اصلاحات اقتصادی

دنیای اقتصاد: با آغاز دولت چهاردهم بار دیگر صحبت‌ها درباره اصلاحات اقتصادی و رفع ناترازی‌ها بر سر زبان‌ها افتاده است. نکته قابل تامل در این رابطه این است که وجه غالب این سخنان، پویایی و اثرگذاری ناترازی‌ها بر یکدیگر است. به بیان دیگر، اغلب ناترازی‌ها با یکدیگر ارتباطی نزدیک دارند و به همین دلیل، برای رفع این ناترازی‌ها باید دیدی جامع نسبت به همه آنها داشته باشیم. برای مثال، ناترازی برق باعث قطع برق صنایع و کاهش میزان تولید کشور می‌شود. قطع متناوب برق صنایع باعث ناتوانی آنها در پرداخت دستمزد کارکنان خود…

در دنیایی که به سرعت در حال تغییر است و فشارهای اقتصادی و اجتماعی بر جوامع مختلف رو به افزایش است، یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در سیاست‌های اقتصادی، ایجاد و تقویت اعتماد عمومی و مشارکت فعال مردم در فرآیندهای تصمیم‌گیری است. نهادهای مدنی، به‌عنوان بازیگران کلیدی در این فضا، می‌توانند با ایجاد پیوندی قوی بین جامعه و دولت، نقشی حیاتی ایفا کنند.

دنیای اقتصاد: دولت چهاردهم در حالی کار خود را آغاز کرده که کشور با مشکلات عدیده‌ای مواجه است. از یکسو کاستی‌هایی در دولت سیزدهم وجود داشت که باید از سوی دولت پزشکیان رفع شود و از سوی دیگر باید اقدامات اساسی برای حل مشکلات اقتصادی در نظر گرفته شود. درعین حال آن‌طور که نمایندگان می‌گویند باید نقاط قوت دولت سیزدهم از سوی دولت چهاردهم ادامه پیدا کند و کاستی‌های دولت سیزدهم نیز رفع شود. نقص در حوزه مدیریت، سرعت پایین انجام کارها و عدم توجه کافی به معیشت از جمله کاستی‌هایی است که نمایندگان معتقدند در دولت گذشته…

البرز نظامی: ایران ما به معنای کامل کلمه در برهه حساسی به سر می‌‌‌برد. مسائل از سرحد مشکلات گذر کرده‌‌‌اند و با ‌قناعت‌نکردن به چالش‌‌‌برانگیز بودن، در قامت ابرچالش‌‌‌های درهم‌تنیده در حال قدرت‌‌‌نمایی برای ما هستند. اقتصاد ایران این روزها در حال دست‌‌‌وپنجه نرم کردن با ناترازی‌ها، از ناترازی در حوزه انرژی و بودجه گرفته تا ناترازی نظام بانکی، ناترازی ارزی، ناترازی بازار کار و ناترازی صندوق‌های بازنشستگی است. حال در این شرایط یک پرسش تاریخی برای ما مطرح می‌شود؛ اینکه چه باید کرد؟ یا شاید پرسش بهتر…

یکی از عواملی که برنامه‌‌‌های اصلاحی و سیاست‌‌‌های اقتصادی را در هر جامعه به شکست می‌‌‌کشاند، بی‌‌‌توجهی به هزینه‌‌‌های اجتماعی برنامه‌‌‌ها و سیاست‌‌‌ها و نداشتن بسته‌‌‌های جبرانی است. در واقع این امکان وجود دارد که نخستین قربانی بی‌‌‌توجهی هر دولت به جنبه‌‌‌های اجتماعی در اجرای سیاست‌‌‌ها و اصلاحات اقتصادی، خود آن دولت باشد و باعث برکناری‌‌‌ و سقوطش شود.

دنیای اقتصاد: مسعود نیلی، اقتصاددان و استاد دانشگاه، داستان پیدایش و تداوم ناترازی‌ها در اقتصاد ایران را تشریح کرد؛ ناترازی‌هایی که از دید او، میوه تلخ یک درخت هستند. از نگاه او، تمام شاخص‌های اقتصاد ایران با ناترازی عجیبی به لحاظ تعداد، تنوع، جامعیت و استمرار مواجه است. اما همه این ناترازی‌ها به سیاستگذار مربوط می‌شود زیرا نظام تصمیم‌گیری ما اساسا ناترازی‌محور است. نیلی تاکید می‌کند که خروج از این ناترازی نیاز به اصلاحات جامع اقتصادی دارد. هرچند که بدون اصلاح روابط خارجی، اصلاحات اقتصادی نیز صرفا یک…

دنیای اقتصاد: روز گذشته ترکیب کابینه دولت چهاردهم مشخص شد. به نظر می‌رسد مهم‌ترین اقدام دولت انجام اصلاحات اقتصادی خواهد بود. نشریه «تجارت فردا» در یک گفت‌و‌گو راهکارهای موجود دولت برای انجام اصلاحات اقتصادی را بررسی کرده است. از دید کارشناسان، دولتی می‌تواند خود را به عنوان یک دولت تراز معرفی کند که بتواند از ناترازی‌های موجود عبور کند.

دنیای اقتصاد: روز گذشته تمام وزرای پیشنهادی دولت چهاردهم از مجلس رای اعتماد گرفتند. حالا پس از اخذ رای اعتماد وزرا از مجلس، ترکیب تیم اقتصادی دولت تقریبا کامل شده است. در نگاه اول می‌توان گفت که وزرای انتخاب‌شده در دولت جدید، به‌ویژه تیم اقتصادی، دارای طیف‌های فکری متفاوتی هستند. برای مثال برخی از وزرا به اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد معتقدند و برخی دیگر از اعضای این تیم به اقتصاد نهادگرا اعتقاد دارند. با این حال، می‌توان گفت که با وجود تفاوت‌های این‌چنینی، اعضای تیم اقتصادی دولت جدید تفاهمات زیادی نیز با…

تا اوایل دهه۱۹۹۰ میلادی ویتنام یکی از فقیرترین کشورهای شرق آسیا به شمار می‌رفت. ویرانی‌های جنگ و اقتصاد دولتی، این کشور را در دام یک بحران اقتصادی فرو برد؛ اما اصلاحات اقتصادی پس از آن، رهایی از فقر را برای مردم ویتنام به ارمغان آورد. «دنیای‌اقتصاد» این تجربه موفق را مرور می‌کند.

عبدالناصر همتی با انتشار یک گزارش، از برنامه راهبردی خود برای سکانداری وزارت اقتصاد رونمایی کرد. این گزارش در یک بخش با ارائه آمارها به آسیب‌شناسی وضع موجود پرداخته و در ادامه با ارائه ۹ راهبرد اصلی، برنامه‌های خود را در دولت چهاردهم ارائه کرده است. یکی از مهم‌ترین راهبردهای این برنامه، سیاست افزایش تعامل با اقتصاد جهان و کشورهای منطقه است.

دنیای اقتصاد: با توجه به بحران اقتصادی پاکستان دولت شهباز شریف برنامه‌های اصلاحی گسترده ای‌ را با حمایت صندوق بین‌المللی پول در پیش گرفته است. در این میان، نقش ارتش پاکستان در حمایت از این اصلاحات بسیار پررنگ است. ارتش نگران است که ادامه بحران اقتصادی، باعث بی‌ثباتی در کشور شود و منافع آن را تهدید کند. به همین دلیل، خود را ضامن اصلی اجرای برنامه‌ اصلاحات می‌داند. حمایت ارتش از اصلاحات اقتصادی، فرصتی برای پاکستان است تا از بحران کنونی خارج شود. با این حال، موفقیت این برنامه‌ها به عوامل متعددی از جمله میزان…

ابوالحسن ابتهاج که نامش به‌عنوان موسس و اولین رئیس سازمان برنامه و بودجه به ثبت رسیده است، در پروژه تاریخ شفاهی ایران در دانشگاه هاروارد درخصوص پذیرش مسوولیت از سوی مدیران چنین نقل می‌کند: «تجربه شخصی من اینه که یک نفر در ایران اگر حاضر بود مسوولیت قبول بکنه، تمام اطرافیان، همکارها و دستگاه‌های دیگه تمام مسائل به دوش اون آدم می‌فرستند برای اینکه فرار از مسوولیت بکنند و این آدم بدبختی که با حسن‌نیت می‌خواست کار بکنه اون‌قدر کار بر او بار می‌شد که امکان نداشت بتونه از عهده بربیاد و نتیجه‌اش این…

هیچ دولتی به‌قدر دولت چهاردهم اینچنین بر لبه تیغ انتظارات ملی و توقعات جناحی قرار نداشته و از آنجاکه رئیس‌جمهور منتخب، شعار فراجناحی و دولت وفاق ملی را نیز در وعده‌‌‌‌های انتخاباتی‌‌‌‌اش داده، کار او برای سامان‌دادن به وضعیت آشفته‌‌‌‌ای که محصول اندیشه و سیاست و عمل همین گروه‌های سیاسی و جناح‌‌‌‌های حاکم بر مقطعی از نظام حکمرانی اقتصادی کشور بوده، دشوارتر نیز هست.

به جرات می‌توان گفت ۷۰درصد مشکلات و معضلات ایران در بخش‌های مختلف، ناشی از بی‌توجهی به مبانی و بدیهیات علم اقتصاد و وضع مقررات ضداقتصادی است: بحران برق، بحران آب، مشکلات بخش‌های بهداشت و آموزش، بنزین، سربازی، آلودگی‌هوا، محیط‌زیست، قاچاق، رانت و فساد، بهره‌وری پایین، وضعیت خودرو، مسکن، نیروی کار، فقر و...

دنیای‌اقتصاد: اصلاح ساختارهای اقتصادی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که همه بر آن اتفاق‌نظر دارند. اما همچنان عوارض ناشی از اصلاح ساختاری در کشور مانعی بر سر راه این مهم است. این در حالی است که ما در کشور با ناترازی‌های متعددی روبه‌رو هستیم و برای حل این ناترازی‌ها نیازمند تصمیمات مهم دولتمردان هستیم تا ساختارهای اقتصادی اصلاح شود. اما برای اصلاح ساختارها نیازمند اعتماد عمومی هستیم و حالا که مسعود پزشکیان در مشارکت ۵۰ درصدی رئیس دولت چهاردهم شده، باید دید توان تحمل پذیرش هزینه‌های ناشی از اصلاح ساختارهای…

رئیس‌جمهور منتخب این روزها بیشتر از آنکه با سیاستمداران نشست و برخاست داشته باشد، به هیات‌های مذهبی می‌رود و با مداحان معاشرت می‌کند که به‌طور سنتی پایگاه مخالفان گروه‌های اصلاح‌طلب به شمار می‌روند. این رفتن‌ها و آمدن‌ها بعضا مورد انتقاد علاقه‌مندان آقای پزشکیان قرار گرفته است.

آقای پزشکیان! امروز که می‌توان شما را آقای رئیس‌جمهور (منتخب) خطاب کرد؛ چشم‌انداز اوضاع کشور خیلی بهتر از ماه پیش که رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آغاز شد، نیست و البته خدا را شاکریم که با آمدن شما ان‌شاءالله می‌توان امیدوار بود اوضاع خیلی بدتر از ماه پیش هم نخواهد شد. امید تا حدود زیادی به مردم بازگشته است و احتمال و امکان ترمیم اعتماد هم نسبت به گذشته بیشتر و دردسترس‌تر به نظر می‌رسد. توجه به این موارد احتمالا کمک می‌کند این امید پایدار بماند:

محمد‌حسین شاوردی: رئیس دولت چهاردهم در شرایطی سکان هدایت دولت را در دست می‌گیرد که کشور با انتخاب‌‌‌هایی به‌شدت سخت و با تبعات بسیار پرهزینه روبه‌روست. حذف یا ادامه ارزپاشی ارزان در بازارها و اقتصاد، ادامه فیلترینگ یا رفع آن، تداوم یا پایان اعطای یارانه‌‌‌های سنگین در بخش انرژی، افزایش کارآیی دولت با کاهش کسری بودجه یا بی‌‌‌توجهی به این مهم، بازگشایی یا بسته ماندن بازارهای جهان به روی ایران و گذار از اقتصاد رانت‌‌‌محور به اقتصاد ارزش‌‌‌آفرین و مولد همه از ابرتصمیماتی است که اتخاذ آنها پرهزینه و توجه به آنها…

رئیس‌جمهور جدید کار سختی در پیش دارد. او با انبوهی از چالش‌های اقتصادی و سیاسی مواجه است و بحران‌هایی که هر یک به‌تنهایی می‌‌‌تواند یک دولت را زمین‌‌‌گیر کند. اما مهم‌ترین چالش پیش‌روی دولت، ناامیدی جامعه است. بخش مهمی از مردم نسبت به بهبود معنادار شرایط آینده امیدوار نیستند و این بزرگ‌ترین چالش رئیس‌جمهور جدید است.

دولت جدید در چند روز گذشته سیگنال‌‌‌هایی از رویکرد متفاوت در مدیریت اجرایی کشور را نشان داده است. از طرفی مسائلی که با آنها روبه‌روست، بسیار پیچیده هستند و هر خطایی می‌تواند دولت را با مشکل مواجه کند.

نگاه من در ابتدا وارد شدن روی تحریک و تحرک بیشتر طرف عرضه و سیاست‌های عرضه‌محور است. چون در اقتصاد ایران در شرایط کنونی ظرفیت آماده کار خالی و استفاده‌نشده در همه جای آن وجود دارد، غیر از بخش انرژی که می‌توان با مدیریت صحیح بخش انرژی، همین انرژی موجود را نیز به سمت تولید هدایت کرده و کسری‌ها را با صرفه‌جویی در بخش خانگی و دولت جبران کرد. این کار البته همان‌طور که جناب پزشکیان فرمود، به همکاری و هم‌صحبتی و همکاری مردم نیاز دارد.

دنیای‌اقتصاد: در نشست روسای اتاق‌های سراسر کشور، ضمن بررسی چالش‌های روند صدور کارت بازرگانی، مقرر شد جمع‌بندی پیشنهادها درباره انتخاب وزرا و حل مشکلات اقتصادی برای رئیس‌‌‌‌‌‌جمهور چهاردهم ارسال‌شود.روسای اتاق‌های سراسر کشور در نشست با هیات‌رئیسه اتاق ایران، به بحث و تبادل‌نظر درمورد مشکلات حوزه صدور و تمدید کارت‌های بازرگانی پرداختند و با توجه به درخواست رئیس‌‌‌‌‌‌جمهور چهاردهم از اتاق ایران برای ارائه نظر درباره انتخاب وزرا به‌ویژه وزرای اقتصادی و راهکارهایی که در راستای حل چالش‌های حاکم بر اقتصاد ایران…

در یادداشت دیگری نوشتم که دکتر پزشکیان امیدهای فراوانی به وجود آورده است؛ ولی جاده‌‌‌ای که مجبور است از آن عبور کند خاکی است و سنگ‌ ریز و درشت بسیار دارد. آیا باید منتظر ماند و دید که چگونه عبور خواهد کرد یا ایده‌‌‌های مختلف را در یک بستر قابل جمع‌‌‌بندی مطرح کرد و از دل پیشنهادها، راه‌حل‌‌‌های علمی و عملی را که کمترین هزینه و بیشترین منافع ملی را دارد، در اختیار تیم دکتر پزشکیان قرار داد. امیدوارم مجموعه «دنیای‌اقتصاد» به این نهضت همت گمارد و امکانات کارشناسی خود را با شتاب و امید بیشتر در…

دنیای اقتصاد-امیررضا انگجی : دولت چهاردهم در شرایطی کار خود را آغاز می‌کند که با چالش‌ها و موانع بسیاری در پیشبرد اصلاحات روبه‏‏‏‏‌روست. از آنجا که عدالت و توسعه در چارچوب برنامه‌های دولت جدید قرار دارد، تبیین چند مساله محوری پیرامون توسعه در ایران از اهمیت اساسی برخوردار است. توسعه بدون شناخت دو متغیر اساسی تعیین عملکرد اقتصادی امکان‌پذیر نخواهد بود. این دو متغیر عبارتند از: ساختار حل و فصل سیاسی کشور به‌مثابه توزیع قدرت سازمان‌های سیاسی و ساختار فضای رانت به‌مثابه ماتریس فرصت‌های اقتصادی و گروه‌های شکل‌گرفته در این…

ایران امروز با چالش‌‌‌های درهم‌‌‌تنیده و پیچیده اقتصادی، سیاسی و اجتماعی روبه‌روست. هرچه زمان می‌‌‌گذرد، عمق و گستره چالش‌‌‌هایی همچون رشد اقتصادی پایین، فقر، نابرابری، ناترازی‌‌‌های مالی دولت، تحریم‌‌‌ها، خروج سرمایه از کشور، مهاجرت، تعامل با دنیای خارج و از همه مهم‌تر کاهش همبستگی و وفاق ملی بیشتر می‌شود. برای حداقل توقف این چالش‌‌‌ها و بعد حل آنها در آینه انتخابات کشور دو رویکرد کلی متمایز بود. رویکرد اول با روحیه ملی‌‌‌گرایی و عمدتا با تمرکز بر طرح‌‌‌های جزیره‌‌‌ای و مصادیق و مثال‌‌‌های…

دنیای اقتصاد: با مشخص شدن برنده انتخابات، دولت چهاردهم در ماه‌های آینده تیم خود را تشکیل می‌دهد و امور اجرایی کشور را در دست خواهد گرفت. در یک دهه اخیر اقتصاددانان بر ضرورت پیشبرد اصلاحات اقتصادی تاکید کرده‌اند. همچنین اقتصاددانان تاکید می‌کنند با توجه به حمایت مردم از دولت، دو سال نخست یک «فرصت طلایی» برای پیشبرد اصلاحات محسوب می‌شود. این اصلاحات هم در عرصه داخلی و هم در عرصه خارجی باید صورت بگیرد و دولت چهاردهم باید از قدرت لازم برای پیشبرد اصلاحات در هر دو حوزه برخوردار باشد. شرطی که توفیق اصلاحات داخلی…

دنیای اقتصاد: احیای اقتصاد ایران ممکن است؛ به شرطی که دست سیاستگذار برای استفاده از ابزارهای مختلف باز باشد. اما آیا تحریم اجازه تحول اقتصادی را به کشور می‌دهد؟ «دنیای‌اقتصاد» این موضوع را با ۲۵اقتصاددان مورد بحث قرار داده است. قاطبه اقتصاددانان ایرانی با گرایش‌های مختلف نظری معتقدند گام نخست عبور اقتصاد ایران از تله رشد اقتصادی پایین و پرنوسان، خارج شدن از حصار تحریم است. کشورها تنها زمانی موفق به گسستن تله فقر و رها شدن از بیماری‌های اقتصادی شده‌اند که از همه فرصت‌های خود برای تحقق رشد اقتصادی بالا و…

اقتصاد ایران در حال حاضر با محدودیت جدی منابع مالی مواجه است. هزینه‌‌‌های دولت شامل حقوق و دستمزد کارکنان، مستمری بازنشستگان و یارانه‌‌‌ها، ‌‌‌ افزایش شدیدی داشته؛ اما درآمدها به همان میزان بالا نرفته است. دولت با افزایش درآمدهای مالیاتی و افزایش کمتر از تورم حقوق کارکنان، مستمری بازنشستگان و یارانه‌‌‌ها تلاش کرده است محدودیت منابع را مدیریت کند. اما رشد ‌‌‌کم اقتصادی و تورم بسیار بالا در پنج‌سال اخیر، مانع ثمربخشی این تلاش‌‌‌ها بوده و معیشت آحاد جامعه بسیار سخت شده است.

دنیای اقتصاد: دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری دولت چهاردهم برگزار شد و با اعلام نتایج و ترکیب آرا، سه گروه اصلی جامعه پیغام خود را منعکس کردند. گروه اول کسانی بودند که در انتخابات مشارکت نکردند، گروه دوم با رویکرد میانه‌روی و اصلاح‌طلبی موافق بودند و گروه سوم نیز از درون جریان جبهه انقلاب به نامزد خود رای دادند. برآیند این وضعیت نشان می‌دهد که این سه گروه در انتقاد از شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کنونی کشور مشترک هستند؛ اما هرکدام روش خاص خود را برای خروج از این وضعیت پیشنهاد می‌دهند. فارغ از اینکه کدام راه…

نیکلاس کالدور، اقتصاددان برجسته در سال۱۹۶۱ خصوصیاتی آماری از روند بلندمدت رشد اقتصادی را مطرح ساخت که ابتدا آن را «دیدگاهی آشکارشده از حقایق» نامید و سپس این خصوصیات آماری در بین اقتصاددانان «حقایق آشکارشده» (Stylized Facts) قلمداد شد. منظور از «حقایق آشکارشده» خصوصیات آماری است که هر نوع تحلیل و مدل‌سازی باید این حقایق آشکارشده را در دل خود داشته باشد. از این منظر، بگذارید نگاهی به‌ خصوصیات آماری و به عبارت بهتر حقایق آشکارشده انتخابات روز جمعه بیندازیم؛ هرچند این حقایق با داده‌کاوی در ریز…