰ متر افت آب‌های زیرزمینی نشان داده شده است. این درحالی است که از زمان ناصر خسرو تا ۱۳۵۰ آب‌های زیرزمینی را ثابت نگه داشته شده بود، اما امروزه با افت شدید آن روبه‌رو هستیم. وی با اشاره به اینکه براساس قانونِ وضع شده در سال ۱۳۶۱ حفر تعداد ۱۵۰ هزار چاه غیرمجاز، مجاز شناخته شد، اضافه کرد: اصفهان ناترازی دارد. با جاری شدن آبِ زاینده‌رود فقط ۵۰ درصدِ آن تا رسیدن به مقصد مصرف می‌شود. ما به یک جامعه آگاه نیاز داریم تا بتوانیم توسعه ایجاد کنیم. نادی یادآور شد: تقریباً میزان مصرف آب زیرزمینی در بخش کشاورزی ۹۰ درصد و ۱۰ درصد از آن برای صنعت و شرب است. در واقع یک نگرش کلان و اقتصادی نیاز است.
چگونه روزی است روز اصفهان
اما چرا روز اصفهان ! یکم آذرماه به نام روز اصفهان نامیده شده و علت این است که شماری از اصفهان‌شناسان در اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۴، «یکم آذر ماه» یادروز احداث باروی بزرگ اصفهان در دوره حسن رکن‌الدوله دیلمی (۳۶۶- ۳۲۲ هجری قمری) را به عنوان «روز نکوداشت اصفهان» گزینش و تصویب کردند و نگاره تاریخی منقوش بر کاشی‌کاری‌های سردر بازار قیصریه اصفهان را که با اقتباس از صورت فلکی برج قوس (آذرماه) و با محتوایی متعالی طراحی شده است، به عنوان «نماد اصفهان» برگزیدند. سرانجام نیز در سال ۱۳۹۷ نماد اصفهان و روز یکم آذر ماه به عنوان روز اصفهان، در شورای شهر اصفهان به تصویب رسید، ضمن اینکه پیشنهاد شد از یکم تا هفتم اردیبهشت ماه به خاطر جاذبه‌های گردشگری طبیعت زیبای اصفهان در اردیبهشت ماه، به‌عنوان «هفته میراث طبیعی اصفهان» نامگذاری شود.
کتاب «اعلاق‌النفیسه» اثر ابن‌رسته، حدود سال ۲۹۰ هجری قمری نوشته شده و کهن‌ترین سندی است که در آن به چگونگی بنیان نهادن باروی اصفهان اشاره می‌شود و سپس در کتاب «ذکر اخبار اصفهان» اثر حافظ ابونعیم اصفهانی همان مطلب دقیق‌تر بیان شده و آمده است: «در روزگار فیروز پسر یزدگرد و به فرمان وی، آذرشاپور پسر آذرمانان (آذربانان) ساختمان باروی شهر جی را به پایان برد. در این بارو آذرشاپور دیدگاه ها برای دیده‌بانان ساخت و جایگاه جنگاوران را بر فراز آن تدارک دید و چهار دروازه در چهارسوی دژ ساخت، هر یک را به روزی.»
کتاب دیگری که در قرن هشتم به طالع اصفهان اشاره دارد «نزهـﮥالقلوب» حمدالله مستوفی است که می‌گوید: «رکن‌الدوله حسن‌بن بویه او را (منظور شهر اصفهان را) بارو کشید و دور باروش ۲۱ هزار گام باشد، طالع عمارتش برج قوس.» شاردن نیز در سفرنامۀ خود اشاره می‌کند که همین تصویر نماد برج قوس را، بر دروازۀ قلعه طبرک دیده است. آندره گدار نیز اشاره کرده است که «ایرانیان با دانستن نجوم، احداث اصفهان را در برج قوس تعیین کردند و آن را بر سر در شاهی قیصریه قرار دادند»
لطف الله هنرفر نیز در کتاب آشنایی با شهر تاریخی اصفهان درمورد نماد برج قوس در سردر قیصریه نوشته‌است که: «در سردر قیصریه هم‌اکنون دو پشت بغل کاشیکاری دیده می‌شود که صحیح و سالم است و تیراندازی را با سر انسان شبیه به مینیاتورهای عصر صفوی و تنۀ ببر یا شیر و دم اژدهایی نشان می‌دهد که این مجموعۀ تزییناتی، نمایش برج قوس است که مورخان مشرق زمین احداث شهر اصفهان را در این برج می‌دانسته‌اند و در کتب دایرﺓالمعارف و لغت‌نامه‌های مشهور و کتابهایی که صورت‌های کواکب و برج‌ها را نمایش داده‌اند، صورت فلکی این برج را همانند نقش کاشیکاری سردر قیصریه به نمایش گذاشته‌اند و به هر حال تصویر این صورت فلکی که زایچه و طالع اصفهان است در سردر بازاری با آن عظمت، داستانی زیبا و دل‌انگیز است و این نقش تاریخی می‌تواند همواره نشانۀ مخصوص شناسایی این شهر افسانه‌ای دنیا باشد.
