هلدینگ‌های تخصصی معدنی و پتروپالایشی بررسی شدند
ارزنده‌ترین هلدینگ‌ها کدامند؟
براساس بند «۲۱» ماده «یک» قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذر ۱۳۸۴ شرکت‌های هلدینگ به این شرح تعریف شده‌اند: شرکتی که با سرمایه‌گذاری در شرکت سرمایه‌پذیر به‌منظور کسب انتفاع، آن‌قدر حق رأی کسب کند که برای کنترل عملیات شرکت، هیات‌مدیره را انتخاب کند یا در انتخاب اعضای هیات‌مدیره موثر باشد. همچنین براساس دستورالعمل سازمان بورس و اساسنامه شرکت‌های هلدینگ، این شرکت‌ها مکلف هستند بیش از نیمی از دارایی‌های خود را با هدف کنترل در سهامی سرمایه‌گذاری کنند. از سوی دیگر برخی از شرکت‌های هلدینگ محدودیت‌هایی در خصوص تقسیم سود فروش سرمایه‌گذاری دارند و به این ترتیب مشخص است که تمرکز این شرکت‌ها بر سودآوری از محل سود نقدی سرمایه‌گذاری‌هاست.
شرکت‌های هلدینگ، خود به دو دسته هلدینگ‌های تخصصی و هلدینگ‌های چندرشته‌ای تقسیم می‌شوند. شرکت‌های هلدینگ‌های تخصصی معمولا در یک حوزه صنعتی فعالیت می‌کنند. حوزه‌های پتروپالایشی، سیمانی، معدنی، غذایی و دارویی از جمله حوزه‌هایی هستند که هلدینگ‌های تخصصی در بازار سرمایه در آنها فعالیت می‌کنند. در مقابل، هلدینگ‌های بزرگی وجود دارند که در چند رشته صنعت فعالیت‌های گسترده‌ای دارند. یکی از اصلی‌ترین و بزرگ‌ترین هلدینگ‌های تخصصی در حوزه پتروپالایشی و حوزه صنایع معدنی و فلزی فعالیت دارند.
تحلیل شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌ها از جمله هلدینگ‌های تخصصی با شرکت‌های تولیدی و صنعتی دیگر تفاوت اساسی دارد و ارزیابی آنها از طریق خالص ارزش روز دارایی‌ها (NAV:Net Asset Value) است. از آنجا که شرکت‌های هلدینگ تخصصی دارایی‌های خود را علاوه بر سهام شرکت‌های بورسی در پروژه‌های غیربورسی نیز سرمایه‌گذاری می‌کنند، علاوه بر خالص ارزش روز دارایی‌های بورسی، وضعیت پروژه‌ها و پیشرفت و سودآوری آنها در پرتفوی غیربورسی نیز اهمیت زیادی دارد.
صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس
صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس با نماد «فارس» که بزرگ‌ترین هلدینگ پتروشیمی کشور نیز به شمار می‌رود، 489هزار میلیارد ریال سرمایه و 3666هزار میلیارد ریال ارزش بازار دارد. این هلدینگ مالک کنترلی شرکت‌های بورسی متعددی از جمله «نوری»، «پارس»، «مبین»، «بوعلی»، «شگویا»، «پترول» و «بفجر» است. ارزش روز دارایی‌های بورسی شرکت حدود 2هزار هزار میلیارد ریال و NAV هر سهم 5608ریال است. این شرکت با نسبت قیمت به ناو 34/ 1 معامله می‌شود که بالاترین نسبت در میان هلدینگ‌های پتروشیمی است. دلیل اصلی این امر، تعدد شرکت‌های غیربورسی، چه به صورت شرکت‌های فعال مانند پتروشیمی بندرامام و پتروشیمی اروند و بیدبلند2 و چه به صورت پروژه است. سهامدار عمده این شرکت مجموعه وزارت نفت و سهام عدالت است.
سرمایه‌گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تامین
«تاپیکو» هلدینگ تخصصی پتروپالایشی مجموعه تامین‌اجتماعی است. سرمایه این شرکت 81هزار میلیارد ریال و ارزش بازار آن 1160هزار میلیارد ریال است. این هلدینگ مالک کنترلی شرکت‌های بورسی مانند «شفن»، «شرانل»، «شپاس»، «خراسان»، «شغدیر»، «شپترو» و «وپترو» است. در عین حال سهام مدیریتی در شرکت‌هایی مانند «جم»، «مارون»، «شاراک»، «شخارک» و «نوری» است. این شرکت با 85درصد ناو معامله می‌شود. علت اصلی این امر در بخش غیربورسی این شرکت است. مالکیت 49درصدی پالایش نفت ستاره خلیج‌فارس، مهم‌ترین دارایی غیربورسی «تاپیکو» است. مالکیت مدیریتی سهام پتروشیمی مروارید و ایلام در کنار داشتن سهام در پتروشیمی باختر از سایر سرمایه‌گذاری‌های غیربورسی ارزنده است. این پالایشگاه در 6ماه 1400 سود 90هزار میلیارد ریالی داشته است.
گسترش نفت و گاز پارسیان
«پارسان» هلدینگ تخصصی پتروپالایشی مجموعه ساتاست و سرمایه‌گذاری غدیر، سهامدار عمده آن است. سرمایه این هلدینگ 40هزار میلیارد ریال و ارزش بازار آن 1169هزار میلیارد ریال است. این شرکت مالک سهام کنترلی در صنعت اوره و پالایشی است. شرکت‌هایی مانند «شپدیس»، «کرماشا»، «شیراز»، «شراز» و «شبریز» تحت مالکیت «پارسان» هستند. در بخش غیربورسی پروژه پیشرفت خاصی ندارد.
گروه سرمایه‌گذاری و توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی خلیج‌فارس
«پترول» زیرمجموعه فارس است و 70هزار میلیارد ریال سرمایه و 168هزار میلیارد ریال ارزش بازار دارد. بخش عمده‌ای از دارایی‌های ارزنده شرکت طی سال‌های اخیر به سهامدار عمده فروخته شده است. سهام کنترلی در پتروشیمی‌های استانی مهم‌ترین دارایی این شرکت است و در این بین صرفا «شلرد» به بهره‌برداری رسیده است. سایر استانی‌ها مانند ممسنی، کازرون و دهدشت درگیر پرونده‌های حقوقی در افزایش سرمایه گچساران هستند. در بخش غیربورسی این شرکت مالک پتروشیمی ایلام و صدف عسلویه است و نسبت قیمت به ناو این شرکت به حدود 50درصد می‌رسد.
سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی
«وپترو» زیرمجموعه «تاپیکو» است و 8/ 1هزار میلیارد ریال سرمایه دارد که از دهه 1380 تغییر نکرده است. ارزش بازار این شرکت 17هزار میلیارد ریال است و در حدود ناو معامله می‌شود. «وپترو» برخلاف نام خود، بر حوزه میان‌دستی و پایین‌دستی پتروشیمی متمرکز است. این شرکت در حوزه دوده صنعتی با مالکیت «شکربن» و «شدوص» حضور دارد و در حوزه پلیمر دارای مالکیت شرکت پلوله است و در پرتفوی غیربورسی، «شیمی‌بافت» ارزنده‌ترین دارایی آن محسوب می‌شود.
توسعه معادن و فلزات
«ومعادن» هلدینگ سنگ‌آهنی و مالک سهام مدیریتی «کگل»، «کچاد» و «فخاس» است و در کنار آن نظارت بر «کنور» را در دست دارد. این شرکت در دهه 1380 در سهام «فملی» نیز ورود کرد و مالکیت «بکام» را در اختیار دارد. «ومعادن» در «کگهر» و «ارفع» نیز سهام مدیریتی دارد. این شرکت در سال 1400 اولین صندوق پروژه را در شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات، پذیره‌نویسی کرد که بازده مناسبی برای سهامداران داشت. «ومعادن» در بخش غیربورسی علاوه بر حوزه سنگ‌آهن و فولاد، در حوزه نیروگاهی نیز سرمایه‌گذاری‌هایی انجام داده است. ناو هر سهم 20هزار و 200ریال و قیمت هر سهم 12هزار و 300ریال است و در حدود 60درصد ناو معامله می‌شود. مجموعه فولاد، کنترل این شرکت را در اختیار دارد.
سرمایه‌گذاری صدر تامین
«تاصیکو» هلدینگ معدنی مجموعه «شستا» است که 31هزار میلیارد ریال سرمایه و بیش از 300هزار میلیارد ریال ارزش بازار دارد. این شرکت سهام کنترلی «کخاک»، «شاملا»، «فباهنر»، «کزغال»، «کلوند»، «کسعدی» و «کفرا» را در اختیار دارد و سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در «فملی»، «فولاد» و «ومعادن» انجام داده است. «تاصیکو» در پرتفوی غیربورسی، مالکیت دو معدن طلا را از طریق شرکت توسعه معادن طلای کردستان و توسعه معادن پارس‌تامین در اختیار دارد که در مراحل ساخت کارخانه هستند و می‌تواند اثر قابل‌توجهی بر آینده سودآوری این شرکت داشته باشند. نسبت قیمت به ناو بورسی آن حدود 59درصد است که ارزان‌ترین هلدینگ فلزی و معدنی به شمار می‌رود.
توسعه معادن روی ایران
«کروی» بزرگ‌ترین تولیدکننده شمش روی در کشور است و کنترل شرکت‌های «فاسمین»، «فرآور» و «فسرب» را در اختیار دارد. مالکیت این شرکت در اختیار بخش خصوصی است و 4/ 2هزار میلیارد ریال سرمایه و 63هزار میلیارد ریال ارزش بازار دارد. نسبت قیمت به ناو آن حدود 61درصد است و طرح توسعه چشمگیری ندارد.
گروه صنعتی و معدنی امیر
«وامیر» مالک «کاما» است و سهام کنترلی تازه پذیرفته‌شده «فسوژ» را نیز در اختیار دارد و عمده فعالیت آن در حوزه سرب و روی است. سرمایه این شرکت 84میلیارد ریال و ارزش بازار آن 25هزار میلیارد ریال است. نسبت قیمت به ناو«وامیر» 73درصد است که بیشتر از هلدینگ مشابه، یعنی «کروی» است.
سرمایه‌گذاری توکا فولاد
«وتوکا» در حوزه صنایع جانبی (تامین مواد اولیه و تجهیزات) و صنایع میان‌دستی فولاد سرمایه‌گذاری کرده است. این شرکت مالکیت «کتوکا»، «شتوکا»، «کاذر»، «فافزا» و «توریل» را در اختیار دارد. «وتوکا» شرکت‌های غیربورسی متعددی از جمله فولاد متیل، فولاد تاراز چهارمحال و توکا کشش را در اختیار دارد که در کنار سایر شرکت‌های غیربورسی پتانسیل ورود به بورس را دارند. این شرکت 4هزار میلیارد ریال سرمایه و 33هزار میلیارد ریال ارزش بازار دارد. در عین حال نسبت قیمت به ناو بورسی آن حدود 136درصد است که با اعمال شرکت‌های غیربورسی این عدد کاهش قابل ملاحظه‌ای می‌یابد.
جمع‌بندی
در میان هلدینگ‌های پتروشیمی، «پترول» کمترین نسبت قیمت به ناو را دارد که به دلیل تمرکز بالا بر پروژه‌ها جریان نقدی و سودآوری مستمر ندارد. «پارسان» در جایگاه بعدی است که ریسک وصول مطالبات فروش اوره به دولت را دارد. «تاپیکو» در محدوده قیمت به ناو 85درصد است که با ورود پالایش نفت ستاره خلیج‌فارس، احتمالا به محدوده کمتر از 70درصد برسد. «فارس» نیز به دلیل حجم پروژه‌ها و شرکت‌های غیربورسی در محدوده 134درصد قیمت به ناو است. «وپترو» نیز در محدوده قیمت به ناو «یک» است و نسبت به میانگین صنعت گران است. در گروه معدنی، «تاصیکو» با نسبت 60درصد و با داشتن شرکت‌های غیربورسی ارزنده، ارزان‌ترین نماد است. «ومعادن» نیز در محدوده 61درصد ناو معامله می‌شود. «کروی» در حوزه سرب و روی ارزان‌تر از «وامیر» است. در حوزه میان‌دستی و پایین‌دستی فولاد هلدینگ «وتوکا» حضور دارد که به دلیل شرکت‌های غیربورسی زیاد، نسبت قیمت به ناو بالایی دارد.
