نبض گردشگری در جهان به «قبل ‏‏‌از کرونا» نزدیک شد؛ خاورمیانه جهش کرد

مخاطرات توریسم تا ۲۰۲۴

دنیای‌اقتصاد-صدیقه نژادقربان : تقاضای گردشگری حتی با وجود مواجه شدن با چالش‌‌‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی همچنان تاب‌آوری قابل‌توجه و بهبود پایدار را نشان می‌دهد. بر اساس آخرین داده‌‌‌های سازمان جهانی گردشگری، توریسم بین‌المللی همچنان از بدترین بحران در تاریخ خود بهبود می‌‌‌یابد، زیرا تعداد ورودی‌‌‌ها بین ژانویه تا ژوئیه سال ۲۰۲۳ تنها ۱۶درصد کمتر از سطح پیش از کرونا بوده است. خاورمیانه، اروپا و آفریقا در این بهبود جهانی پیشتاز هستند.

بر اساس داده‌‌‌های سازمان جهانی گردشگری، در بازه زمانی هفت ماهه در دوره ژانویه تا ژوئیه 2023، توریسم بین‌المللی به 84درصد از سطح پیش از کرونا بازگشت که این امر، حاصل عملکرد قوی در سه ماه دوم و اوایل تابستان است. گردشگری بین‌المللی پس از رسیدن به 80درصد در سه ماه اول 2023، با حمایت تداوم تقاضای متوقف‌شده، توانست در سه ماه دوم ورود گردشگران بین‌المللی را به 85‌درصد و به 90درصد در ژوئیه برساند. طبق آمارها، تخمین زده می‌شود که 700میلیون گردشگر بین ژانویه تا ژوئیه سفرهای بین‌المللی داشته‌‌‌اند که حدود 43درصد بیشتر از مدت مشابه سال 2022 است.

هرچند هنوز 16درصد کمتر از سال 2019 باقی مانده است. ژوئیه شلوغ‌‌‌ترین ماه با 145میلیون مسافر بین‌المللی ثبت شده که حدود 20درصد از کل هفت ماه را به خود اختصاص داده است. بهبود پایدار در شاخص‌‌‌های صنعت گردشگری نیز منعکس شده است. طبق گزارش مشترک سازمان جهانی گردشگری و یاتا، هم ظرفیت هوایی بین‌المللی و هم تقاضای مسافر حدود 84‌درصد از سطوح قبل از همه‌گیری تا ژوئن 2023 بهبود یافته است. رزرو هتل در ژانویه تا آگوست 2023 نسبت به مدت مشابه سال گذشته دو برابر شده است. نرخ اشغال جهانی در موسسات اقامتی در ماه اوت به 70‌درصد رسید که کمی بالاتر از نرخ 66 درصدی دراوت2022 بود.

نتایج بر اساس منطقه

این گزارش نشان می‌دهد که همه مناطق جهان در هفت ماه اول سال 2023 از نرخ بالایی در بهبود گردشگری برخوردار بودند که ناشی از تقاضا برای سفرهای بین‌المللی از چند بازار بزرگ منبع بود. خاورمیانه بهترین نتایج را در ژانویه تا ژوئیه 2023 با ورود 20‌درصد بالاتر از سطح قبل از همه‌گیری گزارش کرد. این منطقه همچنان تنها منطقه‌‌‌ای است که تاکنون از سطح سال 2019 پیشی گرفته است و چند مقصد از جمله قطر، عربستان و اردن از نتایج فوق‌‌‌العاده‌‌‌ای برخوردار شدند.

اروپا، بزرگ‌ترین منطقه مقصد جهان، در ژانویه تا ژوئیه 2023 به 91‌درصد از سطوح پیش از همه‌گیری رسیده است، که با حمایت از تقاضای قوی درون‌منطقه‌‌‌ای و سفر از ایالات متحده همراه شده است. طبق گزارش دفتر ملی سفر و گردشگری ایالات متحده (NTTO)، سفر ایالات متحده به اروپا تا ژوئن 43‌درصد (در مقایسه با سال 2022) رشد داشته است که 20‌درصد از کل سفرهای خارجی ایالات متحده را تشکیل می‌دهد. در اروپا، برخی از قوی‌‌‌ترین نتایج در این دوره توسط آلبانی، آندورا، ارمنستان، لیختن اشتاین و صربستان گزارش شده است. آفریقا 92‌درصد از بازدیدکنندگان قبل از بحران را در این دوره هفت ماهه به دست آورد، به طوری که اتیوپی، تانزانیا و مراکش بسیار فراتر از سطح قبل از همه‌گیری رسیدند. قاره آمریکا نیز توانست 87درصد از بازدیدکنندگان خود را بازیابی کند که در بین دیگر بازیگران قوی، السالوادور، کلمبیا، جمهوری دومینیکن و هندوراس پیشتاز هستند.

گردشگری بین‌المللی در آسیا و اقیانوسیه، پس از باز شدن بسیاری از مقاصد و بازارهای مبدأ در پایان سال 2022 و اوایل سال‌جاری بهبود سریعی را تجربه کرد و به 61‌درصد از سطوح ورود قبل از همه‌گیری افزایش یافت. مالدیو و مغولستان برخی از مقاصد آسیا و اقیانوسیه هستند که فراتر از سطح سال 2019 بهبود یافتند.  بر اساس مناطق فرعی، آفریقای شمالی (8درصد)، آمریکای مرکزی (2درصد) و اروپای مدیترانه جنوبی (یک درصد) در ژانویه تا ژوئیه 2023 از سطح قبل از همه‌گیری فراتر رفتند. اروپای شمالی، دریای کارائیب (هر دو منفی5درصد) و جنوب آسیا (منفی7درصد) به بازیابی سطح خود در سال 2019 نزدیک شدند.

سازمان جهانی گردشگری در ادامه گزارش خود نشان داده که بسیاری از مقاصد فراتر از سطح 2019 گام برداشته‌‌‌اند. بر اساس داده‌‌‌های موجود، چند مقصد در ژانویه تا ژوئیه 2023 نسبت به ماه‌‌‌های مشابه سال 2019 رشد دو‌رقمی را گزارش کردند؛ در قطر (95درصد) که تعداد ورودی‌‌‌ها تقریبا دو برابر شده است، عربستان سعودی (58درصد)، آلبانی (56درصد)، السالوادور (32درصد)، ارمنستان (30درصد)، اتیوپی (28درصد)، اردن و کلمبیا (هر دو 23درصد)، تانزانیا (19درصد)، جمهوری دومینیکن، هندوراس و صربستان (همه 17درصد) نیز تا ماه ژوئیه از رشد قوی برخوردار بودند، همان‌طور که مراکش (15درصد)، مونته‌نگرو (14درصد)، ایسلند (13درصد)، گواتمالا (12درصد)، پرتغال (11درصد)، امارات متحده عربی و پلی‌‌‌نزی فرانسه (هر دو 10درصد) رشد خوبی داشتند.

همچنین مقاصدی بیشترین رشد را در درآمدهای گردشگری بین‌المللی طی شش تا هفت ماه اول سال 2023 گزارش کردند که می‌توان به پاکستان (115درصد)، آلبانی (82درصد)، مونته‌نگرو (77درصد)، ترکیه (75درصد)، رومانی (76درصد)، مقدونیه شمالی (56درصد)، پرتغال (40درصد)، ایرلند (37درصد) و کلمبیا (31درصد) اشاره کرد. این تقاضای شدید برای سفرهای بین‌المللی در این دوره از چند منبع بزرگ مشاهده شد که بسیاری از آنها از سطوح سال 2019 فراتر رفتند. ایالات متحده و آلمان هر دو 11‌درصد بیشتر از ماه‌‌‌های مشابه سال 2019 برای سفرهای خارجی هزینه کردند، در حالی که ایتالیا 15‌درصد بیشتر هزینه کرد. هزینه‌‌‌های گردشگری بین‌المللی همچنین در کشورهای اسکاندیناوی همچون نروژ (28درصد)، سوئد (9درصد) و دانمارک (7درصد) از سطح قبل از همه‌گیری فراتر رفت.

نگاه به آینده

این نتایج نشان می‌دهد که گردشگری بین‌المللی همچنان در مسیر رسیدن به 80 تا 95‌درصد سطوح پیش از همه‌گیری در سال 2023 است. بر اساس آخرین شاخص اعتماد سازمان جهانی گردشگری، چشم‌‌‌اندازهای سپتامبر تا دسامبر 2023 البته با سرعت متوسط‌‌‌تری در مقایسه با اوج سفرها از ژوئن تا اوت، حاکی از ادامه بهبود است. این نتایج ناشی از توقف تقاضا و افزایش اتصالات هوایی به‌ویژه در آسیا و اقیانوسیه است که در آن بهبود هنوز ضعیف است. در حالی که تعداد فزاینده‌‌‌ای از مقاصد به سطوح قبل از همه‌گیری رسیده‌‌‌اند یا در حال نزدیک شدن هستند، بسیاری به‌ویژه مقاصد بزرگ‌تر هنوز بازیابی نشده‌اند. داده‌‌‌های موجود نشان می‌دهد مجموعا 40 مقصد جهانی توانستند بازدیدکنندگان خود را طی هفت ماه اول 2023 به سطح پیش از کرونا برسانند که شامل مقصدهای بزرگ و کوچک‌تر، از جمله چند جزیره می‌‌‌شوند که این کشورها 16‌درصد از ورودی‌‌‌های بین‌المللی جهان (از سال 2019) را تشکیل می‌دهند.

انتظار می‌رود بازگشایی چین و دیگر بازارهای آسیایی به افزایش سفر در منطقه و سایر نقاط جهان ادامه دهد. در 10 اوت، چین از ازسرگیری خدمات تورهای گروهی خروجی به دسته سوم از 78کشور، از جمله ایالات متحده، ژاپن، جمهوری کره، استرالیا، هند و اکثر کشورهای اروپایی خبر داد. تعداد کشورها از 60 کشور در ماه آوریل به 138 کشور در ماه اوت افزایش یافته است. با این حال، بهبود سفرهای بین‌المللی به و از چین به دلیل اتصال محدود پروازها و انباشت ویزا با مشکل مواجه شده است. طبق گزارش NTTO ایالات‌متحده، سفر از ایالات متحده به آسیا تا ژوئن 2023 (در مقایسه با سال 2022) بیش از سه برابر شده است.  با نگاهی به آینده، حدود 58‌درصد از کارشناسان سازمان جهانی گردشگری معتقدند گردشگری بین‌المللی امسال به سطح سال 2019 باز نخواهد گشت که 37‌درصد آن به سال 2024 و 21‌درصد به سال 2025 یا بعد از آن اشاره دارد.

با این حال، این سهم در مقایسه با نظرسنجی ماه مه (61درصد) اندکی کاهش یافته است که نشان می‌دهد تعداد بیشتری از مقاصد به سطوح قبل از همه‌گیری رسیده‌‌‌اند. به گفته هیات کارشناسان UNWTO، محیط اقتصادی چالش‌برانگیز همچنان عامل مهمی در بهبود موثر گردشگری بین‌المللی در سال 2023 است. تداوم تورم و افزایش قیمت نفت منجر به افزایش هزینه‌‌‌های حمل‌ونقل و اقامت شده است. ترکیب تورم و افزایش نرخ بهره همچنان بر بودجه خانوارها و سطح اطمینان فشار وارد می‌کند و هزینه زندگی را افزایش می‌دهد. این امر می‌تواند بر الگوهای هزینه‌‌‌ها در باقی‌مانده سال تاثیر بگذارد، به طوری که گردشگران به طور فزاینده‌‌‌ای به دنبال ارزش پولی، سفرهای نزدیک به خانه و انجام سفرهای کوتاه‌‌‌تر هستند. آخرین چشم‌‌‌انداز اقتصاد جهانی صندوق بین‌المللی پول (به‌روز‌رسانی ژوئیه 2023) نشان می‌دهد که بهبود جهانی در بحبوحه اختلافات گسترده بین بخش‌‌‌ها و مناطق اقتصادی در حال کند شدن است.

پیش‌بینی می‌شود که رشد جهانی از 5/ 3درصد در سال 2022 به 3درصد در سال 2023 کاهش یابد. بر اساس گزارش چشم‌‌‌انداز اقتصاد جهانی صندوق بین‌المللی پول، افزایش نرخ بهره توسط بانک‌های مرکزی برای مبارزه با تورم همچنان بر فعالیت‌‌‌های اقتصادی تاثیر می‌‌‌گذارد. انتظار می‌رود تورم جهانی از 7/ 8درصد در سال 2022 به 8/ 6‌درصد در سال 2023 کاهش یابد، هرچند خطراتی وجود دارد که سطوح بالا باقی بماند یا حتی افزایش یابد.  عدم‌قطعیت ناشی از حمله روسیه به اوکراین و سایر تنش‌‌‌های ژئوپلیتیکی فزاینده و همچنین احیای مجدد موارد کووید-19، همچنان نشان‌دهنده خطرات منفی است. همچنین، رویدادهای شدید مرتبط با آب و هوا در ماه‌‌‌های اخیر و همچنین چالش‌‌‌های حیاتی مدیریت افزایش جریان‌‌‌های گردشگری بر نیاز به ایجاد یک‌بخش فراگیرتر، پایدارتر و انعطاف‌پذیرتر تاکید می‌کند.