پل غیرخودرویی «شهرک غرب - پارک طبیعت» به کجا ختم می‌شود؟
ایست نامرئی «پردیسان» به دوچرخه‌سواران
در این پارک با تابلوی ایست نامرئی مواجهیم که همان فضای ناایمن به واسطه تردد بالای خودروهای شخصی کارکنان و مراجعان سازمان حفاظت محیطزیست، ماشین‌های دولتی و عمومی است. این معضل نیز برطرف نخواهد شد تا زمانی که مدیریت دوگانه شهرداری- سازمان حفاظت محیطزیست تعیین‌تکلیف شود. به این منظور نیاز است شینا انصاری رئیس سازمان حفاظت محیطزیست دستوری مبنی بر توقف کامل هر گونه خودرو در پردیسان دهد تا دوچرخه‌سواران و ورزشکاران بتوانند در امنیت کامل تردد داشته باشند.
ساخت پل‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی برای پیادهروی و دوچرخهسواری بر روی بزرگراه‌ها در جهان به نیمه دهه ۷۰ برمیگردد. پل Freeway Park در سال ۱۹۷۶ نخستین نمونه پل سبز ساخته‌شده بر روی یک بزرگراه بود که در مرکز شهر سیاتل ساخته شد و دو قسمت جدا شده شهر را به هم متصل کرد. (البته زمانی که از پل سبز صحبت می‌‌‌کنیم، لزوما به معنای آن نیست که رنگ پل هم باید سبز باشد، اغلب این پلها سفید هستند یا به شکلی ساخته شده‌اند که حداکثر آسایش را برای مخاطبان داشته باشند.) ایده پل «High Line» در نیویورک هم گرچه به دهه ۸۰ میلادی برمیگردد با این حال این پل سال ۲۰۰۹ ساخته شد. یک سال بعد یعنی در ۲۰۱۰ سنگاپوری‌ها پل هلیکس (Helix Bridge) را افتتاح کردند. این پل شکلی مارپیچ دارد و تنها برای پیادهروی شهروندان طراحی شده است.
در ایران و دانمارک دو پل طبیعت یا سبز در سال ۲۰۱۴ بنا شدند. پل طبیعت تهران در مهر ماه ۱۳۹۳ بر روی بزرگراه مدرس ساخته شد. این پل تفاوت‌هایی با سایر پل‌های ساخته‌شده بر روی بزرگراه‌ها در سایر مناطق جهان دارد. پل طبیعت یک پل چند‌سطحی و دارای سه طبقه است که شامل امکاناتی از قبیل مسیر پیادهروی، فضای نشستن، کافی شاپ و رستوران می‌شود. به علاوه مسیر تردد شهروندان در پل طبیعت مستقیم نیست بلکه به شکل منحنی و ارگانیک طراحی شده تا حس حرکت طبیعی را ایجاد کند. سومین ویژگی پل طبیعت استفاده از ستون کمتر برای سازگاری با طبیعت و کمترین آسیب به فضای سبز است، به علاوه با ایستادن روی این پل می‌توان کوهستان شمال شهر و پارک‌های اطراف را مشاهده کرد. همزمان که در ایران پل طبیعت در حال ساخته شدن بود در دانمارک هم مهندسان پل باغ (Cykelslangen) کپنهاگ را می‌ساختند. این پل طرحی خمیده دارد و از روی رودخانه و مسیرهای شهری عبور می‌کند.
طراحان مسیرهای پیادهروی و دوچرخهسواری برای سازه خود در نظر گرفته‌اند. سه سال بعد نیز کره‌ای‌ها تصمیم به ساخت چنین پلی گرفتند و اسکای‌‌‌پارک (Seoullo ۷۰۱۷) سال ۲۰۱۷ در سئول ساخته شد. (عدد ۷۰ به ۱۹۷۰ که بزرگراه ساخته شد و ۱۷ به سال ساخت پل در ۲۰۱۷ برمیگردد.) ویژگی مشترک تمام این پلها ایمنی بالا با استفاده از نرده‌‌‌های بلند و پوشش‌‌‌های حفاظتی، طراحی مدرن، امکان دوچرخهسواری و نورپردازی است. در عین حال با توجه به فلسفه وجودی این پلها تلاش شده تا به شکل حداکثری سازگار با محیطزیست باشند.
موضوعی که به نظر می‌رسد در برخی موارد در ساخت پل جدیدی که روی بزرگراه همت زده شده تا ساکنان شهرک غرب را به پارک طبیعت پردیسان متصل کند، کمتر لحاظ شده است. در کنار آن مدیران شهری در حالی برای ترویج دوچرخهسواری و پیادهروی در پردیسان تلاش می‌کنند که هنوز رفت‌وآمد ماشین در این پارک طبیعت ساماندهی نشده و در مواردی شاهد اتفاقاتی ناگوار در این پارک هستیم. نمونه آنها در مهر ۱۴۰۰ اتفاق افتاد که امین تقی‌وند، دونده ماراتن، با یک خودرو در این پارک برخورد کرد و دچار شکستگی دنده شد.
مشارکت مردم در طرح‌های شهری ضروری است
حسین ایمانی‌جاجرمی جامعه شناس در گفت‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد»، معتقد است پروژه‌هایی مانند پلی که به تازگی روی بزرگراه همت زده شده تا شهرک غرب را به پارک طبیعت پردیسان متصل کند، باید از دل نیازسنجی بیرون آمده باشد.
او به «دنیای‌اقتصاد» میگوید: مدیریت شهری به عنوان دستگاهی که منابع خود را از محل اخذ عوارض و بهای خدمات شهری از شهروندان تهیه می‌کند باید در عملکرد خود یعنی در تعریف، اولویت‌دهی و تخصیص بودجه برای پروژه‌ها شفافیت داشته باشد. به علاوه این نهاد باید سازوکاری برای مشارکت مردم در نظر بگیرد. او با اشاره به اینکه باید پیش از تصویب هر پروژه، مشخص شود حامیان، برندگان و بازندگان آن چه کسانی هستند می‌افزاید: در عین حال نیاز است که ارزیابی اثرات اجتماعی و محیط‌زیستی چنین پروژه‌هایی منتشر شود، چنین رویه‌ای در شهرهای مدرن توسط شهرداران مرسوم است.
این جامعه‌شناس در این باره که چرا ساماندهی خودرو در پردیسان در اولویت قرار نگرفته، میگوید: باید مدیران شهری درباره دلایل این موضوع توضیح دهند و در ادامه به سرعت به این مقوله رسیدگی کنند تا شاهد حادثه‌ای در پارک طبیعت پردیسان نباشیم.
ایمنی شهروندان در دستور کار قرار گیرد
هادی کاشانی، کنشگر محیطزیست، معتقد است در شهری مانند تهران ما دچار کمبود سازه‌هایی هستیم که بتوانند جزیره‌های از هم‌گسسته شهرک‌ها و محله‌ها را که به واسطه بزرگراه‌ها از هم جدا شده‌اند به هم پیوند دهند. او به «دنیای‌اقتصاد» میگوید: این پل باعث می‌شود وزن کاربری پارک طبیعت پردیسان برای پیادهروی، دوچرخهسواری و تفرج افزایش یابد.
به گفته این کنشگر محیطزیست در عین حال متولی شهری در تهران باید درباره ساماندهی خودرو در پارک پردیسان اقدام کند تا ایمنی شهروندان رعایت شود.
مسیر دوچرخهسواری اصلاح می‌شود
سید‌مهدی حسینی به عنوان «مدیرکل دفتر ریاست و هماهنگی امور استان‌ها و دبیرخانه شورای‌عالی محیطزیست» سازمان حفاظت محیطزیست در این باره که چرا پیش از ساخت و افتتاح این پل، تردد در پارک طبیعت پردیسان ساماندهی نشده است، به «دنیای‌اقتصاد» میگوید: پردیسان دارای طرح جامع است که تمام اقدامات بر اساس این طرح انجام می‌شود. او در این باره که آیا استفاده از ماشین برقی برای تردد پرسنل و مراجعان ایمنی را در این پارک افزایش نمی‌‌‌دهد، توضیح می‌دهد: در هماهنگی‌هایی که با شهرداری داشتیم قرار است مسیر دوچرخهسواری اصلاح شود و به این ترتیب ضریب ایمنی بالا رود. این طرح تا پایان اردیبهشت طراحی و اجرا خواهد شد.
ماشین برقی به پردیسان می‌رسد؟
محمود صادقی، مدیر پارک طبیعت پردیسان، هم درباره قطع درخت برای ساخت این پروژه به «دنیای‌اقتصاد» میگوید: برای اجرای این پروژه تنها حدود دو درخت جابه‌جا شده و قطع درخت اتفاق نیفتاده است. او درباره جانمایی ستونها در فضای سبز بیان می‌کند: یک مسیر آسفالت در ورودی پارک داشتیم که جانمایی ستون در این نقطه ممکن بود به تصادف بیشتر منجر شود. در عین حال ستونها در این محل در گشت‌زنی یگان حفاظت سازمان محیطزیست اختلال ایجاد می‌کرد. در همین راستا تصمیم گرفته شد ستونها در این فضای سبز زده شود و چمن‌ها هم به حاشیه زمین فوتبال انتقال یابند.
صادقی هم به طرح جامع پردیسان اشاره می‌کند و میگوید: این طرح گرچه تهیه شد در زمان بازنگری به آن اعتباراتی تعلق نگرفت. از آنجا که بدون هزینه کردن اجرای این طرح غیرممکن بود مدیریت شهری وارد شد تا بخشی از طرح با استفاده از توان آنها به انجام برسد. در این راستا در بخش تحقیقاتی و پژوهشی، سازمان حفاظت محیطزیست مسوولیت را به عهده گرفت و در مقابل شهرداری متعهد شد تا در بخش تفرج و خدمات، فعالیت‌هایی را انجام دهد.
او از توافق‌نامه‌ای برای به کار گرفتن چهار دستگاه ماشین برقی در پارک پردیسان خبر می‌دهد که قرار است به مراجعان و کارمندان سازمان حفاظت محیطزیست خدمات دهد.
مدیر پارک پردیسان اضافه می‌کند: امیدواریم با ورود این ماشین‌ها ایمنی پردیسان نیز افزایش یابد و در کنار آن با افزایش خدمات، رضایت شهروندان نیز بالا برود.
