اصلاحات اقتصادی

مشکلات اقتصادی ایران در دهه گذشته چند برابر شده است، به طوری که نمی‌‌‌توان فهمید (برای اصلاحات اقتصادی) از کجا باید شروع کرد. اضافه بر این مشکل، در انتخابات ریاست‌جمهوری اکثر کاندیداها مسائل سیاستی را براساس جذابیت برای رأی‌‌‌دهندگان اولویت‌‌‌بندی می‌کنند، نه براساس فوریت و واکنش‌‌‌پذیری به مداخلات سیاستی. در انتخابات فعلی ایران، به نظر می‌رسد نگرانی‌های اقتصادی کلیدی میان مردم و کاندیداها مشترک است. آنچه این مسائل اقتصادی را به هم پیوند می‌دهد، راه‌‌‌حل مشترکشان در افزایش دسترسی ایران به…

در کتاب «توسعه به مثابه توانمندسازی حکومت» اثر مت اندروز و همکاران جمله‌ای درخشان می‌خوانیم که «قابلیت را به طور عمده باید حاصل و نتیجه موفقیت دانست تا برعکس»؛ منظور این است که این تصور غالب که گفته می‌شود نخست باید دولت به قابلیت‌‌ها و توانمندی‌هایی مجهز شود تا بعد کارستان کند و گره از کار شهروندان بگشاید خیلی با دنیای واقعی سازگار نیست، دولت‌‌ها هم مثل دیگر سازمان‌‌های اجتماعی آزمون و خطا می‌کنند در حین عمل یاد می‌گیرند؛ اگر به موفقیتی رسیدند آن تجربیات خوب قبلی در آنها رسوب می‌کند و به توان…

دنیای اقتصاد-میثم قریشی: در زمان اصلاحات اقتصادی پهلوی دوم در ایران بیش از ۷۰‌درصد جمعیت کشور در مناطق روستایی زندگی می‌کردند و کشاورزی بخش بزرگی از تولید ناخالص کشور را تشکیل می‌داد. توسعه اقتصادی ایران به طرف صنایع سنگین روسی رفت و با ورود کارخانه‌های فولاد، پتروشیمی، ‏‏‏‌ سیمان و ماشین‏‏‏‌سازی، فصل جدیدی در اقتصاد کشور آغاز شد. مهاجرت از روستا‌ها به شهر‌ها تشدید شد و جمعیت نیروی کار حاشیه‏‏‏‌نشین شهری رو به افزایش گذاشت. از آن تاریخ واردات کالای کشاورزی روندی روبه‌رشد پیدا کرد و وابستگی به کالاهای اساسی وارداتی…

دنیای‌اقتصاد: کمتر از یک هفته به انتخابات ریاست‌جمهوری دولت چهاردهم باقی مانده است. سکاندار دولت جدید، ماموریت‌های سختی روی میز خود دارد که باید برای آنها تصمیم‌گیری کند. از بعد سیاست‌های داخلی، مباحث مربوط به نوع مواجهه با اقتصاد دستوری، مهار تورم، تعادل‌بخشی به منابع و مصارف بودجه‌ای، اصلاحات نظام بانکی و توجه به استقلال بانک مرکزی، چالش‌های محیط زیستی، مباحث رفاهی و صندوق‌های بازنشستگی در صدر اولویت‌ها قرار دارد. در بعد سیاست‌های خارجی نیز مکانیزم رفع تحریم‌ها و تعامل اقتصادی با دنیا از موضوعاتی است که…

دنیای اقتصاد: حسن درگاهی، اقتصاددان در یک مقاله سیاستی برای گروه رسانه‌ای «دنیای‌اقتصاد» به این پرسش اصلی پاسخ داد که چرا اصلاحات سیاسی یک اولویت است و بدون آن نمی‌توان حال اقتصاد را خوب کرد. این صاحب‌نظر در مقاله خود این پرسش کلیدی را مطرح می‌کند: «اگر انتخابات سرنوشت‌ساز باشد، باید در گذر زمان، مشکلات کشور در حوزه‌های مختلف به تدریج کاهش یابد. چرا بعد از انتخابات، وعده‌ها فراموش می‌شود یا امکان عمل پیدا نمی‌کند و اصلاح چندانی صورت نمی‌گیرد؟» درگاهی در بخشی از این مقاله تاکید می‌کند بدون اصلاحات ساختاری در…

بخش‌های مهمی از اقتصاد ایران (نظام بازنشستگی، نظام یارانه، نظام بانکی و...) به‌دلیل برخی سیاست‌گذاری‌های نادرست پنج دهه گذشته دچار بحران شده که در ادبیات سیاسی و اقتصادی ایران از آنها به‌عنوان ابرچالش یاد می‌شود؛ ابرچالش‌هایی که درصورت ادامه وضعیت کنونی مشخص نیست چه آینده‌ای در انتظارشان خواهد بود. به این ترتیب، اصلاحات در این بخش‌ها ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. به‌رغم این ضرورت، تاکنون اقدام جدی در این زمینه صورت نگرفته است و به نظر می‌رسد بازار سیاست در ایران نیز کارآیی کافی برای حل این مسائل…

اتفاقات انتخابات هیات‌رئیسه مجلس و پیروزی میانه‌روی نسبی بر افراطی‌گرایی مطلق در کنار ثبت‌نام چهره‌های معتدل برای انتخابات دوره چهاردهم ریاست‌جمهوری، می‌تواند نشانه‌ای از تغییر رویکرد در کشورداری به حساب آید. بن‌بست موجود در زمینه‌های مختلف به‌ویژه توسعه اقتصادی و رفاه عمومی حاصل از آن و تبعات اجتماعی ناشی از فقر و فاصله طبقاتی فزاینده، این امیدواری را به‌وجود آورده است که به احتمال زیاد تغییرات اساسی در رویکرد تصمیم‌گیرندگان به‌وجود آمده باشد.

دنیای اقتصاد: مجلس دوازدهم از هفتم خرداد ماه آغاز به کار کرده اما در این میان مواردی وجود دارد که بنا بر گفته برخی منتخبان مجلس دوازدهم باید در اولویت قرار گیرد. نوری‌قزلجه، عضو هیات رئیسه مجلس دوازدهم معتقد است که اقتصاد و معیشت مردم باید مورد توجه مجلس دوازدهم باشد. جبار کوچکی‌نژاد منتخب مردم رشت و خمام بر لزوم توجه به بخش خصوصی از سوی مجلس آینده تاکید دارد. عسکری منتخب مردم داراب در مجلس دوازدهم که در مجلس یازدهم ریاست کمیسیون کشاورزی را عهده‌دار بود، اما اولویت اصلی مجلس دوازدهم را مهار تورم، حمایت از…

ایلنا: مرتضی افقه درباره انتظارات از تیم اقتصادی دولت چهاردهم و اولویت‌های اقتصادی که باید در دستور اول کار این تیم قرار بگیرد، اظهار کرد: در شرایط فعلی به‌ویژه از یک دهه اخیر مشکلات نمود اقتصادی دارند، اما از ریشه غیراقتصادی نشات گرفتند. بنابراین معتقدم دامنه تاثیرگذاری تیم اقتصادی از جمله رئیس کل بانک مرکزی، وزیر اقتصاد، رئیس سازمان برنامه، وزرای صمت و انرژی تا زمانی که مشکل تحریم‌ها، FATF، روابط مالی و تجاری کشور حل نشود، بسیار محدود است. او تاکید کرد: قطعا قبل از اینکه وزیر اقتصاد قوی…

دنیای اقتصاد-گروه سیاستگذاری: دولت سیزدهم به طور غیرمترقبه زودتر از موعد مقرر کار خود را تمام می‌کند تا پس از انتخابات پیش رو در ۸تیرماه سال جاری، سکاندار دولت چهاردهم معرفی شود. اما دولت جدید چه اولویت‌هایی برای سیاستگذاری روی میز خود می‌بیند؟ ‌«دنیای‌اقتصاد» در یک گزارش به بررسی هفت اولویت اصلی اقتصاد کشور پرداخته است که دولت جدید باید برای آنها برنامه مشخصی داشته باشد تا بتواند وضعیت متغیرهای اقتصادی را در دوره چهارساله خود بهبود دهد. از نگاه کارشناسان، رفع محدودیت‌های داخلی و خارجی مهم‌ترین اولویت‌های اقتصادی دولت جدید…

هر دولتی که بر سر کار می‌آید افق دست‌کم چهارساله را پیش روی خود می‌بیند. طبعا دولت مرحوم آقای رئیسی هم از این قاعده مستثنی نبوده است؛ اما حادثه تلخی که رخ داد کار آن دولت را ناتمام گذاشت و اینک برای دولت موقت آقای مخبر و رئیس‌جمهور بعدی که تقریبا دو ماه دیگر مشخص می‌شود مسوولیت‌هایی باقی مانده است و تصمیماتی که خواهی نخواهی باید گرفته شود.

ازجمله مشکلات اساسی نظام اقتصادی ایران عدم ‌شکل‌دهی فضای رقابتی در اکثر بازارها و کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ در مناطق مختلف کشور است. این مساله منافع عموم مردم به عنوان مصرف‌کنندگان و منافع فعالان و متقاضیان فعالیت در حلقه‌‌‌های مختلف زنجیره تامین و عرضه محصولات را برای افزایش درآمد و تولید ناخالص داخلی و به تبع آن اشتغال نیروی کار کشور با مشکلات اساسی روبه‌رو کرده و باید اقدامات لازم برای سوق‌دهی بازارها به سمت فضای رقابتی توسط دولت اتخاذ شود. شایان توجه است، دولت‌‌‌ها براساس ابزارهای اقتصادی، …

دنیای اقتصاد: اقتصاد ایران در دهه‌های اخیر با انبوهی از معضلات دست و پنجه نرم می‌کند که اغلب بدون هیچ راهکاری تداوم یافته است. از سوی دیگر، نقشه راهی برای اصلاحات اقتصادی در بسیاری از موارد وجود ندارد. هفته‌نامه «تجارت‌فردا» در شماره این هفته خود به بررسی نقش گروه‌های ذی‌نفع در تداوم ناکارآمدی اقتصاد ایران پرداخته است. ذی‌نفعانی که بسیاری با پرچم عدالت‌خواهی، به دنبال کسب منافع شخصی و گروهی هستند و یکی از موانع اصلی به سرانجام نرسیدن اصلاحات اقتصادی محسوب می‌شوند.

دنیای اقتصاد-گروه‌سیاستگذاری: چرا باید میان اقدامات اجباری دولت‌ها و اصلاحات سیاستی تفاوت قائل شد؟ در وجه نخست، تثبیت یا تعدیل قیمت‎ها و همچنین جرح و تعدیل سهمیه‌ها از جمله اقداماتی است که از سر ناچاری صورت می‌پذیرد و زمانی در دستور کار دولت‌ها قرار می‌گیرد که تداوم سیاست پیشین ممکن نیست و منابع کفاف پاسخ‌گویی به تقاضا را نمی‌دهد. در مقابل، اصلاحات سیاستی فعالانه انجام می‌شود و داشتن اهداف قابل سنجش و مدت زمان معین از جمله ویژگی‌های آن است. اصلاحات سیاستی به نوعی علاج واقعه قبل از وقوع محسوب می‌شود و تلاش می‌کند با همراهی…

دنیای اقتصاد-علیرضا کتانی: اندونزی به‌عنوان چهارمین کشور پرجمعیت جهان در سال‌های اخیر رشد اقتصادی زیادی را تجربه کرده است. تخمین زده می‌شود اندونزی در سال۲۰۲۴ به هفتمین اقتصاد بزرگ دنیا با تکیه بر معیار قدرت خرید تبدیل شود. اندونزی سال‌هاست که مقصد خوبی برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی شده و بخش عمده رشد اقتصادی خود را مدیون تجارت بین‌المللی با جهان است. این کشور در سال‌های پایانی دهه۹۰ میلادی با وقوع بحران مالی شرق آسیا از تورم و بدهی بالا رنج می‌برد.

دنیای اقتصاد-گروه سیاست‌گذاری: یکی از راه‌های تامین منابع غیرتورمی بودجه، استفاده از درآمدهای مالیاتی به جای درآمدهای نفتی یا استقراض از بانک مرکزی است. به‌طور طبیعی پیش فرض این است که مردم نیز با افزایش نرخ‌های مالیاتی همراه شوند و سیاستگذار می‌تواند با پوشش کسری بودجه از منابع مالیاتی، نرخ تورم را کاهش دهد. اما اگر این افزایش نرخ مالیات باعث کاهش انگیزه فعالیت در بخش رسمی باشد، چرخه‌ای تشکیل می‌شود که خود باعث کاهش اعتماد به ریال، افت درآمدهای مالیاتی و به تبع آن کاهش منابع دولت خواهد شد. در این شرایط به سه روش می‌توان…

دنیای اقتصاد: در‌حالی‌که اخبار ضدونقیض از وضع مالیات‌های جدید به پای ثابت اخبار اقتصادی تبدیل شده، به نظر می‌رسد یادگیری سیاستگذاران از تجارب موفق اصلاحات اقتصادی در جهان صفر بوده است. تجربه نشان می‌دهد شرط لازم موفقیت اصلاحات اقتصادی تعامل و همراهی با شهروندان است، و تجربه موفق یونان گواه همین نکته به شمار می‌رود. با‌این‌‌حال در ایران دولت در حالی سراغ بهره‌مندی از مالیات آمده که همزمان حاضر به پرداخت امتیازهای آن به شهروندان نیست. محمد طاهری، سردبیر هفته‌نامه «تجارت ‌فردا»، در گفت‌وگو با مسعود نیلی و نوید…

دنیای اقتصاد-کیوان حسین‌وند: پس از آنکه طی چهار شماره پیشین به موضوع فقر و نابرابری پرداختیم و توضیح دادیم که از دیدگاه‌های مختلف، چه حدودی از نابرابری مذموم بوده، چه پیامدهایی در پی خواهند داشت و چه حدودی از آن قابل قبول است، در این شماره به این موضوع می‌پردازیم باتوجه به قیودی که در شماره‌های پیشین ذکر شد، سیاست‌های مربوط به نابرابری و فقر، باید تا چه حد بهینه‌ای به‌کار گرفته شوند و به‌کارگیری آنها چگونه منجر به اثر منفی بر متغیرهای کل اقتصادی نشوند.

دنیای‌اقتصاد: با روی آمدن کابینه جدید در آرژانتین، اصلاحات اقتصادی عمیقی در این کشور آغاز شده است. اما همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد جراحی اقتصادی آرژانتین بدون درد نخواهد بود و اقتصاد این کشور طی یک ماه گذشته شدیدترین سرعت افزایش قیمت‌ها را از زمان بحران تورمی دهه ۱۹۹۰ تجربه می‌کند. کارشناسان اعتقاد دارند سرکوب قیمت‌ها در گذشته باعث شده حذف قیمت‌گذاری دستوری منجر به رشد شدید قیمت‌ها شود. نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که توقف سیاست‌های اقتصادی نادرست بدون هزینه نبوده و همواره پس از شروع اصلاحات…

دنیای اقتصاد: آیا سرنوشت ارز دولتی، در تمام اقتصادهای جهان یکسان است؟ در ایران، طی سال‌های اخیر وجود نرخ‏های متعدد دلار و اصرار بر اعطای دلار دولتی، نه تنها باعث مهار قیمت‏ها نشده، بلکه منشأ بروز بسیاری از فسادها نظیر فساد اخیر چای بوده است. ازاین‌رو، بسیاری از کارشناسان و مراکز پژوهشی نسبت به عواقب حضور دلار دولتی در اقتصاد کشور هشدار داده‌اند. حدود ۱۴هزار کیلومتر دورتر از ایران، یعنی در آرژانتین تلاش‏ها برای حذف ارز دولتی، آغاز شده است. خاویر میلی، رئیس‌جمهور جدید آرژانتین اصلاحات اقتصادی را برای مهار…