مورد متفاوت صنایع شوینده و بهداشتی
رشد در زمانه کرونایی
رشد چشمگیر
وزیر صنعت، معدن و تجارت ۱۷ فروردین ماه اعلام کرد تولید مواد شوینده از اسفندماه ۹۸ تاکنون ۸ برابر شده و ظرفیت واحدهای تولیدکننده شوینده‌ها را از ۵۰ درصد به ۹۰ درصد رسانده‌ایم. داده‌ای که رئیس انجمن صنایع شوینده، بهداشتی و آرایشی ایران بر آن صحه می‌گذارد. عبدالرضا مظفری، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با تاکید بر این موضوع که رشد تقاضا در کالاهای مختلف متفاوت بوده است می‌گوید: می‌توان بازار مواد شوینده را بازار فصلی نامید، یعنی در برخی فصل‌ها تقاضا برای این محصولات بسیار بیشتر است. به‌عنوان مثال به‌طور سنتی و قبل از شیوع ویروس کرونا، تقاضا برای این محصولات در ماه‌های آخر سال افزایش پیدا می‌کند. او ادامه می‌دهد: هر سال در آستانه سال جدید این تقاضا حدود ۵۰ درصد افزایش پیدا می‌کند. در دی ماه سال گذشته نیز ستاد تنظیم بازار با اعضای انجمن جلسه‌ای را برگزار کرد و مصوبه ۵/ ۱ برابری تولید در بهمن و اسفند ماه را به تولید‌کنندگان ابلاغ کرد. بر این اساس تولید‌کنندگان به‌طور سالانه برای عرضه بیشتر محصولات در آستانه سال نو آمادگی دارند.
پیش‌تر مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران اعلام کرده بود بعد از شیوع بیماری کرونا نیاز کشور به شوینده‌ها حدود ۱۰۰ برابر افزایش یافته است. گزاره‌ای که می‌توان به دیده تردید به آن نگریست با این حال گویای افزایش تقاضا برای این محصولات است. مظفری با اشاره به تفاوت در افزایش تقاضا می‌گوید: مایع دستشویی، صابون و سفید‌کننده‌ها تحت تاثیر پروتکل‌های بهداشتی که به منظور مبارزه با ویروس کرونا اعلام شده بیشتر از دیگر محصولات تقاضا داشته‌اند و این تاثیر در محصولاتی مانند مایع ظرفشویی و پودر شوینده به نسبت کمتر بوده است. او می‌گوید مایع دستشویی علاوه بر رشد تقاضای ۵۰ درصدی که هر سال رخ می‌دهد ۳۵درصد رشد داشته است.
مکانیزم بازار و ژل ضدعفونی
ژل‌های ضد عفونی قبل از حضور کرونا کالایی لوکس به حساب می‌آمد. به این معنی که همه افراد آن را خریداری و مصرف نمی‌کردند. اما ورود کرونا ورق را برگرداند. ژل‌های ضد عفونی به کالایی مهم و اساسی به منظور ضد عفونی دست‌ها تبدیل شد و شیوع کرونا تقاضا برای آن را به شدت افزایش داد. در همان زمان به منظور تامین نیاز آن بوروکراسی‌ها برای تولید آن کمتر شد. مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران اعلام کرد صدور مجوز‌های تولید مواد ضد عفونی‌کننده با سریع‌ترین زمان ممکن انجام می‌شود و بوروکراسی‌های زائد اداری حذف شده‌اند. روندی که در انتها موجب شد بر خلاف دیگر محصولات ضروری و حیاتی مانند ماسک و دستکش، زنجیره تامین در برابر تقاضای موجود کم نیاورد و عرضه به‌طور مناسبی صورت گیرد.
رئیس انجمن صنایع شوینده، بهداشتی و آرایشی ایران در این خصوص می‌گوید: بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده کرم‌های بهداشتی و دیگر محصولات مانند اسپری با ایجاد تغییر در فرآیند‌های تولید، به تولید ژل‌ها و اسپری‌های ضد عفونی دست و سطوح دست زدند. او ادامه می‌دهد: اگرچه در ابتدا و با بالا گرفتن تب کرونا این محصولات در داروخانه‌ها و دیگر مراکز عرضه‌کننده کمیاب شدند اما حالا می‌بینید تقریبا اگر به هر داروخانه و حتی فروشگاهی سر بزنید می‌توانید این محصولات را خریداری کنید.
عبدالرضا مظفری با اشاره به افزایش تقاضای این محصول می‌گوید: اگرچه نمی‌توان به‌طور دقیق افزایش تقاضا و تولید این محصول را برآورد کرد اما می‌توان حدس زد تقاضا برای آن ۱۰۰ تا ۲۰۰ درصد افزایش داشته است. عبدالرضا مظفری می‌گوید: در همین دوران ۴۸۵ پروانه موقت تولید مواد ضد عفونی صادر شده است که تنها ۱۵۰ مورد آن متعلق به اعضای انجمن بوده است بنابراین می‌توان حدس زد حدود ۳۲۰ واحد جدید پروانه کسب کرده‌اند و به این بازار وارد شده‌اند.
فرصت توسعه صادرات
رشد صنایع شوینده و بهداشتی موجب شده است شرکت‌های تازه‌ای به این بازار وارد شوند و ظرفیت آن را افزایش دهند. اگرچه سهم بالایی از این بازار متعلق به شرکت‌هایی است که شبکه توزیع گسترده و مویرگی دارند اما شرکت‌های کوچک‌تری هستند که در این بازار فعالیت می‌کنند. مورد ژل‌های ضدعفونی‌کننده نشان می‌دهد که این شرکت‌های کوچک بوده‌اند که به نسبت بیشتر از آن سود برده‌اند.
رئیس انجمن صنایع شوینده، بهداشتی و آرایشی ایران با اشاره به ظرفیت بالای تولید محصولات شوینده و بهداشتی در ایران می‌گوید: ظرفیت تولید در ایران بسیار مناسب و بهتر از تمامی کشورهای منطقه است. او ادامه می‌دهد: توان تولید محصولات ۵/ ۲ برابر نیاز کشور است. حالا با گذشت بیش از دو ماه از ورود رسمی ویروس کرونا به کشور و به دنبال آن افزایش قابل توجه تقاضا برای مواد و محصولات شوینده و ضدعفونی‌کننده، نه تنها آرامشی نسبی در این بازار حاکم شده که ایران آماده افزایش قابل توجه صادرات خود در این حوزه می‌شود. شرایط بازار نشان از رسیدن به تعادلی قطعی دارد. بسیاری از محصولات مورد نیاز مردم در حوزه پیشگیری از کرونا، در بخش‌های مختلف بازار به وفور یافت می‌شود و شوک‌های قیمتی این محصولات نیز کاهش جدی نشان می‌دهد.
به دنبال این اتفاق و با توجه به اطمینان نسبی که از تامین نیازهای داخل به وجود آمده، حالا مسوولان تجارت خارجی کشور از آمادگی برای گسترش صادرات این محصولات خبر می‌دهند. چندی پیش حمید زادبوم، رئیس سازمان توسعه تجارت اعلام کرد که ایران در سال گذشته حدود ۴۰۰ میلیون دلار محصولات بهداشتی صادر کرده و در سال جاری نیز این ظرفیت وجود دارد که عدد به مرز ۵/ ۱ میلیارد دلار افزایش یابد. موضوعی که البته یک پیش‌شرط مهم خواهد داشت و آن هم تامین قطعی نیاز داخلی است.
اعتدال طرف تقاضا
علی نقیب، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز با اشاره به شرایط به وجود آمده در بازار محصولات بهداشتی در روزهای ابتدایی شیوع کرونا می‌گوید: در پی افزایش جدی تقاضا، بازار با یک شوک جدی رو به رو شد اما در هفته‌های بعد با فعال شدن تمام ظرفیت‌های تولیدی و با توجه به زیرساخت‌های کافی موجود طرف تقاضا به تعادل رسید و التهاب بازار مدیریت شد. به گفته این فعال اقتصادی، شرکت‌های ایرانی در سال‌های گذشته نیز در حوزه صادرات محصولات بهداشتی به‌طور خاص در میان کشورهای منطقه فعال بوده‌اند و در صورتی که تضمین کافی برای تامین نیاز داخل وجود داشته باشد، می‌توان به ظرفیت‌های صادراتی در سطح منطقه و بین‌المللی نیز فکر کرد.
