اکوپارک پایتخت چطور شکل گرفت؟
پردیسان فراتر از پارک شهری
کمال عظیم‌نیا کارشناس رسمی دادگستری به «دنیای اقتصاد» در این باره که آیا حضور مجموعه دولتی در این پارک به لحاظ قانونی ایراد دارد یا نه، گفت: فلسفه وجودی پارک پردیسان به نهاد متولی محیط زیست برمی‌گردد. اگر دهه‌ها پیش این مجموعه دنبال اجرا و ساختن این پارک برای طرح‌هایی که داشت نبود، پردیسان تبدیل به شهرک دیگری شده بود. کما اینکه در آن زمان چنین طرح‌هایی وجود داشت یا در نهایت پارکی مانند چیتگر داشتیم در حالی که طرحی که برای پردیسان در نظر گرفتند بسیار بلندپروازانه بود.
او با اشاره به اینکه در سال‌های ابتدایی دهه ۵۰ تصمیم گرفته بودند در پردیسان «بیوم» (زیست‌بوم) پنج قاره را اجرا کرده و حیات وحش چند قاره را به آنجا بیاورند، افزود: مطالعات زیادی درباره این پارک انجام گرفت که به شکل کتاب هم منتشر شد. در سال‌های ابتدایی انقلاب هم قرار بود این طرح و پروژه اجرایی شود که به دلایلی این موضوع از اولویت خارج شد. در سال‌های ابتدایی دهه ۷۰ رئیس وقت سازمان حفاظت محیطزیست تصمیم گرفت این پروژه را احیا کند و از یک شرکت مشاور کمک گرفت. این شرکت با تغییراتی طرح مشاور آمریکایی را به شهرداری آورد و برای آن مجوز گرفته شد.
به گفته این کارشناس دادگستری از نظر شهرسازی ما لکه‌ای به اسم پارک پردیسان را داشتیم که با این طرح قرار بود به یک پارک تخصصی فراتر از یک پارک برای پیک‌نیک یا ورزش بدل شود. عظیم‌نیا ادامه داد: بر اساس اصلاحاتی که در طرح داده شد، چند ساختمان قرار شد در آنجا تاسیس شوند که از جمله آنها می‌توان به موزه آب، موزه تاریخ طبیعی، سالن همایش‌ها، مرکز تحقیقات گازها و ... اشاره کرد. همچنین مشابه طرح اولیه بنا بود طرح پنج قاره که توسط مشاوران ایرانی به روز شده بود اجرا شود.
او ادامه داد: طرح در آن سال‌ها در کمیسیون ماده ۵ به اتفاق آرا مورد تایید قرار گرفت و بنا شد پروژه پردیسان اجرایی شود.
عظیم‌نیا معتقد است تاریخچه پردیسان نشان می‌دهد ابتدا محیطزیست بوده و بعد پارک پردیسان. او با بیان این مطلب افزود: در واقع اگر سازمان حفاظت محیط زیست نبود امروز پارکی به اسم پردیسان نداشتیم و کاربری دیگری پیدا می‌کرد. این پارک از شرق به اتوبان چمران می‌رسید که بعدتر مرکز تحقیقات مسکن، برج میلاد و بیمارستان میلاد در آنجا ساخته شدند و اگر سازمان حفاظت محیطزیست نبود ممکن بود بقیه پارک هم به همین سرنوشت دچار شود. به مرور زمان موزه آب، سالن همایش و موزه تاریخ طبیعی در آن ساخته و مرکز تحقیقات گازها هم تبدیل به ستاد مرکزی سازمان محیط زیست شد. پیش از آن ستاد مرکزی در یک ساختمان اجاره‌ای در خیابان ویلا مستقر بود و آنها به واسطه اینکه مجری اجرای طرح بودند در همان فضایی که برای مرکز تحقیقات گازها بود و مغایرتی با پروژه نداشت مستقر شدند.
چنانچه پارک پردیسان یک پارک تحقیقاتی بود مراجعان محدودی داشت در حالی که در اختیار گرفتن آن توسط سازمان محیطزیست تعداد مراجعان را به نحو قابل توجهی افزایش داده است، این کارشناس دادگستری در برابر این استدلال گفت: زمانی که ما از پارک صحبت می‌کنیم تصور عمومی این است که در پارک باید مردم حضور داشته باشند. ما در حال حاضر پارک فناوری و تحقیقات هم داریم آیا در این پارک مردم حضور دارند و برای ورزش به آنجا مراجعه می‌کنند؟ پردیسان بنا بود یک پارک تحقیقاتی باشد که اگر آن پروژه اجرا می‌شد اثرش به مراتب بیش از گذراندن اوقات فراغت و ورزش مردم بود. به واسطه کمبود بودجه هنوز این پارک تبدیل به یک پارک تحقیقاتی نشده ولی مطالعات آن را سازمان حفاظت محیطزیست انجام داده است. محل استقرار ساختمان مرکزی محیطزیست هم در بخش جنوبی این پارک است که تداخلی با آن ندارد و در نهایت می‌توان ساختمان را ایزوله و از فضای پارک جدا کرد. علاوه بر اینها اگر پروژه‌ای که قرار بود در پارک اجرا شود، به مرحله اجرا می‌رسید مراجعات پارک بیشتر می‌شد. البته این مراجعان نه عموم بلکه محققان، زیست‌شناسان، گیاه‌شناسان و ... بودند که برای کارهای تحقیقاتی به این پارک می‌آمدند.
او درباره طرح پردیسان افزود: ارزش این پروژه بیش از یک پارک شهری است، ما هر جایی می‌توانیم پارک شهری داشته باشیم اما پارک تحقیقاتی ارزش بیشتری دارد و امیدواریم روزی بودجه آن تامین و اجرایی شود.
اگر پردیسان را با باغ گیاه‌شناسی مقایسه کنیم در باغ گیاه‌شناسی تردد خودروها آزاد نیست و فضای امنی برای مراجعان دارد در حالی که در پردیسان شرایط کاملا متفاوت است. عظیم‌نیا در این باره گفت: این موضوع به روش‌های مدیریتی بازمی‌گردد. در حال حاضر که تردد خودرو در پارک پردیسان آزاد است میتواند پارکینگ‌های خود را تقویت کرده و ماشین‌های برقی سازگار با محیطزیست در آنجا بگذارد تا شاهد ترددهای متعدد در این پارک نباشیم. این راهکاری است که مدیر پارک به راحتی میتواند در پیش بگیرد تا شاهد اتفاقی مشابه آنچه افتاد نباشیم. با این حال توجه داشته باشید که نام اکوپارک را از پردیسان برنداریم و انتظاراتی مشابه یک پارک شهری از آن نداشته باشیم. بلکه بگذاریم این ایده و پروژه سال‌ها بعد اجرایی شود، آن زمان که کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس بیابان بود ما دنبال شکل گیری اکوپارک بودیم اما امروز آنها از ما بسیار جلو افتاده‌اند. ممکن است در چند سال آینده این پروژه اجرایی نشود اما نباید خواسته‌مان از پردیسان را به یک پارک شهری تقلیل دهیم.
