ادغام و تملیک در بازار راکد دیجیتال
کافه‌بازار به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین پلتفرم‌های توزیع نرم‌افزار در ایران، نقش مهمی در دسترسی کاربران به اپلیکیشن‌های داخلی و بین‌المللی ایفا کرده است. این پلتفرم در سال‌های اخیر به دلیل محدودیت‌های دسترسی به گوگل پلی، به یکی از اصلی‌ترین منابع دانلود اپلیکیشن‌ها برای کاربران ایرانی تبدیل شده است. از سوی دیگر، تپسل به‌عنوان بازیگر اصلی تبلیغات دیجیتال در ایران، توانسته است با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، به توسعه‌دهندگان و کسب‌وکارها کمک کند تا درآمدزایی بهتری داشته باشند.
تملیک بازار توسط تپسل، می‌تواند به ایجاد زیست‌بومی یکپارچه‌تر منجر شود که در آن، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار بتوانند از مرحله طراحی و توسعه تا توزیع و درآمدزایی، از خدمات جامع‌تری بهره‌مند شوند. این موضوع به‌ویژه در شرایطی که رقابت با پلتفرم‌های جهانی مانند گوگل‌پلی (پس از رفع فیلترینگ آن) شدت گرفته است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
اما چنین تملیکی، عاری از چالش نیست. کافه بازار در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی مواجه بوده است. فیلترینگ گوگل‌پلی و محدودیت‌های دسترسی به خدمات جهانی، اگرچه در کوتاه‌مدت به نفع کافه بازار بود، اما در بلندمدت موجب شد که این پلتفرم نتواند به اندازه کافی بر نوآوری و بهبود خدمات خود تمرکز کند. با رفع فیلتر گوگل‌پلی، کاربران ایرانی دوباره به پلتفرم جهانی با امکانات گسترده دسترسی پیدا کرده‌اند و این موضوع فشار رقابتی زیادی را به کافه‌بازار وارد می‌کند. البته که چنین امری مطلقاً بد نیست. آنتونی داونز در کتاب کلاسیک «درون بوروکراسی» به نکته ظریفی اشاره می‌کند: انحصار موجب بسط حماقت می‌شود و کلاسیک‌ترین پادزهر انحصار، عبارت است از رقابت (داونز، درون بوروکراسی، ۱۹۶۷).
باوجوداین، خرید کافه بازار توسط تپسل می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برایش ایجاد کند. تپسل با داشتن تجربه و تخصص در حوزه تبلیغات دیجیتال، می‌تواند به کافه‌بازار کمک کند تا الگوی درآمدزایی (Business Model) خود را بهبود بخشد و خدمات بهتری به توسعه‌دهندگان ارائه دهد. همچنین، این ادغام می‌تواند به کافه‌بازار کمک کند تا با استفاده از داده‌های کاربران و تحلیل‌های پیشرفته، تجربه کاربری بهتری را ارائه دهد.
یکی از مهم‌ترین مزایای این اتفاق، دسترسی کافه‌بازار به فناوری‌های تبلیغاتی پیشرفته تپسل است. تبلیغات دیجیتال به‌مثابه یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی برای پلتفرم‌های توزیع نرم‌افزار، نقشی کلیدی در موفقیت این ادغام ایفا می‌کند. تپسل با استفاده از الگوریتم‌های هوشمند و داده‌های کاربران، می‌تواند تبلیغات هدفمندتر و مؤثرتری را ارائه دهد. این موضوع نه‌تنها به افزایش درآمد کافه‌بازار کمک می‌کند، بلکه می‌تواند جذابیت این پلتفرم را برای توسعه‌دهندگان و تبلیغ‌کنندگان افزایش دهد.
از سوی دیگر، با رفع فیلتر گوگل‌پلی، کافه‌بازار باید به دنبال راه‌هایی برای متمایز کردن خود از این رقیب قدرتمند باشد (البته که باید رقیبی همچون مایکت را هم در نظر گرفت). یکی از مهم‌ترین مزیت‌های کافه‌بازار، تمرکز بر نیازهای بومی کاربران ایرانی است. این پلتفرم می‌تواند با ارائه اپلیکیشن‌ها و خدمات متناسب با فرهنگ و نیازهای محلی، خود را از گوگل پلی متمایز کند. همچنین، کافه‌بازار می‌تواند با ارائه امکاناتی مانند پرداخت‌های داخلی، پشتیبانی از زبان فارسی و خدمات ویژه برای توسعه‌دهندگان ایرانی، جایگاه خود را در بازار داخلی تقویت کند.
اگرچه این این تملیک سروصدای زیادی در زیست‌بوم نوآوری داشته است، اما مخاطره‌ای هم دارد و آن این‌که تجربیات جهانی نشان می‌دهد که ادغام‌های موفق در حوزه فناوری، معمولاً باید بر نوآوری و ایجاد ارزش افزوده متمرکز باشند. برای مثال، ادغام اینستاگرام و فیسبوک نه‌تنها به رشد هر دو پلتفرم کمک کرد، بلکه موجب ایجاد زیست‌بوم قدرتمندی در حوزه شبکه‌های اجتماعی شد (طُرفه این‌که فیسبوک حتی داخل خود، بخشی را برای دوستیابی -دیتینگ-، خرید و فروش لوازم دست دوم و برگزاری همایش و رویداد راه‌اندازی کرده است). کافه‌بازار و تپسل نیز می‌توانند با الگوبرداری از این تجربیات، به ایجاد زیست‌بوم دیجیتال قوی در ایران کمک کنند.
موفقیت این همکاری به شدت به توانایی دو شرکت در هماهنگی استراتژی‌ها و اهداف‌شان بستگی دارد. تپسل و کافه‌بازار باید با شفافیت و همکاری نزدیک، از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کنند و به دنبال خلق ارزش برای کاربران، توسعه‌دهندگان و تبلیغ‌کنندگان باشند. این همکاری می‌تواند شامل اشتراک‌گذاری داده‌ها، هماهنگی در ارائه خدمات، و توسعه محصولات جدید باشد.
اگر این پیوند با برنامه‌ریزی دقیق و اجرای صحیح همراه باشد، می‌تواند به عنوان الگویی موفق در اقتصاد دیجیتال ایران مطرح شود. باید متذکر شوم که فقدان سرمایه خارجی و مشکلات مسیر عرضه عمومی (IPO) استارتاپ‌ها در ایران، دو عامل اصلی بوده‌اند که سبب کوچک ماندن اقتصاد دیجیتال در ایران شده است. این ادغام نه تنها می‌تواند به رشد کافه‌بازار و تپسل کمک کند، بلکه می‌تواند به عنوان یک موتور محرکه برای کل زیست‌بوم استارت‌آپی ایران عمل کند. در بلندمدت، این ادغام می‌تواند زمینه‌ساز گسترش فعالیت‌های بین‌المللی و صادرات خدمات دیجیتال به بازارهای منطقه‌ای و جهانی باشد.
* کارشناس اقتصاد نوآوری
