اخبار باشگاه اقتصاددانان

پرهام پهلوان: تحت فشار تحریم‏‏‌ها و عوامل مختلف بی‏‏‌ثباتی اقتصاد، کشور در دام هزارتویی از ناترازی‏‏‌ها گرفتار شده است که بسیاری از کارشناسان تصور می‌کنند راه فرار راحت و مشخصی ندارد و برای از بین بردن هریک از ناترازی‏‏‌ها باید یک ناترازی در جای دیگر ایجاد کرد. در این میان، بحران کمبود انرژی نیز دست وپاگیر شده و از برق مصرفی شهری تا نیروگاه‏‏‌های مختلف انرژی را تحت‌تاثیر قرار داده است که خاموشی‏‏‌های منظم، تنها یکی از عواقب آن است. یکی دیگر از ‏‏حوزه‏‏‌های پرچالش ناترازی، مساله اضافه تقاضا و قیمت بنزین است. برخی کارشناسان معتقدند دولت باید با گران کردن بنزین، طرف تقاضا را مدیریت کند. این در حالی است که بنزین سهم زیادی در سبد هزینه‏‏‌ها ندارد و بعید است افزایش قیمت، تاثیر چشمگیری بر مصرف آن بگذارد. در حالی که می‏‏‌توان با افزایش بهره‏‏‌وری در تولید و مصرف (به عنوان مثال، واردات خودرو و جوان‏‏‌سازی ناوگان حمل‏‏‌ونقل) خیلی راحت‏‏‌تر و با هزینه اجتماعی کمتر این بحران را مدیریت کرد. «باشگاه اقتصاددانان» در این پرونده به بررسی ناترازی‏‏‌های متعدد، به‌خصوص در حوزه انرژی پرداخته است.

اخیرا در استان‌‌‌های اردبیل، کرمانشاه، خراسان‌رضوی و تهران به شکل منظم، قطعی برق سراسری روزانه ۲ساعت (بین ساعات ۹ تا ۱۷ از ۲۰ آبان ۱۴۰۳) مشاهده شده است. خاموشی‌‌‌های برق که به آن کاهش بار نیز گفته می‌شود، به قطع عمدی توان الکتریکی در یک یا چند نیروگاه برای تثبیت شبکه برق در نتیجه پیشی گرفتن تقاضای برق از عرضه آن اشاره دارد. ناترازی انرژی باعث کنترل دستوری و کنترل تقاضا از راه کاهش بار شده است.

مساله چیست؟ سابقه خاموشی‌های برق و قطع‌شدن آن به صورت سراسری به دوران قبل از انقلاب و به زمستان ۱۳۵۵ و تابستان ۱۳۵۶ برمی‌گردد. در این سال‌ها استفاده از برق تنها در بخشی از شهرها و در تعداد بسیار کمی از روستا‌ها رواج داشت. علت چنین پدیده‌ای در آن دوران به کم‌کاری و عدم‌تعهد پیمانکار خارجی (شرکت الستوم فرانسه) برای تحویل دیرهنگام نیروگاه یک سد نسبت داده شده است. در چنین شرایطی، برق در بین مناطق کشور جیره‌بندی شده؛ اما ساعت یکسانی برای کل کشور تعیین نمی‌شود و تصمیم درباره تعداد ساعات خاموشی، به شرکت‌های توزیع برق منطقه‌ای واگذار می‌شود.