یک گروه بورسی بررسی شد
سیاه و سفید صنعت لوازم خانگی
مهم‌ترین ویژگی‌های صنایع لوازم خانگی را می‌توان تقاضای زیاد محصولات لوازم خانگی به دلیل رشد تعداد خانوارها، افزایش تنوع محصولات مورد استفاده در خانوار، بازار بزرگ با تغییرات کند تکنولوژی و عام بودن و کاربرد در طیف وسیعی از صنایع دانست.
صنعت لوازم خانگی ضمن برخورداری از تنوع بسیار بالا، تقاضای قابل ملاحظه و پایداری را در انواع محصولات موردنیاز خانوارها به خود اختصاص داده است. توسعه این صنعت ضمن ایجاد فرصت اشتغال برای تعداد زیادی از متقاضیان کار، می‌تواند از خروج بسیاری از منابع مالی کشور در قالب واردات و قاچاق محصولات این حوزه جلوگیری کند.
طبق برنامه راهبردی صنعت، سهم صادرات لوازم خانگی کمتر از یک‌درصد (نزدیک به 7/ 0درصد) از صادرات صنعتی کشور است. اگر این میزان ناچیز (صادرات بخش لوازم خانگی) را در کنار آمارهای دیگر از این صنعت چون اشتغال 58هزار نفری آن قرار دهیم، می‌توان گفت صنایع لوازم خانگی ایران در غفلت تاریخی از رقابت با همتایان خارجی خود باز مانده است. تا چند سال گذشته بیشترین بخش بازار لوازم خانگی در اختیار برندهای خارجی بود ولی در یک سال اخیر به علت شدت گرفتن تحریم‌ها و خروج برندهای خارجی از ایران، تولیدکنندگان داخلی گردانندگان بازار هستند و سهم بیشتری را به خود اختصاص دادهاند. با این حال به علت وجود تحریم‌ها، تولیدکنندگان با نصف ظرفیتشان مشغول تولید هستند و این شرایط استقبال از خرید و فروش لوازم خانگی قاچاق را رونق بخشیده است. بر اساس اعلام ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز از هر سه قلم کالای موجود در بازار لوازم خانگی، دو قلم قاچاق است که تنها درصورت اقدام جدی دستگاه‌های نظارتی و افزایش کیفیت محصولات تولید داخل، این میزان کاهش خواهد یافت.
شرکت‌های بورسی
در بازار سهام ایران چهار نماد فعال تولیدکننده وسایل خانگی وجود دارد که شامل «لبوتان»، «لخزر»، «لخانه»، «لازما» می‌‌شوند. دو نماد «انتخاب» و «گلدیرا» هم در بازار فرابورس درج نماد شده، اما هنوز عرضه اولیه نشده‌اند. بیشتر این شرکت‌ها در بازار داخل برندهای شناخته‌‌شده‌‌ای محسوب می‌‌شوند. ارزش بازار بیشترشان هم بالای هزار میلیارد تومان است؛ شرکت بوتان 9/ 3هزار میلیارد تومان، خزر 3/ 2هزار میلیارد تومان و پارس 8/ 1هزار میلیارد تومان در مجموع قیمت‌گذاری شده‌‌اند.
شرکت بوتان (لبوتان)
به دلیل عدم‌حضور بسیاری از شرکت‌های فعال این صنعت در بورس اوراق بهادار، اطلاعات کلی صنعت یاد شده در دسترس و آنچنان قابل اتکا نیستند، اما بر مبنای تحقیقات انجام شده در بازار، بخش عمده‌‌ای از بازار داخلی محصولات سرمایشی و گرمایشی در اختیار شرکت بوتان قرار دارد. گروه صنعتی بوتان (سهامی عام) در صنعت لوازم تاسیساتی فعالیت می‌کند که در بورس اوراق بهادار در صنعت ماشینآلات و تجهیزات طبقهبندی شده است. این شرکت از ابتدای سال 1381 به منظور ایجاد تحولات اساسی در تولید محصولات، محل کارخانه آبگرمکن و شوفاژ را از تهران به شهرک صنعتی کاوه واقع در شهرستان ساوه انتقال داد. در ادامه و به منظور تکمیل سبد محصولات شرکت، کارخانه رادیاتور بوتان در پایان سال 1387 تکمیل و آماده راه‌اندازی شد و تولید انبوه خود را از ابتدای سال 88 آغاز کرد. شرکت یادشده در سال 1398 اقدام به خرید شرکت آذر گرمای سهند تبریز (سهامی خاص) تولیدکننده انواع رادیاتورهای پنلی کرد.
پارس خزر
این شرکت در بهمن ماه 1347 با نام شرکت صنعتی پارس‌توشیبا، با سرمایه اولیه 65میلیون ریال به منظور ساخت انواع وسایل برقی خانگی تاسیس شد و در اداره ثبت شرکت‌ها در تهران به ثبت رسید. در اردیبهشت سال 1352، نوع شرکت به سهامی خاص تبدیل و در سال 1361 پس از واگذاری حقوق مالکانه شرکت توشیبا ژاپن، نام شرکت به صنعتی پارس خزر تغییر داده شد.
در بهمن ماه 1374 نوع شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل و در تاریخ 27 اسفند ماه همان سال، پس از احراز شرایط عضویت سازمان بورس اوراق بهادار تهران، در شمار شرکت‌های بورس پذیرفته شد و سهام آن در حال حاضر با طبقهبندی در صنعت ماشینآلات و تجهیزات و با نماد «لخزر» مورد معامله قرار می‌گیرد.
موضوع فعالیت شرکت طبق اساسنامه عبارت است از تاسیس، بهره‌برداری و توسعه کارخانه‌ها به منظور ساخت لوازم خانگی الکتریکی و الکترونیکی و قطعات و متعلقات در ایران.
محصولات شرکت در 4 گروه سرمایشی و گرمایشی، پخت‌وپز، غذاساز و سایر، تولید و عرضه می‌شود. این محصولات از طریق شرکت پخش پارس خزر، شبکه نمایندگی‌های شرکت در سراسر کشور، فروش مستقیم به سازمان‌ها، ادارات، اتحادیه‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای، فروش غیر‌حضوری و شبکه برندشاپ‌های اختصاصی شرکت در سراسر کشور و همچنین صادرات به خارج کشور عرضه می‌شود.
لوازم خانگی پارس (لخانه)
شرکت لوازم خانگی پارس در تاریخ 6/ 2/ 1354 به صورت شرکت سهامی خاص تاسیس شده و در سال 1373 در بورس اوراق بهادار پذیرفته شد، اما متعاقبا به دستور سازمان بورس اوراق بهادار تهران، این شرکت در سال 1391 از فهرست شرکت‌های پذیرفته شده در این بورس حذف و به دلیل عدم‌احراز شرایط حضور در بازار اول به بازار پایه زرد فرابورس منتقل شده است. در حال حاضر شرکت جزو واحدهای تجاری فرعی شرکت سرمایه‌گذاری صنایع عمومی تامین قرار دارد.
فعالیت اصلی این شرکت در زمینه طراحی و تولید یخچال، فریزر، یخچال و فریزر، ماشین لباسشویی، کولر آبی و جاروبرقی است.
عوامل موثر بر صنعت
صنعت تولید لوازم خانگی همچون سایر صنایع تحت‌تاثیر عملکرد کلی اقتصاد است و با توجه به دست به گریبان بودن کسب و کارها با دو پدیده تحریم و کرونا، علاوه بر شرایط تورمی که بر محیط اقتصادی ایران سایه افکنده است، طی سال‌های اخیر شاهد اثرات منفی بر این صنعت نیز بوده‌ایم که در ادامه روند قبلی و به تبع رکود در بخش ساختمان‌سازی و مسکن و کاهش تقاضا برای تولیدات مرتبط با این حوزه، این تاثیر شدت هم گرفته است.
صنعت ساختمان‌سازی نقش پیشران برای صنایع دیگر از جمله صنعت تاسیسات سرمایشی و گرمایشی دارد که با توجه به رشد منفی سرمایه‌گذاری در چند سال گذشته و میزان استهلاک سرمایه‌‌های موجود، باعث رکود و رشد منفی در این صنعت و به‌طور کلی اقتصاد ایران شده است. عواملی همچون تحریم‌های بین‌المللی، وقایع و بحران‌های طبیعی و اجتماعی، عدم‌شفافیت و عدم‌ثبات در سیاستگذاری‌ها، تنش و ناامنی در منطقه، افزایش سطح عمومی قیمت‌ها، تورم، نوسانات نرخ ارز، پایین آمدن ارزش پول ملی و قدرت خرید مردم، بنگاه‌‌های اقتصادی را در شرایط بسیار دشواری قرار داده است.
برخی از مهم‌ترین ریسک‌هایی که شرکت‌های این صنعت را تحت‌تاثیر قرار داده به شرح زیر است:
نرخ ارز: افزایش نرخ ارز موردنیاز و دشواری دسترسی به آن برای خرید مواد اولیه و ماشینآلات، از ریسک‌های جدی سال مورد گزارش بوده است. لزوم تامین بخشی از مواد اولیه شرکت از بازارهای فرامرزی و خارجی باعث شده است در رابطه با افزایش نرخ ارز، شرکت‌ها با چالش افزایش بهای تمام شده محصولات مواجه شوند.
تحریم‌ها: تحریم‌های تحمیلی، یکی از عوامل مهم تاثیر‌گذار در افزایش نرخ مواد اولیه و در نتیجه افزایش قیمت تمام شده محصول بوده و هستند.
کاهش قدرت خرید: از دیگر چالش‌های موجود در صنعت، رکود اقتصادی و تغییر نگرش مصرف‌کنندگان در پی کاهش قدرت خرید و توان مالی آنها و همچنین پیچیدگی‌های حاکم بر شرایط اقتصادی ایران است که شرکت‌ها را تهدید می‌کند.
ریسک خرید اعتباری: شرکت سیاست‌های مرتبط با حوزه فروش را به گونه‌ای تدوین و اجرایی کرده که به اهداف از پیش تعیین شده خود دست یافته است. این سیاست‌ها ایجاب می‌کند به موضوع سودآوری کوتاه‌مدت و بلندمدت ناشی از سیاست‌های مذکور در ارائه تخفیفات توجه شود. با این حال با توجه به ریسک‌های موجود در حوزه خرید اعتباری مشتریان، شرکت‌ها سیاست‌های فروش خود را به نحوی برنامه‌‌ریزی کرده تا ضمن حصول اطمینان از دریافت وجه ناشی از فروش، ریسک‌های مرتبط با حوزه فروش اعتباری را به حداقل برساند.
تحلیل شرکت‌ها
سه نماد اصلی صنعت «وسایل خانه» بر اساس آمارهایی که ارائه دادهاند، رشدهای فروش بالایی در سال 99 نسبت به سال 98 به ثبت رسانده‌‌اند، اما همان‌طور که می‌‌دانیم مقدار زیادی از این رشدها به دلیل تورم موجود در اقتصاد اتفاق افتاده است. این صنعت به دلیل هزینه مواد اولیه و تجهیزات بالایی که دارد، نسبت به بسیاری از صنایع از حاشیه سودهای بالایی برخوردار نیست، به همین دلیل مشاهده می‌‌کنیم نسبت قیمت به سود محقق شده آنها بسیار بالاتر از نسبت قیمت به درآمد آنها قرار گرفته است.
