اخبار اندیشه

نفت همواره از جمله مسائل پرچالش و بااهمیتی به‌شمار آمده که ظرفیت بررسی‌های مختلف و عمیق از دریچه علوم متعدد را در خود دارا بوده‌است. از این منظر، نفت را می‌توان تحلیلی حقوقی کرد یا آنکه تحلیلی اقتصادی از آن ارائه داد. در عین‌حال می‌توان اقتصاد سیاسی این منبع را واکاوی‌کرد و به نتایج جالبی دست‌یافت. بررسی جامعه شناختی نفت نیز در جای خود می‌تواند بسیار جذاب و عمیق باشد. در یادداشت حاضر، سعی شده‌است کمی از کلیشه‌های رایج درخصوص مطالعات نفت فاصله گرفته و روی مسائل حقوقی، سیاسی و سیاستی آن با ترکیب این سه دریچه متمرکز شد.

ایرانیان بارها نفت و رفتارهای رانت‌‌‌‌‌‌‌جویانه مرتبط با آن یا خود با غرب را مقصر بدبختی‌‌‌‌‌‌‌های خود‌‌‌‌‌‌‌ دانسته‌‌‌‌‌‌‌اند(آموزگار ۲۰۱۴؛ وهابی ۲۰۱۸.) در واقع ایران‌‌‌‌‌‌‌ نمی‌تواند به توسعه اقتصادی-اجتماعی دست‌یابد، نه منحصرا به دلیل میزان بی‌‌‌‌‌‌‌رویه رانت‌‌‌‌‌‌‌جویی و رفتار غارتگرانه که نشانگان مزمن عدم‌اعتماد به دلیل پدیدارشدگی اختلافات آشتی‌‌‌‌‌‌‌ناپذیر در همه عرصه‌‌‌‌‌‌‌های زندگی است، بلکه عمدتا به این دلیل که‌‌‌‌‌‌‌ نمی‌تواند اقتصادی شفاف و پاسخگو که به روی کسب‌وکارها باز است، داشته‌باشد و به‌عنوان سرزمین فرصت‌ها عمل کند که آن را از ترکیب‌کردن همکاری و رقابت، نظم و تغییر و پویایی بازار به شکل تخریب خلاق با کارکرد ثبات‌‌‌‌‌‌‌بخشی دولت رفاه(یا هر شکل دیگر از تور ایمنی مانند مدل اشتغال مادام‌‌‌‌‌‌‌العمر در ژاپن) باز می‌‌‌‌‌‌‌دارد.