تمامی فاکتورهای بنیادی صنعت زغالسنگ با کاهش همراه شد
چالش‌های صنعت فراموش‌شده
همین امر بزرگ‌ترین ریسک را برای شرکت‌های این صنعت ایجاد کرد و قدرت چانه‌‌‌زنی آنها را به حداقل رساند. هرگونه کاهش تولید در ذوب‌آهن اصفهان سریعا اثر منفی خود را بر صنعت زغالسنگ گذاشت. در بازدید اخیر رئیس مجلس از زغالسنگ طبس عنوان شد که سهم تولید برق ایران از زغالسنگ به صفر رسیده است. این در حالی است که کشورها در سراسر دنیا ۳۳درصد از برق موردنیاز خود را از طریق زغالسنگ تامین می‌کنند. همچنین میانگین جهانی تولید برق از گاز تنها ۹درصد است. بنابراین نادیده‌گرفتن پتانسیل‌‌‌های صنعت زغالسنگ سرانجام به ضرر خود کشور است. به‌نظر می‌رسد با توجه به کمبود گاز در ایران، طی سال‌های آتی برای تولید برق اولا نیروگاه‌‌‌های زغال‌‌‌سنگی افزایش یابد؛ ثانیا تمایل به استفاده از زغالسنگ در کشور بیشتر شود. ارزیابی فاکتورهای بنیادی چهار شرکت بورسی صنعت زغالسنگ نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۲ و طی سال‌جاری میزان تولید و فروش این صنعت کاهشی بوده است. همچنین حاشیه سود صنعت زغالسنگ در پاییز امسال با کاهش ۱۰درصدی نسبت به دوره‌‌‌های پیشین بهمیزان ۱۹درصد ثبت شده است. در مجموع بررسی متغیرهای مالی زغالسنگ نشان می‌دهد که حال این صنعت خوب نیست و باید هرچه زودتر کشور برای نجات این صنعت از منجلاب چاره‌‌‌ای بیندیشد.
کاهش 16درصدی مقادیر تولید
روند تولیدات چهار شرکت زغالسنگ بازار سرمایه نشان می‌دهد که در 13سال اخیر این صنعت همواره رفتاری نوسانی را تجربه کرده است. در برخی سال‌ها میزان تولیدات این صنعت با افزایش و در برخی سال‌ها با کاهش همراه شده است. به‌طور میانگین طی سال‌های گذشته، هر سال 16درصد به تولیدات زغال‌‌‌سنگی‌‌‌ها افزوده شده و سالانه به‌طور میانگین 820هزار تن زغالسنگ تولید شده است. در سال 1402 مجموع تولیدات صنعت زغالسنگ بازار سرمایه با 16درصد کاهش نسبت به سال ماقبل به یک‌میلیون و 190هزار تن کاهش یافت. این نزول در بازه فصلی نیز تداوم داشت. در هر سه‌فصل سال‌جاری مقادیر تولید زغال‌‌‌سنگی‌‌‌ها با افت همراه بوده است. در سه‌ماهه پاییز امسال 249هزار تن زغالسنگ تولید شده که در قیاس با پاییز سال گذشته 22درصد افت داشته است. در 10ماهه سال‌جاری چهار تولیدکننده بورسی این صنعت 867هزار تن زغالسنگ تولید کرده‌اند که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 16درصد کاهش یافته است. از میان چهار شرکت زغال‌‌‌سنگی بازار سرمایه، تنها شرکت «کطبس» موفق شده است در سال‌جاری یک‌درصد به تولیدات خود اضافه کند و سه‌شرکت دیگر در رشد مقادیر تولید ناکام مانده‌‌‌اند. اصلی‌‌‌ترین عامل کاهش مقادیر تولید این صنعت به بحث انحصار در مشتریان عمده زغالسنگ برمی‌‌‌گردد. انحصار تقاضای زغالسنگ ایران موجب شده است تا چانه‌‌‌زنی شرکت‌ها برای فروش با قیمت بالاتر به حداقل برسد و از طرفی هر زمان که کوچک‌ترین اختلالی در وضعیت تولیدات خریدار عمده صورت گیرد، درآمد زغال‌‌‌سنگی‌‌‌ها دستخوش تغییرات بزرگ می‌شود.
معکوس شدن روند فروش
ارزیابی وضعیت فروش صنعت زغالسنگ نشان می‌دهد که به‌طور متوسط هر سال 15درصد به تناژ فروش این صنعت افزوده شده است. روند رو به رشد مقدار فروش این صنعت در سال 1402 معکوس شده و در این سال 9درصد از فروش زغال‌‌‌سنگی‌‌‌ها کاسته شده و به یک‌میلیون و 216هزار کاهش یافته است. در مقیاس فصلی طی سال‌جاری نیز نزول در مقادیر فروش به وقوع پیوسته و در تابستان و پاییز امسال به‌‌‌ترتیب 19 و 20درصد از تناژ فروش محصولات صنعت زغالسنگ کاسته شده است.
مجموع مقدار فروش صنعت مذکور در 10ماهه امسال 866هزار تن بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 18درصد کاهش یافته است. همان‌طور که «کطبس» در افزایش مقادیر تولید یکه‌‌‌تازی کرد، در رشد تناژ فروش نیز توانست با ثبت رشد 4درصدی در سال‌جاری بیشترین میزان افزایش مقدار فروش را در میان شرکت‌های زغالسنگ بازار سرمایه تجربه کند.
جهش 18درصدی نرخ زغالسنگ
بررسی نرخ فروش محصول اصلی شرکت‌های زغالسنگ بازار سرمایه نشان می‌دهد که در 10ماهه امسال به‌طور متوسط 18درصد به نرخ فروش محصول اصلی این صنعت افزوده شده است. در همین مقیاس بیشترین میزان رشد نرخ فروش مربوط به شرکت «کزغال» است و این شرکت توانسته است کنسانتره زغالسنگ خود را با 26درصد افزایش نسبت به 10ماه نخست سال گذشته به فروش برساند. در بازه نقطه به نقطه طی دهمین ماه سال‌جاری 39درصد به نرخ فروش محصول اصلی زغال‌‌‌سنگی‌‌‌ها افزوده شده است. بیشترین میزان رشد نرخ فروش در همین مدت مختص شرکت «کزغال» است که توانسته است کنسانتره خود را در دی‌ماه امسال 52درصد بیشتر از دی 1402 به فروش برساند. مقایسه نرخ فروش دی‌ماه صنعت زغالسنگ با متوسط سالانه نیز از افزایش 14درصدی نرخ فروش این صنعت حکایت دارد. در این بازه این بار «کشرق» بود که گوی سبقت جهش نرخ فروش را از دیگر شرکت‌ها ربود. این شرکت در دی‌ماه امسال زغالسنگ کک‌شو خود را با 30درصد افزایش نسبت به متوسط سال‌جاری به فروش رساند.
تضعیف چشمگیر درآمدی
سایه رکود عمیق بر درآمد فروش شرکت‌های تولیدکننده زغالسنگ بورسی سنگینی می‌کند. با وجود متوسط رشد 68درصدی درآمد فروش این صنعت در 13سال اخیر، طی سال گذشته شتاب رشد درآمد کاهش زیادی را تجربه کرده است. در سال 1402 مجموع درآمد زغال‌‌‌سنگی‌‌‌ها بهمیزان 5هزار و 800میلیارد تومان به ثبت رسید که در مقایسه با سال ماقبل رشد 31درصدی را تجربه کرد. با توجه به متوسط رشد 68درصدی فروش این صنعت، شتاب درآمد شرکت‌های زغالسنگ در سال گذشته 37درصد کاهش یافته است. در بازه فصلی طی سال‌جاری درآمد فروش زغال‌‌‌سنگی‌‌‌ها با کاهش همراه شده است. در تابستان و پاییز امسال به‌‌‌ترتیب نزول 12 و 4درصدی در مجموع درآمد صنعت زغالسنگ بازار سرمایه به ثبت رسیده است. مجموع فروش سال‌جاری زغال‌‌‌سنگی‌‌‌های بازار سرمایه 4هزار و 700میلیارد تومان بوده که در قیاس با 10ماه نخست 1402 نزول 8درصدی را تجربه کرده است. بیشترین میزان افزایش درآمد در صنعت زغالسنگ مربوط به شرکت «کطبس» است که در 10ماهه امسال با رشد 14درصدی به 530میلیارد تومان افزایش یافته است.
نزول 10درصدی حاشیه سود
ارزیابی متغیرهای سودآوری شرکت‌های زغالسنگ بازار سرمایه نشان می‌دهد که تا سال 1401 روند سودآوری این صنعت افزایشی بوده، اما در سال گذشته متغیرهای سودآوری زغال‌‌‌سنگی‌‌‌ها با کاهش همراه شده است. به‌طور میانگین در 13سال اخیر هر سال 27درصد حاشیه سود توسط چهار شرکت صنعت زغالسنگ بازار سرمایه به ثبت رسیده است. روند حاشیه سود این صنعت کاهشی بوده و در سال 1402 به 22درصد تنزل یافته است. در مقیاس فصلی وضعیت سودآوری زغال‌‌‌سنگی‌‌‌ها با کاهش بیشتری همراه شده است. به‌رغم متوسط حاشیه سود نزدیک به 30درصدی صنعت زغالسنگ در فصول گذشته، طی تابستان و پاییز امسال حاشیه سود این صنعت به 4 و 19درصد کاهش یافته است. بیشترین میزان حاشیه سود در میان شرکت‌های زغالسنگ بازار سهام چه در مقیاس سالانه و چه در بازه فصلی مربوط به شرکت «کطبس» است. این شرکت در سال 1402 و پاییز امسال به‌‌‌ترتیب موفق به شناسایی حاشیه سود 38 و 29درصدی شده است.
