«دنیای‌اقتصاد» از یورش مسافران به ذخایر رنگین جزیره هرمز گزارش می‌دهد طبیعتگردی یا طبیعتخواری؟
تاراج «هرمز
آنها رنگ یک بخش از ساحل را به طور کامل شخم زدند. برداشت خاک‌‌‌های رنگی، کانی‌‌‌ها و مرجان‌‌‌های جزیره و خروج آن از هرمز زخم کهنه‌‌‌ای است، اما داستان امروز از زخم تازه‌‌‌ای پرده برمی‌‌‌دارد که شاید در آینده نزدیک به نابودی رنگین‌کمان خاکی هرمز منجر شود.
آمارها از سفر ۳۳۲هزار و ۱۲۵نفر در تعطیلات نوروز از مبادی رسمی (بندر شهید حقانی و بندر شهید ذاکری) به جزیره هرمز حکایت دارد. البته به این تعداد باید مسافرانی را که با قایق‌‌‌های سبک و بدون هویت و از نقاط غیررسمی وارد این جزیره شده‌‌‌اند (یک‌پنجم این تعداد) اضافه کنیم، در تعطیلات نوروز حدود ۴۰۰هزار گردشگر به این جزیره سفر کردند، بدون آنکه زیرساخت‌‌‌های لازم برای مدیریت این حجم از مسافر وجود داشته باشد. گردشگران نه‌‌‌تنها با برداشت خاک‌‌‌های رنگی، بلکه با تولید زباله و تخریب سواحل، ضربه‌‌‌های جبران‌‌‌ناپذیری به اکوسیستم شکننده هرمز وارد کردند.
حال تصور کنید که اگر هر کدام بخواهند فقط یک مشت خاک با خود از این جزیره ببرند، عملا دیگر رنگ و حالی به این جزیره باقی نمی‌‌‌ماند. اگرچه از سال ۱۳۹۷ برداشت و فروش خاک هرمز ممنوع اعلام شده، اما این قانون به دلیل ضعف نظارتی اجرا نمی‌شود.
واکنش مردم محلی
در نوروز امسال اهالی این جزیره زیبا که از بی‌‌‌توجهی گردشگران به توصیه آنها برای حفظ محیطزیست جزیره خسته شده بود‌‌‌ند، به اقدامات مستقیم روی آوردند به طوری که درگیری‌‌‌هایی میان بومیان و گردشگرانی که قصد برداشت خاک داشتند، رخ داد. برخی از فعالان محیطزیست نیز با روش‌های مسالمت‌‌‌آمیز، خاک‌‌‌های برداشته‌‌‌شده را از مسافران پس گرفتند. اما عده‌‌‌ای خاک هرمز را غارت کردند. محمد زرنگاری، از اهالی هرمز، با انتقاد از رفتار برخی گردشگران ناآگاه می‌‌‌گوید: متاسفانه برخی مسافران و گردشگران، بطری‌‌‌های بزرگ را از خاک نقره‌‌‌ای جزیره پر کردند و هیچ کنترلی نیز در بندرگاه وجود نداشت. او ادامه می‌دهد: جزیره هرمز با کمبود شدید امکانات روبه‌‌‌روست، که نمی‌تواند جوابگوی حجم زیادی از مسافر و گردشگر در یک زمان محدود و اندک باشد. او به نکته مهمی اشاره می‌کند: از میان اداره کل میراث فرهنگی، شهرداری، فرمانداری بندرعباس و استانداری هرمزگان، هیچ نهاد واحدی مدیریت گردشگری این جزیره را برعهده نمی‌گیرد.
بی‌‌‌توجهی دستگاه‌‌‌های متولی
یک عضو شورای شهر هرمز نیز با انتقاد از بی‌‌‌توجهی دستگاه‌‌‌های متولی می‌‌‌گوید: منابع طبیعی و محیطزیست به بهانه کمبود نیرو، از مسوولیت شانه خالی می‌کنند. محمد درویشی با اشاره به قول فرماندار سابق بندرعباس به ایجاد گیت بازرسی در خروجی اسکله ادامه می‌دهد: متاسفانه این قول عملی نشد تا امروز جزیره به چنین سرنوشتی دچار شود. وی متولی ایجاد گیت ورود و خروج هرمز را اداره کل بنادر و دریانوردی هرمزگان با همکاری منابع طبیعی و آبخیزداری هرمزگان و فرمانداری بندرعباس می‌‌‌داند. درویشی زیرساخت‌‌‌های جزیره هرمز را بسیار ضعیف توصیف می‌کند و بودجه شهرداری را برای ایجاد زیرساخت‌‌‌های گردشگری بسیار اندک می‌‌‌داند.
او خواستار حمایت ارگان‌‌‌های ذی‌ربط در جهت رونق گردشگری هرمز و حفظ محیطزیست این جزیره شد. درویشی تاکید می‌کند: هرمز یک جزیره گردشگری است، اما میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هرمز فقط دو نفر نیرو برای حفظ و حراست از آثار تاریخی و طبیعی دارد.
آسیب به اصالت جزیره
یک عضو دیگر شورای شهر هرمز نیز با تایید کمبود زیرساخت‌‌‌های گردشگری این جزیره با اشاره به اقدامات انجام شده برای جلوگیری از خروج خاک‌‌‌های رنگی جزیره می‌‌‌گوید: در سال‌های اخیر برای جلوگیری از خروج خاک جزیره که ضربه‌‌‌ای به اکوسیستم این جزیره وارد می‌کند، در خروجی جزیره مجموعه‌‌‌ای از لباس‌‌‌ها، عکس‌‌‌ها، صنایع‌‌‌دستی و حتی نقاشی‌‌‌های خاکی جزیره عرضه شده تا گردشگران اقدام به خروج خاک‌‌‌های رنگی هرمز نکنند. حر گلزاری ادامه می‌دهد: اما متاسفانه گردشگران ناآگاه به طور مخفیانه خاک و حتی قطعات بزرگی از بلورهای جزیره را با خود می‌‌‌برند و این ضربه بزرگی به زیبایی و اصالت جزیره است.
هشدار کارشناسان
از سوی دیگر، کارشناسان محیطزیست و زمین‌‌‌شناسی معتقدند: اگر وضعیت به همین شکل ادامه یابد، تا پنج سال دیگر اثری از جزیره هرمز باقی نمی‌‌‌ماند. این در حالی است که بازسازی طبیعی خاک‌‌‌های این جزیره زیبا به دلیل فرآیند شکل‌‌‌گیری طولانی‌‌‌مدت آن، عملا غیرممکن است. افشین عسگری، کارشناس محیطزیست، در این باره می‌‌‌گوید: گردشگران آنقدر خاک هرمز را در کیسه و شیشه کردند که رنگ خاک جزیره به یکی دو رنگ محدود شده است. یک محدوده ۶۰۰متری خاک سیاه در هرمز وجود داشت که اکنون هیچ نشانی از آن باقی نمانده و ناپدید شده است. این روند تا پنج سال دیگر جزیره را نابود خواهد کرد. این کارشناس یک نکته دیگر را هم یادآوری می‌کند که کمتر مورد توجه است: تردد این جمعیت بدون برداشت خاک هم سواحل را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. ساحل محل زیست زیستمندان دریایی و ساحلی زیادی است که کمترین تاثیر حضور این همه گردشگر به سفت شدن خاک ساحل منجر می‌شود و زیستمندان از جمله لاک‌‌‌پشت‌‌‌ها را در زمان تخم‌‌‌ریزی با مشکل روبه‌‌‌رو می‌کند.
پیامدهای برداشت خاک
خاک هرمز نتیجه میلیون‌‌‌ها سال فرآیند زمین‌‌‌شناختی است و برداشت حتی مقدار کمی از آن، پیامدهای ویرانگری همچون تخریب زیستگاه‌‌‌های طبیعی خاک‌‌‌های رنگی هرمز، زیستگاه گیاهان، جانوران ساحلی و میکروارگانیسم‌‌‌ها را به دنبال خواهد داشت. خاک‌‌‌های رنگارنگ اصلی‌‌‌ترین جاذبه هرمز هستند و نابودی آنها به معنای پایان گردشگری در این جزیره است.
نفسهای آخر هرمز
بدون تردید باید قبل از تبلیغ برای جذب گردشگر در هر منطقه علاوه بر در نظر گرفتن ظرفیت اماکن اقامتی و تامین زیرساخت، فرهنگ‌‌‌سازی مناسبی هم صورت گیرد تا این گونه آثار طبیعی و جاذبه‌‌‌های گردشگری به ورطه نابودی کشانده نشود. شاید اگر مسوولان محلی اجازه اجرای طرح حفاظت از جزیره هرمز را می‌‌‌دادند یا لااقل ناظرانی در منطقه مستقر می‌‌‌شدند، خاک ارزشمند جزیره به توبره کشیده نمی‌‌‌شد و دیگر نیاز به برگزاری پویش‌‌‌هایی برای بازگرداندن خاک به منطقه و ایجاد دردسری تازه برای متولیان محیطزیست نمی‌‌‌شد. حفاظت از جزیره هرمز، این موزه طبیعی زمین‌‌‌شناسی نیازمند عزم ملی، مشارکت مردم محلی و پاسخگویی مسوولان است. اگر امروز چاره‌‌‌اندیشی نشود، فردا دیر خواهد بود. هرمز این نگین رنگارنگ خلیج فارس در آستانه نابودی قرار دارد، هرمز نفسهای آخر را می‌‌‌کشد؛ آیا کسی صدای آن را می‌‌‌شنود؟
