نبود افق روشن در سرمایه‌گذاری و مداخلات دولت موجب کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران شده‌است
ترمزهای توسعه طرح‌های پالایشی
محمدصادق عظیمی‌‌‌‌فر معتقد است؛ برخی مشکلات اساسی صنعت پالایش مانند نبود افق روشن در سرمایه‌گذاری و مداخلات متعدد دولت در روابط مالی این صنعت موجب کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران و کندی اجرای طرح‌های توسعه‌‌‌‌ای شده‌است. در یک نشست تخصصی با عنوان «معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری صنعت پالایش و پتروپالایش» برخی از مسوولان و متخصصان پالایش نفت کشور به بررسی ظرفیت‌ها و چالش‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه پرداختند. در ابتدای این جلسه عظیمی‌‌‌‌فرگفت: بر اساس قانون برنامه هفتم پیشرفت، باید تولید روزانه بنزین به ۱۲۹میلیون لیتر و نفت‌گاز به ۱۳۰میلیون لیتر افزایش یابد و نسبت تولید محصولات سنگین پالایشی به کل محصولات پالایشی به ۲۰درصد برسد.
وی گفت: دولت چهاردهم در این زمینه با رویکردی جدید به‌دنبال تحقق اهداف بالادستی کشور از طریق بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری و اصلاح سیاست‌های مصرف است. عظیمی‌‌‌‌فر با استناد به آخرین بررسی‌‌‌‌ها تاکید کرد: باوجود تعریف ۳۵پروژه جدید پالایشی که مجموع سرمایه‌گذاری مورد‌نیاز آنها از ۶۰میلیارد یورو فراتر می‌رود، میانگین پیشرفت این طرح‌ها هنوز از مرز ۱۰درصد عبور نکرده و هرساله بر دامنه چالش‌های اجرایی آنها افزوده می‌شود. به گفته وی، نبود افق روشن برای سرمایه‌گذاری و همچنین مداخلات دولت در سازوکارهای مالی صنعت پالایش، دو عامل بنیادینی هستند که به کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران و کند‌شدن روند اجرای طرح‌های توسعه‌‌‌‌ای دامن زده‌اند؛ وضعیتی که در صورت تداوم، می‌تواند چشم‌‌‌‌انداز نوسازی و توسعه صنعت پالایش کشور را با تهدیدات جدی مواجه سازد.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران با بیان اینکه تاخیر در تکمیل پالایشگاه‌های جدید و فشارهای ناشی از برنامه‌‌‌‌ریزی‌‌‌‌های ناکارآمد، سبب‌شده در طول چند دهه‌گذشته تنها سه تا چهار پالایشگاه با حمایت سنگین دولت به بهره‌‌‌‌برداری برسند، افزود: تطبیق نداشتن سیاست‌های حمایتی با واقعیت‌های اقتصادی، مانع پیشرفت موثر سرمایه‌گذاری‌های جدید شده‌است. عظیمی‌‌‌‌فر با تاکید بر اینکه با بر‌‌گزاری نشست‌های همفکری بیشتر و معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری می‌توان اعتماد سرمایه‌گذاران را به صنعت پالایش بازگرداند و روند توسعه این حوزه را تسریع کرد، گفت: انتظار می‌رود مجلس شورای‌اسلامی نیز نقش موثرتری در رفع موانع و تدوین سیاست‌های حمایتی ایفا کند، همچنین رفع موانع اجرایی و ایجاد فضای امن سرمایه‌گذاری می‌تواند مسیر توسعه پایدار پالایشگاه‌ها را هموار کند.
وی یکی از مهم‌ترین موضوعات را ضرورت تعیین اولویت‌‌‌‌های اقتصادی برای اجرای پروژه‌های پالایشی دانست و اظهار کرد: منابع مالی محدود ایجاب می‌کند که تمرکز بر طرح‌هایی با بازدهی اقتصادی بالا انجام شود تا بهره‌‌‌‌وری بیشتری از سرمایه‌گذاری‌ها حاصل شود. مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران با بیان اینکه مجموعه‌‌‌‌ای از طرح‌های اولویت‌‌‌‌دار در صنعت پالایش مشخص شده‌اند که قرار است در قالب یک بسته سرمایه‌گذاری ارائه شوند، ادامه‌داد: در این نشست به چالش‌های تامین مالی و نقش نهادهای دولتی و خصوصی در پیشبرد پروژه‌های پالایشی پرداخته می‌شود و مدیران حاضر اعلام کردند کمیته‌‌‌‌ای متشکل از فعالان بازار سرمایه و متخصصان مالی تشکیل و به‌‌‌‌طور ماهانه نشست‌‌‌‌هایی برگزار می‌شود تا ابزارهای مالی لازم برای اجرای طرح‌ها به‌‌‌‌طور موثر مورد‌استفاده قرار گیرد.
عظیمی‌‌‌‌فر با اشاره به اینکه یکی از اقدام‌های مهم در زمینه تامین مالی، بهره‌‌‌‌گیری از ظرفیت‌های قانونی موجود مانند ماده۴۴ برنامه هفتم توسعه است، بیان کرد: به‌منظور ا افزایش ظرفیت داخلی پتروپالایش نفت کشور به میزان ۳۰۰هزار بشکه در روز، امکان تهاتر نفت‌خام برای خرید خدمات و تجهیزات فراهم‌شده، همچنین در بودجه سال۱۴۰۴، ظرفیت ۵۰هزار بشکه نفت‌خام به‌عنوان ابزار تامین مالی درنظرگرفته شده که می‌تواند جذابیت سرمایه‌گذاری در این صنعت را افزایش دهد.
وی با بیان اینکه ماده۴۵ برنامه توسعه نیز به‌عنوان یکی دیگر از ابزارهای حمایتی مورد‌توجه قرارگرفته، افزود: بر اساس این قانون، ۵درصد تخفیف خوراک پالایشگاه‌ها مشروط به سرمایه‌گذاری در توسعه این صنعت خواهد بود و اجرای این سیاست‌ها می‌تواند نقش مهمی در تسریع روند توسعه پالایشگاه‌های کشور ایفا کند. مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران بر اهمیت شفاف‌سازی فرآیندهای سرمایه‌گذاری و رفع موانع اداری تاکید کرد و گفت: باید تعاملات موجود بین بخش دولتی و خصوصی افزایش یابد تا امکان جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید فراهم شود و روند توسعه پالایشگاه‌های داخلی شتاب گیرد، همچنین انتظار می‌رود اجرای سیاست‌های جدید سبب ارتقای استانداردهای تولید و تامین پایدار فرآورده‌های نفتی در کشور شود.
استفاده از ظرفیت بخش‌خصوصی
در ادامه این نشست، کرامت ویس‌‌‌‌کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با اشاره به اینکه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران نزدیک به یک قرن یکه‌‌‌‌تاز طرح‌های تامین و توزیع سوخت در کشور بوده‌است، اظهار کرد: همزمان با رشد تکاملی این شرکت و افزایش مصرف فرآورده‌های نفتی در سطح کشور بسیاری از بخش‌های مرتبط به شرکت ملی پخش به بخش‌خصوصی واگذار شده‌است. وی با اشاره به اینکه بر اساس اسناد بالادستی، تکالیف ابلاغی و سیاست‌های موجود، باید تصدی دولت در حوزه ذخیره‌سازی، نقل و انتقال و توزیع فرآورده‌های نفتی کاهش یابد، افزود: شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران بیش از ۲۲۰جایگاه دولتی در سطح کشور داشته که هم‌اکنون بیشتر این جایگاه‌ها به بخش‌خصوصی واگذار و فروخته شده‌است.
مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران با بیان اینکه هم‌اکنون در سطح این شرکت ۷۸ انبار فعال ذخیره‌سازی سوخت داریم، تصریح کرد: در سطح کشور حدود ۱۰ انبار ذخیره‌سازی سوخت با ظرفیت مازاد و بلااستفاده وجود دارد که طبق برنامه‌‌‌‌ریزی‌‌‌‌های انجام‌شده قرار است این انبارها به بخش‌خصوصی واگذار شوند. ویس‌‌‌‌کرمی با اشاره به روند مصرف سی‌‌‌‌ان‌‌‌‌جی در سطح کشور و تاکید بر سرمایه‌گذاری در صنعت سی‌‌‌‌ان‌‌‌‌جی، گفت: از اوایل۱۳۸۰ تاکنون ۲هزار و ۵۰۰جایگاه سی‌‌‌‌ان‌‌‌‌جی در کشور احداث و به بهره‌‌‌‌برداری رسیده، اما طی چند سال‌اخیر مصرف سی‌‌‌‌ان‌‌‌‌جی از ۲۳میلیون مترمکعب در روز به حدود ۱۹میلیون مترمکعب رسیده‌است، از این‌رو باید سرمایه‌گذاری‌های لازم در بخش‌های مختلف صنعت سی‌‌‌‌ان‌‌‌‌جی مانند تبدیل ناوگان، تولید خودروهای کارخانه‌‌‌‌ای و احداث و توسعه جایگاه‌های سی‌‌‌‌ان‌‌‌‌جی انجام شود. وی به مصوبه شورای اقتصاد در زمینه تبدیل ۹۰۰هزار دستگاه خودروی عمومی تک‌‌‌‌سوز به دوگانه‌‌‌‌سوز اشاره و اظهار کرد: تاکنون در سطح کشور ۳۵۰هزار خودروی عمومی تک‌‌‌‌سوز به‌صورت رایگان به دوگانه‌‌‌‌سوز تبدیل شده‌اند. مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در ادامه گفت: روزانه بیش از ۲۵۰میلیون لیتر فرآورده‌های نفتی توزیع می‌شود که این عدد در فصل‌‌‌‌های سرد سال‌به روزانه ۳۲۰میلیون لیتر افزایش مییابد از این‌رو باید سرمایه‌گذاری لازم به‌منظور توسعه و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل فرآورده‌های نفتی در دستور کار قرار گیرد.
ویس‌‌‌‌کرمی به موضوع استفاده از خودروهای برقی در کشور اشاره کرد و گفت: بر اساس مصوبه شورای اقتصاد، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه و استفاده از خودروهای برقی در کشور باید به‌صورت گسترده در دستور کار قرار گیرد. وی با بیان اینکه بر اساس مصوبات شورای اقتصاد، قرار است خودروهای پرمصرف بنزینی با خودروهای برقی جایگزین شوند، گفت: از این‌رو همسو با افزایش تعداد خودروهای هیبریدی باید تعداد ایستگاه‌‌‌‌های شارژ خودروهای برقی در سراسر کشور افزایش یابد، بنابراین جایگاه‌های عرضه سوخت مایع و سی‌‌‌‌ان‌‌‌‌جی ظرفیت بسیار مناسبی برای ایجاد ایستگاه‌‌‌‌های شارژ خودروهای برقی دارند که می‌توانیم از این ظرفیت استفاده کنیم.
محمد مشکین‌‌‌‌فام، مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران نیز در این نشست با بیان اینکه این شرکت بدنه توسعه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران است، تصریح کرد: خط لوله انتقال فرآورده‌های نفتی پارس، طرح مخزنگاه شهید‌مهدوی بندرعباس، طرح احداث مجموعه تلمبه‌‌‌‌خانه و پایانه‌‌‌‌های آبادان، طرح جامع بندر صادراتی ماهشهر، طرح پایش لحظه‌‌‌‌ای زنجیره تامین و توزیع فرآورده، طرح خط لوله کنارگذر تهران و انتقال فرآورده‌های نفتی به شمال‌شرق کشور ازجمله طرح‌ها و پروژه‌های در دست اجرای شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران است.
وی به‌جزئیات این طرح‌ها اشاره کرد و افزود: طول خط لوله کنارگذر تهران و انتقال فرآورده‌های نفتی به شمال‌شرق کشور ۴۱۷کیلومتر با ظرفیت ۲۰۰هزار بشکه در روز است، همچنین طرح احداث مجموعه تلمبه‌‌‌‌خانه و پایانه‌‌‌‌های آبادان نیز با هدف تامین خوراک نفت‌خام پالایشگاه آبادان و انتقال فرآورده‌های تولیدشده از پالایشگاه به مبادی مصرف با سرمایه‌گذاری ۶۰میلیون یورو در دست اجرا قرار گرفته‌است. مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران با بیان اینکه طرح جامع بندر صادراتی ماهشهر با سرمایه‌گذاری ۱۰۰میلیون یورو و با هدف روزآمد‌کردن تاسیسات موجود و نوسازی مخازن ذخیره در بندر صادراتی ماهشهر پیاده‌‌‌‌سازی شده‌است، گفت: طرح پایش لحظه‌‌‌‌ای زنجیره تامین و توزیع فرآورده‌های نفتی از دیگر طرح‌های مهم شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران است که با جدیت تمام دنبال می‌شود.
سهم ۱۴درصدی صنعت پالایش
در ادامه شهلا لونی، مدیر سرمایه‌گذاری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران اظهار کرد: سهم صنعت پالایش در اقتصاد ملی حدود ۱۴درصد برآورد شده و بیش از ۱۰۰هزار نفر اشتغال مستقیم و تعداد زیادی اشتغال غیرمستقیم به‌‌‌‌واسطه فعالیت‌های این بخش ایجاد شده‌است. وی با بیان اینکه با توجه به زنجیره گسترده و یکپارچه تامین، ۱۰ پالایشگاه فعال در کشور نقش بسزایی در تامین فرآورده‌های نفتی دارند، افزود: شرکت‌های آبادان، ستاره خلیج‌‌‌‌فارس و اصفهان در صدر تولید فرآورده‌های نفتی قرار دارند. با وجود این برخی چالش‌ها مانند محدودیت‌های مالی و نوسانات اقتصادی مانع از پیشرفت مطلوب طرح‌های توسعه‌‌‌‌ای شده‌اند به‌‌‌‌گونه‌‌‌‌ای که تاکنون تنها ۹درصد از پروژه‌های تعریف‌‌‌‌شده به مرحله اجرایی رسیده‌‌‌‌اند و بسیاری از طرح‌های بزرگ با مشکلات تامین منابع مالی مواجه هستند.
مدیر سرمایه‌گذاری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی بر تدوین برنامه راهبردی دقیق برای تحقق چشم‌‌‌‌انداز صنعت پالایش تاکید کرد و گفت: مطابق با اسناد بالادستی و سیاست‌های برنامه هفتم توسعه، ارتقای ظرفیت پالایشی، توسعه زیرساخت‌های ذخیره‌سازی و افزایش تنوع تولید از مهم‌ترین محورهای این برنامه است، همچنین اجرای سیاست‌های جدید برای جذب سرمایه‌گذاری، ایجاد امنیت انرژی و بهبود کارآیی زنجیره تامین ضروری است.
لونی با اشاره به اینکه بر اساس برنامه‌های پیش‌بینی‌‌‌‌شده، تولید بنزین کشور باید به ۱۲۹میلیون لیتر در روز و تولید نفت‌گاز به ۱۳۰میلیون لیتر افزایش یابد تا نیاز داخلی به‌صورت پایدار تامین شود، گفت: در این زمینه پیشنهاد شده‌است که با تمرکز بر پروژه‌های اولویت‌‌‌‌دار و تسهیل شرایط سرمایه‌گذاری، مسیر توسعه صنعت پالایش تسریع شود. وی در پایان یادآور شد: انتظار می‌رود که با اجرای سیاست‌های عملیاتی و افزایش همکاری میان بخش‌های دولتی و خصوصی، صنعت پالایش بتواند افزون بر تامین نیاز داخلی، نقش موثرتری در بازارهای صادراتی ایفا کند.
اختصاص سود به پروژه‌های کیفی‌‌‌‌سازی
محمدعلی دادور، معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران نیز در این نشست با بیان اینکه هرساله ۴۰درصد سود شرکت‌های پالایشگاهی به پروژه‌های کیفی‌‌‌‌سازی اختصاص مییابد، بیان کرد: آمادگی همکاری با سرمایه‌گذاران در زمینه اجرای پروژه‌های کیفی‌‌‌‌سازی را داریم و این پروژه‌ها نقش موثری در کاهش آلودگی در سطح کشور دارند. وی با اشاره به اینکه شاهد ناترازی سوخت در کشور هستیم، تاکید کرد: تولید بیشتر تنها راه مقابله با ناترازی نیست و باید رویکرد بهینه‌سازی مصرف نیز در دستور کار قرار گیرد تا فرآیند تامین و توزیع سوخت کشور به بهترین شکل ممکن انجام شود.
